Ιοί Κοξάκι: έγκαιρος εντοπισμός και τρόποι αντιμετώπισης

Στο άκουσμα των ιών Κοξάκι (Coxsackie) αρκετοί γονείς πανικοβάλλονται, αλλά οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως, παρότι συχνά ταλαιπωρούν τα μικρά παιδιά και τους εφήβους, σπάνια ευθύνονται για σοβαρές επιπλοκές. Σε κάθε περίπτωση πάντως, το στόμα των ασθενών αποτελεί «στόχο» για εκείνους που προβάλλονται από τους ύποπτους ιούς, με αποτέλεσμα ο έντονος πόνος και η ενόχληση να οδηγεί σε αρκετές περιπτώσεις σε δυσκαταποσία και συνεπακόλουθα σε δυσφαγία.

Πιο συγκεκριμένα και όπως σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» ο αν. καθηγητής Στοματολογίας στο ΕΚΠΑ και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου Γιώργος Χ. Λάσκαρης, στην ομάδα αυτή των νόσων του στόματος ταξινομούνται τρία νοσήματα: 1. η Ερπητική Κυνάγχη, 2. η Νόσος Χειρών – Ποδών – Στόματος, 3. η Οξεία Λεμφοοζώδης Φαρυγγίτης.

Νοσήματα

«Αιτιολογικά προκαλούνται από εντεροϊούς (enteroviruses), μια υποομάδα της οικογένειας picornavirus που προκαλούν ένα μεγάλο φάσμα νόσων με κύριο κλινικό χαρακτηριστικό τη δημιουργία εξανθημάτων. Η ομάδα των εντεροϊών περιλαμβάνει τους ιούς Κοξάκι τύπους Α και Β και 64 ακόμη οροτύπους, καθώς και τους ιούς echo (echoviruses). Ολα τα στελέχη αυτών των ιών έχουν ευρεία κατανομή σε όλο τον κόσμο και συνήθως μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του σιέλου, της αναπνευστικής οδού και των κοπράνων. Τα νοσήματα εμφανίζονται κυρίως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, και κλινικά προσβάλλουν πιο συχνά παιδιά και εφήβους».

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, «η περίοδος επώασης είναι 3-6 ημέρες. Παρά ταύτα, σπάνια μπορεί να προκληθούν σοβαρές επιπλοκές στην καρδιά (μυοκαρδίτις, ενδοκαρδίτις), το αναπνευστικό σύστημα, το ήπαρ, το ΚΝΣ (μηνιγγίτις, εγκεφαλίτις) και άλλα όργανα, ιδιαίτερα σε νεογέννητα ή ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Είναι ως εκ τούτου σημαντικό ο στοματολόγος να τα διαγνώσει πρώιμα από τις βλάβες του στόματος και να γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις, εάν χρειασθεί, σε συνεργασία πάντα με τον παιδίατρο, τον παθολόγο, τον λοιμωξιολόγο και άλλες ιατρικές ειδικότητες, για διασφάλιση της υγείας των ασθενών, ιδιαίτερα σε περίπτωση επιπλοκών» προσθέτει ο Γ. Λάσκαρης. Και έπειτα αναλύει τα ύποπτα συμπτώματα των τριών νοσημάτων του στόματος, που συχνά ταλαιπωρούν μικρούς αλλά και μεγάλους τη τρέχουσα περίοδο.

Ερπητική Κυνάγχη

Πρόκειται για οξεία λοιμώδη νόσο, που οφείλεται σε ιό Κοξάκι της ομάδας Α (τύποι 1-6, 8, 10, 22) και σπάνια ομάδας Β και άλλα στελέχη echo. Εμφανίζεται συνήθως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, ενώ προσβάλλει, πιο συχνά, παιδιά και νεαρούς ενηλίκους.

Κλινικά, έχει οξεία έναρξη και χαρακτηρίζεται από πυρετό, κεφαλαλγία, τάση για έμετο, μυαλγίες, κακουχία, ενώ μέσα σε 24 έως 48 ώρες παρουσιάζεται οξεία φλεγμονή στο οπίσθιο μέρος του στόματος και τον στοματοφάρυγγα με ταυτόχρονη εμφάνιση μικρών φυσαλίδων διαμέτρου 2-5 χιλ. Υπάρχει έντονη δυσκαταποσία και δυσφαγία. Κλασική είναι η εντόπιση των βλαβών στη μαλακή υπερώα και τη σταφυλή, την περιοχή των αμυγδαλών και το οπίσθιο τοίχωμα του στοματοφάρυγγα, ενώ, σπάνια, μπορεί να προσβληθεί και το οπίσθιο μέρος της γλώσσας. Η θεραπεία είναι συμπτωματική. Στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος αυτοϊάται χωρίς επιπλοκές.

Νόσος Χειρών – Ποδών – Στόματος

Και αυτή οφείλεται σε διάφορα στελέχη του ιού Κοξάκι, κυρίως τον Α16, και λιγότερο συχνά τους Α5, Α9, Α10. Προσβάλλει παιδιά και σπανιότερα νεαρά άτομα ενώ μπορεί να έχει επιδημικό χαρακτήρα. Κλινικά, στο στόμα σχηματίζονται μικρές φυσαλίδες (5-30 σε αριθμό), που γρήγορα σπάζουν καταλείποντας αβαθείς ελκώσεις, με ερυθρή άλω και διάμετρο 2-6 χιλ. Στο δέρμα σχηματίζονται μικρές θολερές φυσαλίδες (από 1-50) στα δάκτυλα και τα πλάγια των παλαμών και των πελμάτων, ενώ, πιο σπάνια, έχουμε βλάβες στους γλουτούς, τα γόνατα και τα άκρα. Η διαδρομή της νόσου είναι συνήθως ήπια με μικρή πυρετική κίνηση και γενικά συμπτώματα. Διαρκεί 5-8 ημέρες και υποχωρεί αυτόματα χωρίς θεραπεία. Οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες ενώ η θεραπεία είναι συμπτωματική.

Οξεία Λεμφοοζώδης Φαρυγγίτιδα

Η εναλλακτική της ονομασία είναι στοματοφαρυγγίτιδα και πρόκειται για μία σχετικά σπάνια, οξεία λοιμώδη νόσο, που οφείλεται σε ιό Κοξάκι (κατά κανόνα οι τύποι Α10, Α4). Η νόσος, πιο συχνά, προσβάλλει παιδιά και νεαρούς ενηλίκους.

Κλινικά, αρχίζει με πυρετό, ελαφρά κεφαλαλγία, επώδυνα παρίσθμια, ακολουθεί δε, μετά 2-3 ημέρες, η εμφάνιση πολλαπλών λευκοκίτρινων ή λευκορόδινων οζιδίων (επάρματα). Εχουν διάμετρο 3-6 χιλ. και χαρακτηριστικά εντοπίζονται στη μαλακή υπερώα, τη σταφυλή, τις αμυγδαλικές πτυχές και το οπίσθιο τοίχωμα του φάρυγγα. Τα συμπτώματα υποχωρούν αυτόματα σε 5-15 ημέρες χωρίς επιπλοκές.