Η αβάσταχτη γοητεία του κριντζαρίσματος

Cringe (κριντζ) είναι το συναίσθημα που νιώθετε όταν το αφεντικό σας κάνει ένα αστείο σε μια συνάντηση και κανείς δεν γελάει. Είναι όταν βλέπετε τους ήρωες των τηλεοπτικών ριάλιτι να ξεπερνούν τα όρια της κακής συμπεριφοράς που μπορεί να είναι ανεκτά ακόμα και στα πλαίσια της «λάθος τηλεόρασης». Είναι όταν βλέπεις τον Κένταλ Ρόι από το Succession να ραπάρει αμήχανα στη σκηνή σε μια γιορτή προς τιμήν των 50 χρόνων του πατέρα του, στο τιμόνι της οικογενειακής εταιρείας.

Αυτή η δευτερογενής αμηχανία που νιώθεις για άλλους ανθρώπους, πραγματικούς ή φανταστικούς, είναι σωματική και συναισθηματική. Είναι η γροθιά στο στομάχι ενός αγκομαχητού «ωχ όχι!» σε συνδυασμό με μια πλευρά ανακούφισης «χαίρομαι που δεν ήμουν εγώ».

Οι έρευνες συνήθως βλέπουν το κριντζάρισμα με αρνητικό μάτι – ως ένα ηδονοβλεπτικό συναίσθημα που επιτρέπει στους ανθρώπους να χαζεύουν τη δυστυχία των άλλων.

Ωστόσο, σε μια πρόσφατη μελέτη, φαίνεται ότι η ψυχαγωγία γεμάτη κριντζάρισμα μπορεί στην πραγματικότητα να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και ο ένας τον άλλον. Αυτός μπορεί να είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι έλκονται τόσο πολύ από το cringeworthy περιεχόμενο εξ αρχής.

Μελετώντας την αμηχανία του κριντζαρίσματος

Το cringe υπάρχει παντού, αλλά είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις ταινίες και στην τηλεόραση, όπου προκαλεί ανατριχίλες, γέλια και αμηχανία στους θεατές.

Οι σεναριακές κωμικές σειρές cringe comedy, όπως το «The Office» και το «Curb Your Enthusiasm», σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Αυτές οι εκπομπές συχνά παρουσιάζουν χαρακτήρες που αντιμετωπίζουν άβολες κοινωνικές καταστάσεις και τις χειρίζονται με λίγη ή καθόλου χάρη – όπως όταν ο Τόμπι, στο «The Office», αγγίζει αδέξια το γόνατο της καψούρας του, της Παμ.

Η αμηχανία είναι επίσης ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της ριάλιτι τηλεόρασης, όπου τα μέλη του καστ ή οι διαγωνιζόμενοι εκθέτουν τους εαυτούς τους σε δημόσιο σπαραγμό, αποτυγχάνουν θεαματικά σε σωματικές προκλήσεις ή υπομένουν ταπεινωτικές κριτικές από τους κριτές.

«Στη μελέτη μας, εξετάσαμε την πρώτη σεζόν της σειράς Indian Matchmaking του Netflix, μια εκπομπή που ακολουθεί την προξενήτρα Σίμα Ταπάρια καθώς καθοδηγεί τους πελάτες της στην Ινδία και τις ΗΠΑ μέσω της διαδικασίας του κανονισμένου γάμου» γράφουν οι δύο δημοσιογράφοι Κάρλι Ντρέικ και Ανούνα Ανίν Πραντάν στο σάιτ The Conversation.

«Τώρα στην τρίτη σεζόν της, η σειρά έχει λάβει υποψηφιότητα για Emmy και ενέπνευσε ένα spin-off με τίτλο Jewish Matchmaking» συνεχίζουν.

«Στην έρευνά μας, χρησιμοποιήσαμε τις δικές μας εμπειρίες ως δεδομένα μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται συνεργατική αυτοεθνογραφία. Συγκεκριμένα, γράψαμε και αναλύσαμε τις αντιδράσεις μας σε κάθε επεισόδιο της πρώτης σεζόν του Indian Matchmaking» εξηγούν και γίνονται ακόμα πιο σαφείς:

Οι ημερολογιακές μας εγγραφές ήταν γεμάτες από στιγμές δευτερογενούς αμηχανίας – είτε ήταν μάρτυρες ενός πρώτου ραντεβού γεμάτου με άβολες σιωπές, είτε παρακολουθούσαμε έναν συμμετέχοντα να μας δείχνει την ντουλάπα του με πόμολα που έχουν το πρόσωπό του πάνω τους.

Αναλύοντας αυτές τις εγγραφές, δημιουργήσαμε εις βάθος γνώσεις σχετικά με το τι σημαίνει να ντρέπεσαι για τη συμπεριφορά του άλλου.

Ο καθένας περνάει τη ζωή του αδέξια

Αυτό που μας εξέπληξε ήταν ότι οι σκηνές που προκαλούν ανατριχίλα δεν συνοδεύονταν πάντα από μια αίσθηση ηδονοβλεψίας ή συναισθήματα schadenfreude.

Αντιθέτως, διαπιστώσαμε ότι το να παρακολουθείς μια σειρά με πολλές κρίσιμες στιγμές μπορεί να είναι, τολμούμε να πούμε, θεραπευτικό, εξηγούν οι δύο δημοσιογράφοι.

Το cringe μας έκανε να αναγνωρίσουμε τα κομμάτια του εαυτού μας που θεωρούσαμε ανεπιθύμητα.

Παρακολουθώντας το Indian Matchmaking, θυμηθήκαμε ότι, όπως και οι άνθρωποι στην εκπομπή, δεν είχαμε πάντα καλές επιδόσεις στην πιάτσα των ραντεβού. Μια συμμετέχουσα που μας ζωντάνεψε αυτή τη μορφή κριντζαρίσματος ήταν η Απάρνα. Μια επιτυχημένη δικηγόρος που ζει στο Χιούστον, βγήκε απότομη και αγενής – «Ω, πρέπει να βλέπουμε τους συζύγους μας όλη την ώρα;» ρωτάει.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, η Ταπάρια προσπαθεί να κάνει την Απάρνα να «συμβιβαστεί» – με άλλα λόγια, να συμβιβαστεί με άνδρες που δεν θεωρεί ότι της αξίζουν. Η Ταπάρια, καθώς και οι θαυμαστές της σειράς, έχουν αποκαλέσει την Απάρνα μια ανεδαφική τελειομανή.

Οι αλληλεπιδράσεις της Απάρνα με την Ταπάρια είναι τεταμένες, και διάφορες εντάσεις παίζονται – σύγχρονες αξίες έναντι παραδοσιακών καθώς και τι κάνει μια γυναίκα επιθυμητή ή ανεπιθύμητη, σήμερα. Υπάρχει μια λάμψη σεξισμού σε αυτή τη δυναμική: Η Απάρνα τιμωρείται για συμπεριφορά για την οποία οι άνδρες στην εκπομπή δικαιολογούνται.

«Έχοντας αντιμετωπίσει παρόμοια τελειομανείς τάσεις στη ζωή μας όταν βγαίνουμε ραντεβού, είδαμε τον εαυτό μας να αντιπροσωπεύεται στο ταξίδι της Απάρνα. Συχνά μάλιστα αναφερόμασταν η μία στην άλλη ως “Απάρνα” ενώ στέλναμε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σχετικά με αυτή τη μελέτη» συνεχίζουν οι δύο γυναίκες δημοσιογράφοι στο σάιτ The Conversation.

Είναι απελευθερωτικό

Η συμπάθειά μας για την Απάρνα μας θύμισε ότι παρακολουθούσαμε τον Μάικλ Σκοτ από το «The Office».

Τον έχουμε δει να κάνει μια εντυπωσιακή χειρονομία για να δηλώσει την αγάπη του για κάποιον πολύ νωρίς σε μια σχέση – και να μην παίρνει πίσω ένα «σ’ αγαπώ» – ή να διαφωνεί με τη σύντροφό του μπροστά σε φίλους σε ένα δείπνο και σκεφτήκαμε: «Το έχω περάσει αυτό» ή «το έχω ξαναδεί αυτό».

«Ενώ προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι το κοινό αποστασιοποιείται από τηλεοπτικές προσωπικότητες όπως η Απάρνα ή ο Μάικλ Σκοτ, εμείς δεν θα μπορούσαμε παρά να αγκαλιάσουμε τις cringeworthy αναπαραστάσεις των λιγότερο επιθυμητών πτυχών της προσωπικότητάς μας» εξηγούν οι δύο δημοσιογράφοι.

Ήταν, κατά έναν περίεργο τρόπο, απελευθερωτικό να βλέπουμε άλλους ανθρώπους να παραπαίουν στη ζωή και μας έκανε να σκεφτούμε ότι πρέπει να είμαστε λιγότερο αυστηροί με τους εαυτούς μας.

Τελικά;

«Το cringe είναι κάτι περισσότερο από ένα φευγαλέο συναίσθημα ή τροφή για ένα ακόμη τηλεοπτικό franchise ριάλιτι, και ίσως είναι καλό που τόσοι πολλοί άνθρωποι έλκονται από αυτού του είδους το περιεχόμενο. Στην περίπτωσή μας, το να ξεπεράσουμε τη δευτερογενή αμηχανία και να σκεφτούμε λίγο, μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα τους εαυτούς μας και ο ένας τον άλλον» καταλήγουν οι συντάκτριες του άρθρου στο σάιτ The Conversation.

*Με στοιχεία από theconversation.com