Χρήστος Τσούντας: Από τα μικρά και τα σκόρπια, στη μεγάλη σύνθεση

[…]

Ο Τσούντας υπήρξε ο σημαντικότερος της τρίτης γενιάς των ελλήνων Εφόρων. Αποτελεί τη λαμπρή αυγή της ελληνικής αρχαιολογίας και συνάμα το μεσουράνημά της. Όχι μόνον θεμελίωσε αλλά και οικοδόμησε επιστημονικά τρεις πολιτισμούς, τον μυκηναϊκό, τον κυκλαδικό και τον νεολιθικό της Θεσσαλίας. […] Ερεύνησε, δίδαξε και δημιούργησε μαθητές, ορισμένους από τους οποίους είχα την τύχη να έχω δασκάλους και φίλους. Μνημονεύω μόνο μια λαμπρή ομάδα: ο Γιάννης Μηλιάδης, ο Χρήστος και η Σέμνη Καρούζου, ο Σπυρίδων Μαρινάτος, ο Στρατής Παρασκευαΐδης, ο Γεώργιος Μυλωνάς.

Ο Τσούντας ανάμεσα στους έλληνες αρχαιολόγους της εποχής του υπήρξε εκείνος που είχε τους ευρύτερους ορίζοντες στον αρχαίο κόσμο. Από το πρώτο του δημοσίευμα έως το τελευταίο, κύριά του επιδίωξη ήταν η ερμηνεία των ευρημάτων του πρώτα μέσα από τα αρχαία κείμενα. Γνώριζε τον Όμηρο όσο κανείς άλλος στην Ελλάδα, και περιλαμβάνω και τους φιλολόγους. Ερμήνευε τον Όμηρο με τα πράγματα και ερμήνευε τα πράγματα με τον Όμηρο. Ο Ηρόδοτος, οι τραγωδίες, η αττική μυθολογία υπήρξαν αφετηρίες για μελέτες, οι οποίες αποτελούν τις πνευματικές του δημιουργίες μετά την εκλογή του στο Πανεπιστήμιο. […]

Ξεκινώντας από τα μικρά και τα σκόρπια κατέληγε στη μεγάλη σύνθεση. Το κάνει για πρώτη φορά το 1893 σε ηλικία 36 χρονών και μας δίνει τις Μυκήνες, που οι έλληνες αρχαιολόγοι, ιδιαίτερα του Κλάδου, φορτωμένοι με πλήθος ανασκαφές, πρέπει να έχουν ως υπόδειγμα πραγμάτευσης των ευρημάτων τους, όχι πλαδαρά και σχολαστικά, αλλά με κεντρική ιδέα που θα τους οδηγήσει στη σύνθεση και τη δημιουργία μελετών που θα αντέξουν στο χρόνο. Και τ’ άλλα του δύο μεγάλα έργα, το Διμήνι και η Ιστορία, είναι αξιοθαύμαστες συνθέσεις, που παρά τον αιώνα και πλέον που μας χωρίζει από τα δύο πρώτα και τα 82 χρόνια από το τρίτο παραμένουν πάντα νέα, δροσερά, όπως τα οικοδομήματα της Ακρόπολης για τον Πλούταρχο, τα οποία το καθένα «ήταν ως προς το κάλλος του ένα έργο κιόλας κλασικό, ενώ στην ακμή του μένει ακόμη και τώρα έργο πρόσφατο και καινούργιο· ανθίζει πάνω τους μια τέτοια παντοτινή νεότητα, που κρατά άθικτη από το χρόνο τη μορφή τους, σαν να έχουν τα έργα τούτα μέσα τους πραγματικά ένα αμάραντο πνεύμα, μιαν αγέραστη ψυχή».

*Απόσπασμα από ομιλία του Βασιλείου Πετράκου, γενικού γραμματέα Της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, για τον αείμνηστο Χρήστο Τσούντα, τον επονομασθέντα πατέρα της ελληνικής προϊστορίας. Ο Πετράκος είχε εκφωνήσει την εν λόγω ομιλία του (τίτλος της, «Χρήστος Τσούντας, 1857-1934») στις 6 Δεκεμβρίου 2008, στο 2ο Συνέδριο Προϊστορικής Αρχαιολογίας (στο πλαίσιο συνεδρίας αφιερωμένης στον Χρήστο Τσούντα), που είχε πραγματοποιηθεί στο Βόλο από τις 4 έως τις 7 Δεκεμβρίου 2008.

Ο γεννημένος στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας Τσούντας, διακεκριμένος επιστήμονας της πατρίδας μας στα τέλη του 19ου και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, απεβίωσε στην Αθήνα στις 9 Ιουνίου 1934, σε ηλικία 77 ετών.

Σε άρθρο μας που είχε δημοσιευτεί πριν από δύο ακριβώς έτη, στις 9 Ιουνίου 2021, μπορείτε να βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Χρήστου Τσούντα.

Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Χρήστος Τσούντας, φοιτητής στη Γερμανία.