Κλιματική καταστροφή: το μέλλον είναι τώρα

Ένα από τα στερεότυπα των περισσότερων δυστοπικών ταινιών επιστημονικής φαντασίας, ήδη από τη δεκαετία του 1980, είναι ότι η ατμόσφαιρα της γης είναι εξαιρετικά μολυσμένη, είτε από τη σώρευση ατμοσφαιρικής ρύπανσης είτε από τις επιπτώσεις ενός πυρηνικού πολέμου, σε κάποιες περιπτώσεις από έναν συνδυασμό ανάμεσα στα δύο. Μάλιστα, ως αποτέλεσμα εμφανίζονται και ταξικές διαφορές ανάμεσα σε αυτούς που μπορούν να αποφύγουν την μολυσμένη ατμόσφαιρα και αυτούς που δεν έχουν άλλη επιλογή.

Αυτό αποτελούσε, άλλωστε, μια προβολή της διαπίστωσης ότι υπήρχε σοβαρό πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ας μην ξεχνάμε εικόνες όπως το καταστροφικό νέφος του Λονδίνου της δεκαετίας του 1950 ή αργότερα την ταύτιση πόλεων όπως το Λος Άντζελες με το νέφος τους. Και μπορεί οπτικά τουλάχιστον τα πράγματα να βελτιώθηκαν καθώς πάρθηκαν κάποια μέτρα, μπήκαν φίλτρα, και κυρίως υποχώρησαν οι βιομηχανικές δραστηριότητες στις μεγαλουπόλεις του αναπτυγμένου κόσμου (όχι όμως του αναπτυσσόμενο), όμως άλλες πλευρές ρύπανσης όπως είναι η συσσώρευση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, συνέχισαν ακάθεκτες.

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες που έπαιξαν με αυτό το μοτίβο, όπως και με το μοτίβο της ταξικής διαφοράς, ήταν το Blade Runner του Ρίντλεϊ Σκοτ. Αυτό γίνεται ακόμη πιο έντονο στο remake/sequel της ταινίας από τον Ντενί Βιλνέβ με τίτλο Blade Runner 2049, όπου η περιβαλλοντική επιβάρυνση επιτείνεται και από μια αυξανόμενη ερημοποίηση που δίνει στην ατμόσφαιρα ένα ιδιαίτερο κόκκινο χρώμα που αποτελεί και αναπόσπαστο τμήμα της αισθητικής της ταινίας.

Το ίδιο ακριβώς χρώμα που είχε η Νέα Υόρκη πριν από λίγες μέρες.

Οι πυρκαγιές στον Καναδά

Στις 7 Ιουνίου η Νέα Υόρκη κατάφερε να πάρει τα πρωτεία από το Νέο Δελχί ως η πόλη με τη χειρότερη ατμόσφαιρα. Αιτία η μεταφορά τεράστιων όγκων αέριων ρύπων από τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές στον Καναδά. Και η κατάσταση παρέμεινε αρνητική και την επόμενη μέρα.

Οι υπηρεσίες υγείας της πόλης έδειξαν ότι υπήρξε αυξημένη προσέλευση στα επείγοντα των νοσοκομείων, ενώ οι άνθρωποι έσπευσαν να χρησιμοποιήσου τις μάσκες που είχαν για την πανδημία.

Όλα αυτά ήταν το αποτέλεσμα των πυρκαγιών στα δάση του Καναδά, αρχικά στην Αλμπέρτα και μετά στο Κεμπέκ και τη Νόβα Σκότια, που έχουν κάψει ήδη 4,3 εκατομμύρια εκτάρια δασών, αρκετά πάνω από τον ετήσιο μέσο όρο.

Και παρότι πολλοί θα ήθελαν να πιστέψουν ότι αυτό είναι απλώς η τυχαία ακραία συνθήκη της νέας χρονιάς, όλα δείχνουν ότι πρόκειται μάλλον για τη «νέα κανονικότητα».

Και αυτό γιατί μία από τις παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη είναι ακριβώς ότι οι δασικές πυρκαγιές (καθαυτές τμήμα του κύκλου των δασικών οικοσυστημάτων) γίνονται πολύ πιο επιθετικές, κινούνται πιο γρήγορα, προκαλούν περισσότερες καταστροφές και καίνε μεγαλύτερες εκτάσεις.

Αυτό ήταν κάτι που είχε φανεί τα προηγούμενα χρόνια στις μεγάλες πυρκαγιές της Καλιφόρνια και της Αυστραλίας. Μάλιστα, στην Καλιφόρνια πέρα από την οικολογική καταστροφή, το γεγονός ότι οι πυρκαγιές φτάνουν ολοένα και πιο συχνά σε κατοικημένες περιοχές, με αποτέλεσμα μεγάλες καταστροφές οικιών, έχει οδηγήσει στα ύψη την ασφάλιση κατά πυρός των κατοικιών σε μεγάλες περιοχές.

Και βέβαια, οι επιπτώσεις τόσο μεγάλων πυρκαγιών δεν περιορίζονται μόνον στην άμεση επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ποιότητας αλλά και στην ίδια την κλιματική αλλαγή, αφού οι δασικές πυρκαγιές απελευθερώνουν μεγάλους όγκους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, διαμορφώνοντας ουσιαστικά μια συνθήκη φαύλου κύκλου.

Η θερμοκρασία του πλανήτη δεν σταματά να ανεβαίνει

Και τα πράγματα δεν κάνει περισσότερο αισιόδοξα το γεγονός ότι η θερμοκρασία του πλανήτη δεν σταματά να ανεβαίνει.

Πρόσφατα ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός ανακοίνωσε ότι υπάρχει πιθανότητα 98% τουλάχιστον μία από τις επόμενες χρονιές να είναι η πιο ζεστή της ιστορίας, ότι υπάρχει πιθανότητα τουλάχιστον 66% μία από τις επόμενες πέντε χρονιές να έχει μέση θερμοκρασία 1,5^οC πάνω από τα επίπεδα πριν τη βιομηχανική επανάσταση και πιθανότητα 33% μέσα στα επόμενα χρόνια η μέση θερμοκρασία των πέντε επόμενων ετών να είναι 1,5^οC πάνω. Κοινώς, ήδη από τώρα να ξεπεράσουμε το ότι που υποτίθεται ότι δεν θέλουμε να ξεπεράσουμε για να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Και πώς να πάνε τα πράγματα καλύτερα όταν το 2022 οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν κατά 0,9% ή 321 Mt  φτάνοντας στο νέο υψηλότερο σημείο των 36,9 Gt. Και αυτό παρότι οι ακριβότερες τιμές των καυσίμων συγκράτησαν την αύξηση της κατανάλωσής τους.

Ας μην ξεχνάμε ότι παρά τις δεσμεύσεις για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων παγκοσμίως υπάρχει ένας αγώνας δρόμου για νέες εξορύξεις και νέες υποδομές εκμετάλλευσης, ιδίως του φυσικού αερίου, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι επίσης ένα ορυκτό καύσιμο, που συμμετέχει και στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου» και την κλιματική αλλαγή.

Εικόνες από το Dune

Σε ορισμένες περιπτώσεις η κλιματική αλλαγή έρχεται να συναντηθεί με τον τρόπο η οικιστική ανάπτυξη έρχεται να συγκρουστεί με τους πεπερασμένους φυσικούς πόρους, ιδίως σε ό,τι αφορά το νερό, θυμίζοντάς μας την ταινία Dune αυτή τη φορά.

Στο Φοίνιξ της Αριζόνα, πλέον όσοι καταθέτουν σχέδια για οικιστικές επεκτάσεις είναι υποχρεωμένοι να αποδεικνύουν ότι έχουν εξασφαλίσει αποθέματα νερού σε βάθος  100 ετών. Και αυτό γιατί αυτή η σχετική άνυδρη περιοχή είναι η έκτη πόλη των ΗΠΑ σε μέγεθος και ήδη προβλέπεται ότι το έλλειμμά της σε νερό θα φτάνει μέσα στα επόμενα 100 χρόνια το 4%. Με 80.000 οικιστικά πρότζεκτ ήδη εγκεκριμένα πολλοί φοβούνται ότι τα πράγματα θα επιδεινωθούν νωρίτερα, δείχνοντας ακριβώς πώς η κλιματική αλλαγή καθιστά περιοχές μη βιώσιμες.