Αυνανισμός: Γιατί η εξέλιξη εφηύρε το σπορ της αυτοϊκανοποίησης

Η σεξουαλική αυτοϊκανοποίηση είναι γενικά διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο, όμως ο άνθρωπος και οι πλησιέστεροι συγγενείς του θεωρούνται πρωταθλητές.

Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι τα πρωτεύουντα θηλαστικά διαπρέπουν στον αυνανισμό απλά επειδή έχουν χέρια, πιο κατάλληλα από τα άκρα άλλων ζώων στο να βουτυρώνουν το καλαμπόκι.

Θα μπορούσε επίσης να υποθέσει κανείς ότι τα πρωτεύοντα αυνανίζονται επειδή πολύ απλά αντλούν ικανοποίηση, όμως αυτή η εξήγηση δεν απαντά στο ερώτημα του γιατί η εξέλιξη έκανε ευχάριστη μια πρακτική που δεν δείχνει να ευνοεί την αναπαραγωγή.

Σίγουρα η εξέλιξη έκανε το σπορ ευχάριστο για κάποιο λόγο, λένε οι εξελικτικοί βιολόγοι που δημοσιεύουν μια ασυνήθιστη μελέτη στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.

Η ανάλυση δεν προσφέρει οριστική απάντηση στο μυστήριο του αυνανισμού, προτείνει όμως ένα πειστικό σενάριο: η αυτοϊκανοποίηση προστατεύει από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και, περιέργως, αυξάνει την πιθανότητα τεκνοποίησης των αρσενικών σε συνθήκες υψηλού σεξουαλικού ανταγωνισμού.

Η ομάδα της δρ Ματίλντα Μπριντλ στο University College του Λονδίνου εξέτασε 246 παλαιότερες μελέτες για πρωτεύοντα που το γυαλίζουν το σπαθί τους, καθώς και 150 ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωσαν βιολόγοι και υπεύθυνοι ζωολογικών κήπων.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο σεξ δεδομένων για τον αυνανισμό στα πρωτεύοντα, καμαρώνουν οι ερευνητές, οι οποίοι αξιοποίησαν τις αναφορές για να εκτιμήσουν τη συχνότητα του αυνανισμού σε κάθε παρακλάδι του εξελικτικού δέντρου των πρωτευόντων.

Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο αυνανισμός είναι παλιά συνήθεια για τα πρωτεύοντα και πιθανότητα ήταν αγαπημένο σπορ του τελευταίου κοινού προγόνου όλων των πιθήκων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.

Λιγότερο σαφής είναι η εικόνα για άλλες τις ομάδες πρωτευόντων όπως οι λεμούριοι, οι λόρις και οι τάρσιοι, για τους οποίους δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα.

Ανεπαρκή χαρακτηρίζονται επίσης τα δεδομένα για τον αυνανισμό μεταξύ των θηλυκών, για τον οποίο οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε σαφή συμπεράσματα.

Στην περίπτωση των αρσενικών, ωστόσο, η ανάλυση προσφέρει στήριξη σε τρεις βασικές υποθέσεις. Η πρώτη είναι ότι τα αρσενικά που πνίγουν τη σαύρα ξεφορτώνονται το σπέρμα που έχει περάσει την ημερομηνία λήξης, ώστε να γονιμοποιήσουν το επόμενο θηλυκό με τη φρέσκια παραγωγή. Τη θεωρία αυτή στηρίζει το γεγονός ότι ο αυνανισμός είναι πιο διαδεδομένος σε είδη όπου ο ανταγωνισμός μεταξύ αρσενικών είναι μεγάλος.

Η δεύτερη υπόθεση θέλει τον αυνανισμό να εξελίχθηκε για τη μείωση του κινδύνου σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων μετά τη σεξουαλική επαφή, καθώς καθαρίζει την ουρήθρα από τυχόν παθογόνα.

Μικρόσωμα πρωτεύοντα όπως οι μαρμοσέτες καθαρίζουν τα γεννητικά τους όργανα μετά το σεξ γλείφοντάς τα, ενώ τα πιο μεγαλόσωμα είδη δεν είναι αρκετά ευλύγιστα για να γλείψουν την περιοχή και αυνανίζονται ως εναλλακτική λύση, λένε οι ερευνητές.

Η τρίτη εξήγηση που προτείνει η μελέτη είναι ότι ο αυνανισμός είναι μια χρήσιμη πρακτική για τα αρσενικά που βρίσκονται στις κατώτερες κοινωνικές βαθμίδες, τα οποία συχνά δέχονται επιθέσεις από ισχυρότερα αρσενικά την ώρα του ζευγαρώματος.

Ο αυνανισμός ως προκαταρκτικό αυξάνει τη σεξουαλική διέγερση και επιτρέπει έτσι στο αρσενικό να ολοκληρώνει εγκαίρως, λένε οι ερευνητές.

Όποια κι αν είναι η απάντηση, «το γεγονός ότι η αυτo-σεξουαλική συμπεριφορά μπορεί να υπηρετεί μια προσαρμοστική λειτουργία, είναι διαδεδομένος στην τάξη των πρωτευόντων, και ασκείται τόσο από αιχμάλωτα όσο και από ελεύθερα μέλη και των δύο φύλων, δείχνει ότι ο αυνανισμός είναι μέρος ενός ρεπερτορίου υγιών σεξουαλικών συμπεριφορών» όπως σχολίασε η επικεφαλής της μελέτης δρ Μπριντλ σε ανακοίνωση του πανεπιστημίου.