Η άγνωστη ιστορία των γυναικών που άλλαξαν την αμερικανική δημοσιογραφία

«Το να λάβω αυτό το ξεκάθαρο email από αυτόν ήταν τρελό», λέει η συγγραφέας και δημοσιογράφος, Μπρουκ Κρόιγκερ, μιλώντας μου για το πώς το τελευταίο της έργο, με τίτλο Undaunted, που αφηγείται την ιστορία των γυναικών στη δημοσιογραφία εδώ και δύο αιώνες, ξεκίνησε με ένα τηλεφώνημα από έναν άνδρα συντάκτη. «Είχα κάποια ιδέα για το ποιος ήταν, τον γνώριζα. Ήξερα ότι ήταν ανώτερος και τον έψαξα πολύ γρήγορα».

Ο εν λόγω άνδρας ήταν ο Τζόναθαν Σίγκαλ, αντιπρόεδρος της Knopf, ο οποίος έχει εκδώσει επτά βιβλία που έλαβαν στη συνέχεια βραβεία Πούλιτζερ. Προσέφερε στην Κρόιγκερ την αποστολή της ζωής της. Ο Σίγκαλ είχε διαπιστώσει ότι δεν υπήρχε κανένα καλό εμπορικό βιβλίο που να καλύπτει την ιστορία των γυναικών στη δημοσιογραφία στις Ηνωμένες Πολιτείες και ήλπιζε ότι η Κρόιγκερ θα ήταν πρόθυμη να το γράψει.

Η ιστορία πρέπει να ειπωθεί

«Έψαχνε για μια ιστορία των γυναικών στη δημοσιογραφία, αλλά δεν μπορούσε να βρει, και σκέφτηκε ότι αυτό το βιβλίο έπρεπε να υπάρχει» δήλωσε η συγγραφέας για τον Σίγκαλ. «Δεν παίρνεις τέτοιες προσκλήσεις συνέχεια» συμπληρώνει.

Η Κρόιγκερ πρόσθεσε ότι ο μόνος συγκρίσιμος, μη ακαδημαϊκός, τίτλος που μπόρεσε να βρει ήταν το 1936 το Ladies of the Press της Ishbel Ross, μιας μυθιστοριογράφου και συγγραφέως μη μυθοπλαστικών βιβλίων που είναι γνωστή για την ανάδειξη αφανών γυναικών όπως η Elizabeth Blackwell, η οποία έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα στις ΗΠΑ που έλαβε πτυχίο ιατρικής.

Για σχεδόν 100 χρόνια δεν είχε εκδοθεί κανένα νέο βιβλίο για το ευρύ κοινό που να καταγράφει τη συμβολή των γυναικών στη δημοσιογραφία. Ήταν σίγουρα καιρός για μια επικαιροποίηση, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι, ενώ οι κυρίες της Ishbel Ross αποτελούν σημαντικό επίτευγμα, το έργο μπορεί να επικριθεί, μεταξύ άλλων, επειδή δεν περιλαμβάνει ούτε μία μαύρη γυναίκα ανάμεσα στις 300 δημοσιογράφους που τιμά.

Η κυριαρχία των ανδρών – ε, καλά τώρα!

Όπως ξεκαθαρίζει η Κρόιγκερ στον πρόλογο του βιβλίου, το Undaunted δεν είναι μια προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου κανόνα, όσο θέλει να αφηγηθεί πώς οι γυναίκες κατάφεραν να πετύχουν σε έναν τομέα στον οποίο «οι άνδρες κυριαρχούσαν στα 180 χρόνια από την έναρξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης».

Με γνώμονα ερωτήματα όπως «Ποιες ιστορίες απεικονίζουν καλύτερα το τι είχαν να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες στην επαγγελματική τους ζωή;» και «Υπολογίζοντας το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά, πόσο έπαιξαν ρόλο στην άνοδό τους το υπόβαθρο, τα προνόμια, η στρατηγική, το χάρισμα, το στυλ, η εμφάνιση, η συνηγορία, οι διασυνδέσεις ή η τύχη;» το βιβλίο εστιάζει σε μεγάλο βαθμό σε ιστορίες μετασχηματισμού και καινοτομίας.

«Στόχος μου είναι να παρουσιάσω τον βαθμό στον οποίο η άποψη μιας γυναίκας αλλάζει τους θεσμούς» δήλωσε η Κρόιγκερ. «Νομίζω ότι κάνω μια πολύ καλή σύνοψη για το πώς έχουν αλλάξει την αμερικανική δημοσιογραφία. Πρόκειται για τις εμπειρίες των γυναικών στον κλάδο, τι ξεπέρασαν, τι έκαναν, τι έφεραν. Αυτοί ήταν οι τρεις στόχοι. Όχι να αγιοποιήσω νέους ανθρώπους – αν και θα ήταν υπέροχο οι άνθρωποι να λάμβαναν το δίκιο που τους αναλογεί. Είναι μια δορυφορική άποψη, όχι μια άποψη από ελικόπτερο».

Δείτε το βίντεο με τη συγγραφέα 

Η συνταξιοδότηση μπορεί να περιμένει

Με την πρόσκληση του Σιγκάλ, η Κρόιγκερ ετοιμάστηκε να αναβάλει τα σχέδιά της για συνταξιοδότηση και να αναλάβει ένα νέο μεγάλο έργο. Σημείωσε ότι η ουσιαστική εργασία σε αυτό που τελικά θα γινόταν το βιβλίο της, Undaunted, είχε βοηθηθεί κάπως από την 40χρονη καριέρα της ως δημοσιογράφος. «Δούλευα πάνω σε αυτό το υλικό, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο για πολύ καιρό, οπότε ήμουν κατά κάποιον τρόπο προετοιμασμένη να το γράψω. Και επίσης, έχω ζήσει πολλά από αυτά η ίδια, και πολλά από τα έργα μου έχουν ανιχνεύσει αυτούς τους δρόμους. Οπότε δεν ήταν εντελώς καινούργιο» ξεκαθάρισε.

Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1840 με την πρωτοπόρο δημοσιογράφο Μάργκαρετ Φούλερ, το Undaunted στοχεύει να καταγράψει πώς οι γυναίκες άλλαξαν την αμερικανική δημοσιογραφία. Αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα, το πώς οι γυναίκες μεταμόρφωσαν το πολεμικό ρεπορτάζ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ως επί το πλείστον τους επιτρεπόταν να καλύπτουν μόνο το εσωτερικό μέτωπο.

Καινοτόμες και ευρηματικές

«Οι περισσότερες περιορίζονταν στην ιστορία των πολιτών, οπότε, αφού περιορίστηκαν, το εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο», δήλωσε η Κρόγκερ. «Έδειξαν πρωτοβουλία και βοήθησαν στη δημιουργία ενός στυλ γραφής, κάτι που διαμόρφωσε σημαντικό μέρος του πολεμικού ρεπορτάζ, κάτι που δεν νομίζω ότι συνέβαινε τότε. Αυτή είναι μια ισορροπία που έχει ανατραπεί».

Η Κρόιγκερ συνέχισε να εξηγεί πώς οι γυναίκες δημιούργησαν επίσης αλλαγές στους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, μεταμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο τα ιδρύματα των μέσων ενημέρωσης «αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο φροντίζεις τους ανθρώπους που κάνουν τη δουλειά».

Ένα άλλο πράγμα που καταδεικνύει το Undaunted είναι ότι, ενώ ένας ορισμένος αριθμός πραγματικά ταλαντούχων γυναικών μπόρεσε να βρει τρόπο να πετύχει σε έναν ανδροκρατούμενο τομέα, μόλις πρόσφατα η φύση της δημοσιογραφίας άλλαξε, παρέχοντας μεγαλύτερη ισότητα και πρόσβαση πέρα από αυτούς τους λίγους τυχερούς. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, αυτό είναι κάτι που έχει συμβεί πραγματικά μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, όπου οι γυναίκες έχουν γίνει όλο και λιγότερο συμβολικές φιγούρες ή άτομα που έχουν υποβιβαστεί σε ορισμένα ανεπιθύμητα πόστα, και αντ’ αυτού έχουν γίνει κεντρικοί παίκτες στον τομέα.

«Έκανα μια ανάλυση των βραβείων Πούλιτζερ που κερδίζονται κάθε χρόνο – είμαι πραγματικά ένας σπασίκλας, ξέρετε, ένας σούπερ σπασίκλας» δήλωσε η Κρόιγκερ. «Χρειάστηκαν λοιπόν 20 χρόνια για να κερδίσει η πρώτη γυναίκα το βραβείο Πούλιτζερ – η Anne O’Hare McCormick, το 1937 – και στη συνέχεια άλλα 14 χρόνια μέχρι να το κερδίσει η Marguerite Higgins για την κάλυψη του πολέμου της Κορέας. Σε αντίθεση με την ανάλυση που έκανα για τις 10 καλύτερες ιστορίες της χρονιάς – για το 2000 έως το 2009, τέσσερις από τις 10 ήταν από γυναίκες, και για την επόμενη ομάδα έως το 2020, επτά από τις 10 ήταν από γυναίκες. Πόσο εντυπωσιακό είναι αυτό;» αναρωτιέται.

Η σπουδαιότητα του εφήμερου

Εκτός από το ότι μπαίνει σε σημαντικές αλλαγές στον τομέα της δημοσιογραφίας, το Undaunted είναι επίσης απολαυστικό για τις πολλές προσωπικές ιστορίες που αφηγείται. Η Κρόιγκερ μοιράστηκε πώς ένα θέμα που ανακάλυψε ήταν ότι «οι γυναίκες ανθίζουν μετά τα 40, κάτι που μου άρεσε πολύ σε αυτό το βιβλίο» θα πει. Εντυπωσιάστηκε επίσης από τον βαθμό στον οποίο οι γυναίκες μπόρεσαν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ανθρώπινες ικανότητές τους για να επιτύχουν παρά τις απίστευτες προκαταλήψεις και τον σεξισμό. «Άνθρωποι όπως η Margaret Fuller, και τόσες πολλές από αυτές τις γυναίκες, είναι “αριστοτέχνες δικτυωτές”. Νιώθω ότι αυτή είναι μια πραγματικά σπουδαία συμβουλή καριέρας. Θέλω να πω, ποιος μπορεί να το κάνει αυτό το 1840;».

Τελικά, η Κρόιγκερ είπε ότι εμπνέεται από τις δικές της φοιτήτριες δημοσιογραφίας, οι οποίες πιστεύει ότι αντιπροσωπεύουν απίστευτα νέα ταλέντα που θα συνεχίσουν να μεταμορφώνουν τη δημοσιογραφία τις επόμενες δεκαετίες. Και έχει επίσης κατά νου ότι η φύση της δημοσιογραφίας είναι ότι ως επί το πλείστον προορίζεται να εξαφανιστεί – πράγμα που σημαίνει ότι ίσως κάποια από αυτές τις φοιτήτριες να τη διαδεχθεί τελικά στη συγγραφή του επόμενου κεφαλαίου της ιστορίας.

«Η δημοσιογραφία είναι εφήμερο, είναι γραφτό να εξαφανιστούμε, δεν πειράζει, αυτή είναι η φύση της δουλειάς. Δεν πρέπει να αισθάνεσαι άσχημα γι’ αυτό, γιατί σήμερα το παν είναι η δουλειά. Όταν κάποιος επιβιώνει από αυτό, είναι πραγματικά εξαιρετικό».

*Το βιβλίο Undaunted της Brooke Kroeger κυκλοφορεί τώρα αλλά όχι στα Ελληνικά ακόμα.

*Με στοιχεία από theguardian.com