Θεόδωρος Πάγκαλος: Συνεχώς λέω πράγματα που οι γύρω δεν κατανοούν εύκολα

– Κύριε υπουργέ, ποια η σημασία του λάθους στη ζωή μας;

Μεγάλη.

– Συνεπώς πρέπει να κάνουμε λάθη…

Όχι, όχι. Νομίζω ότι είναι λάθος αυτή η προσέγγιση. Από αυτό που είπα άλλωστε εγώ, ότι «η σημασία του λάθους στη ζωή μας είναι μεγάλη», δεν προκύπτει το συμπέρασμα πως πρέπει γι’ αυτό να κάνουμε λάθη. Εγώ θα έλεγα μάλιστα ότι τα λάθη πρέπει να τα αποφεύγουμε. Αλλά συχνά είναι αναπόφευκτα.

– Όταν κάνουμε το λάθος, τι κάνουμε; Αυτό είναι το ζήτημα.

Πρέπει να το αξιοποιούμε!

– Πώς;

Τα λάθη συχνά είναι ένας τρόπος να βγάζουμε συμπεράσματα για το μέλλον. Βέβαια υπάρχουν και λάθη που κάνει κανείς εν γνώσει του ξανά και ξανά. Υπάρχουν λάθη συνήθειας!

– Εσείς πώς καταλαβαίνετε το λάθος από το σωστό; Σας ρωτώ γιατί συχνά αυτό που φαίνεται στον έναν σωστό, στον άλλον είναι λάθος. Θα σας έχει τύχει ελπίζω…

Για να μπορείς να καταλάβεις κατ’ αρχήν το λάθος και στη συνέχεια σε τι συνίσταται αυτό, απαιτείται μια προϋπόθεση διαύγειας. Και η διαύγεια είναι πολύ μεγάλη αρετή, που ελάχιστοι άνθρωποι διαθέτουν.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 20.4.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

– Γιατί;

Γιατί οι περισσότεροι ζουν μέσα σε έναν κόσμο κατασκευασμένο. Τα πάντα γύρω τους οικοδομούνται όχι πάνω σε μια αντικειμενική πραγματικότητα, που καθορίζει η φύση, αλλά πάνω σε ό,τι οι ίδιοι φαντάζονται ως πραγματικότητα. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σκεπάζοντας την αλήθεια και την ουσία. Γιατί η αλήθεια δεν αντέχεται αν δεν έχεις προετοιμαστεί ψυχικά και σωματικά. Οι άνθρωποι γι’ αυτό πάνε στους ψυχαναλυτές. Για να απαλλαγούν από την κατασκευασμένη πραγματικότητα όπου ζουν. Αυτό προσπαθεί να κάνει ο ψυχαναλυτής. Να σου βγάλει την αλήθεια που έχεις σκεπασμένη με βαριές κουβέρτες πληροφόρησης άχρηστης, που πιστεύεις ότι είναι το παν, αλλά στην πραγματικότητα καλύπτει το παν.

– Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτή η σύγχρονη τάση του ανθρώπου να βυθίζεται και να ζει ένα μη αντικειμενικά αληθινό τρόπο ζωής;

Στη δειλία κυρίως, στη φυσική δειλία… Βέβαια, θα μου πείτε, δειλία υπάρχει πάντα όσο υπάρχει άνθρωπος. Δεν υπήρχε πάντα όμως αυτή η διάδοση μιας κατασκευασμένης πραγματικότητας. Σήμερα τη φυσική αυτή δειλία ο άνθρωπος την καλύπτει με μια πληθώρα πληροφοριών άχρηστων, που μπορεί και παίρνει εύκολα μέσα από τα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις. Παλιά ο άνθρωπος ξυπνούσε, πήγαινε στο χωράφι του, παρακολουθούσε τη συμπεριφορά της γης βάσει των καιρικών αλλαγών. Με άλλα λόγια, είχε μόνο πραγματικές πληροφορίες, από τη φύση. Και όταν λέω πραγματικές, εννοώ χρήσιμες. Τώρα μπαίνει στο αυτοκίνητό του ο άνθρωπος να πάει στη δουλειά του, ανοίγει το ραδιόφωνο και ακούει πόσο ανέβηκαν οι μετοχές διαφόρων εταιρειών, για παράδειγμα. Μια πληροφορία εντελώς άσχετη για τους περισσότερους ανθρώπους που την ακούνε στα ραδιόφωνα. Έχω ακούσει ανθρώπους να μιλάνε για την άνοδο μιας μετοχής ή την πτώση της, και όταν ρώτησα αν έχουν πολλές από αυτές τις μετοχές, εντελώς φυσικά μου απάντησαν ότι δεν έχουν καμιά μετοχή. Δυστυχώς οι άνθρωποι πια έχουν γίνει ειδικοί σε μια άλλη ζωή, που δεν έχει καμιά σχέση με τη ζωή τους. Αυτό είναι το βάσανο! Μιλάμε για «εικονική πραγματικότητα» και ψάχνουμε επιστημονικά να ζήσουμε σε μια άλλη πραγματικότητα εικονική, αγνοώντας ότι ήδη ζούμε σε μια «εικονική πραγματικότητα».

– Εσείς πάντως συχνά μέσα από αυτά που λέτε δημόσια προσπαθείτε να επαναφέρετε τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση. Γι’ αυτό σας παρεξηγούν συχνά;

Προσπαθώ να έχω διαύγεια και γι’ αυτό μερικές φορές λέω πράγματα για τον εαυτό μου ή για τους γύρω που οι άλλοι δεν καταλαβαίνουν.

– Πείτε μου, για παράδειγμα, κάτι που έχετε πει δημόσια για τον εαυτό σας και οι γύρω δεν κατάλαβαν.

Δεν μπορώ να θυμηθώ τώρα. Δεν έχει μεγάλη σημασία τελικά να πω ένα παράδειγμα. Αν με παρακολουθήσετε συστηματικά, συνεχώς λέω πράγματα που οι γύρω δεν κατανοούν εύκολα.

*Απόσπασμα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Θεόδωρος Πάγκαλος στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 20 Απριλίου 1997.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός και βουλευτής, εκ των κορυφαίων στελεχών του ΠΑΣΟΚ έως το 2012, έφυγε σήμερα από τη ζωή, πλήρης ημερών.