Μάχη της Κρήτης: Η ψυχή εκυριάρχησεν επί της ύλης

Τρεις περίπου εβδομάδες μετά την κατάληψη της Αθήνας από τα γερμανικά στρατεύματα (27 Απριλίου 1941) άρχισε η περίφημη Μάχη της Κρήτης. Αρχής γενομένης από τις 20 Μαΐου 1941, η μεγαλόνησος, όπου είχε καταφύγει η ελληνική κυβέρνηση για να συνεχίσει τον αγώνα κατά του εισβολέα, προέβαλε ηρωική, καθολική αντίσταση, με μπροστάρη τον ίδιον τον περήφανο και αδούλωτο κρητικό λαό, ο οποίος στάθηκε ομαδικά, μαζικά και αποφασιστικά στο πλευρό των στρατιωτών που αμύνονταν, Ελλήνων και Συμμάχων.

Η αντίσταση αυτή τελικά εκάμφθη εξαιτίας των σαφώς υπέρτερων δυνάμεων του εχθρού και της ελλιπούς αμυντικής προπαρασκευής, αλλά το γεγονός αυτό δε μειώνει ασφαλώς την ηθική και ιστορική σημασία της Μάχης της Κρήτης, για την οποία δικαίως σεμνύνονται όλοι οι Κρήτες αλλά και όλοι οι Έλληνες, απανταχού της Γης.

Η σκληρή και εξαιρετικά αιματηρή ένοπλη σύγκρουση στην Κρήτη το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου του 1941 (κατάπαυση του πυρός επήλθε σε όλο το νησί την 1η Ιουνίου 1941) επέφερε βαρύτατες απώλειες και στα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, τόσο από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού όσο και από πλευράς πολεμικών μέσων. Η μεν νίκη των Γερμανών ήταν πύρρεια, η δε ήττα των Ελλήνων –προεξάρχοντος του κρητικού λαού– και των συμμάχων τους κάθε άλλο παρά ταπεινωτική.

Ένα χρόνο μετά το πέρας της Μάχης της Κρήτης και μεσούσης της Κατοχής, το Μάιο του 1942, ο τότε πρωθυπουργός της χώρας και επικεφαλής της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, Εμμανουήλ Τσουδερός (1882-1956), απηύθυνε το ακόλουθο μήνυμα προς τον κρητικό λαό:

Τον Μάη του ’41 η Κρήτη ζώστηκε και πάλι από φλόγες και πλημμύρισε από αίμα. Ο σιδηρόφρακτος εχθρός ήταν ο πιο τρομερός και ο πιο οργανωμένος από όσους πέρασαν ως τώρα από το νησί μας. Σεις όμως, ατρόμητοι, όπως σ’ όλη τη μακραίωνη ιστορία σας, τον αντιμετωπίσατε με τα δικά σας ντουφέκια, μ’ αυτά που μας εχάρισαν την ελευθερία οι πατέρες μας. Οι «σιδερένιες ακρίδες» του εχθρού, που εμαύρισαν τον ουρανό και θάμπωσαν τον ήλιο μας, δεν κατόρθωσαν ούτε για μια στιγμή να σκιάσουν την ψυχή σας, και δεν εδειλιάσατε. Η Κρήτη «τα βαριά της τα σίδερα σπα».

Τον θρύλο που λέγεται «Μάχη της Κρήτης» είχα την τιμή να τον ζήσω κοντά σας. Το όραμα αυτό θα το βλέπω πάντα μπροστά μου, όπου κι αν είμαι και όπου κι αν πάω. Αυτό θα καθοδηγεί τας πράξεις μου. Για όσα είδα και για όσα αισθάνθηκα τις ώρες εκείνες είμαι υπερήφανος όχι μόνον ως Κρητικός αλλά και ως άνθρωπος. Η ψυχή εκυριάρχησεν επί της ύλης. Εσείς εδιδάξατε τον εχθρό πόσο είναι βαρύ το τίμημα που πρέπει να πληρώσει εκείνος που ζητά να σκλαβώσει ανθρώπους που είναι πλασμένοι να μείνουν ελεύθεροι. Αν η μάχη που εδώσατε επρόκειτο να κριθεί αποκλειστικά από την ανδρεία και την ευψυχία, η νίκη ήταν ασφαλώς δική σας. Οι μηχανές όμως του εχθρού εδημιούργησαν το ψεύδος της νίκης του. Συνέτριψαν σώματα, όχι όμως και ψυχές. Και όταν κατεβλήθητε από την τρομακτική υπεροχή των πολεμικών μέσων που διέθετεν ο εχθρός, ούτε και τότε υποκύψατε. Εξακολουθείτε και σήμερον τον αγώνα με τις επαναστατημένες ψυχές και με τ’ ανδρειωμένα κορμιά σας, εις τα βουνά και τις χαράδρες που υπήρξαν πάντα ο τρόμος όλων που θέλησαν να υποδουλώσουν την υπερήφανη Κρήτη.

Ο Εμμανουήλ Τσουδερός

Οι θυσίες σας εις την ιστορική εκείνη μάχη δεν πήγαν μάταιες. Ανατρέψατε τους υπολογισμούς του εχθρού εις την πορεία του προς υποδούλωση του κόσμου. Τον αναγκάσατε να επιβραδύνει την επίθεσή του στη Ρωσία και να μετατρέψει τα σχέδιά του για την Ασία. Και τώρα ο κόσμος γνωρίζει πως ποτέ οι προσωρινοί τύραννοί σας δεν θα δαμάσουν το θάρρος σας, δεν θα λυγίσουν την καρτερία σας, δεν θα ελαττώσουν την αποφασιστικότητά σας. Οι προγονικές αυτές αρετές είναι οι πιστοί τώρα σύντροφοί σας εις τη σκληρή ώρα που ζείτε, εις την υπεράνθρωπη πάλη σας κατά βαρβάρων.

Το μήνυμα που σας στέλνω σήμερα, αγαπητοί μου Κρητικοί, είναι μήνυμα αισιοδοξίας. Δεν είναι μακριά η μέρα που η Ελευθερία θα σημάνει το εγερτήριο σάλπισμά της από τον Ψηλορείτη. Η Νίκη θα στηθεί στον Ταΰγετο, στον Παρνασσό και στον Όλυμπο και στα γνώριμά σας βουνά της Βορείου Ηπείρου. Και τότε θα ανατείλει μια νέα εποχή για την Ελλάδα μας. Εποχή μεγαλείου, δόξης και ισχύος. Αλλά και ελευθερίας και ισονομίας, που χωρίς αυτή η ζωή μας θα περνά σαν και σήμερα υπόδουλη κάτω από έναν αφέντη. Ζήτω η αθάνατη Κρήτη.