Κλασική Εποχή: Η ποίηση στη σκιά των τριών Μεγάλων (Μέρος Α’)

Είναι αναμφισβήτητο ότι η αττική τραγωδία ανέκαθεν ήταν και παραμένει συνυφασμένη με τα ονόματα των τριών μεγάλων τραγικών (Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης), οι οποίοι, αξιοποιώντας με απαράμιλλη επιδεξιότητα τα καθάρια νάματα του μύθου, οδήγησαν την ελληνική τέχνη στο ψηλότερο σημείο της από την εποχή του έπους. Όμως, στη σκιά των τριών Μεγάλων έδρασαν κατά τους Κλασικούς Χρόνους και άλλοι, μικρότερου διαμετρήματος ποιητές –τραγικοί και κωμικοί–, που συνιστούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία της ελληνικής φιλολογίας.

Ένας εξ αυτών, από τους σπουδαιότερους μάλιστα, ήταν ο Ίων, ο οποίος καταγόταν από τη Χίο και πρέπει να γεννήθηκε στη δεκαετία 490-480 π.Χ. Ο εν λόγω ποιητής επισκέφθηκε πρώτη φορά την Αθήνα σε πολύ νεαρή ηλικία, είναι δε βέβαιο ότι έζησε κατά καιρούς σε αυτή διατηρώντας στενές σχέσεις με τα πνευματικά τέκνα της. Ο Ίων ο Χίος ανέβασε –σύμφωνα με τη Σούδα– την πρώτη του τραγωδία στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ., στα Διονύσια της 82ης Ολυμπιάδας (452-449 π.Χ.). Εξ όσων γνωρίζουμε, ύστερα από μια νίκη του σε δραματικό αγώνα, ο εύπορος Ίων χάρισε σε κάθε Αθηναίο από ένα στάμνο με χιώτικο κρασί.

Αψευδής μάρτυρας της έντονης πνευματικής δραστηριότητας του φωτισμένου Ίωνος είναι το εκτεταμένο συγγραφικό έργο που κατέλιπε. Από το σύνολο των έργων του ξεχωρίζουν οι τραγωδίες του, που ήδη από την αρχαιότητα θεωρούνταν το σημαντικότερο τμήμα της παραγωγής του. Είναι χαρακτηριστικό επ’ αυτού ότι οι αλεξανδρινοί φιλόλογοι τον είχαν συμπεριλάβει στον Κανόνα των Τραγικών, μαζί με τους τρεις Μεγάλους. Η τραγωδία Μέγα δράμα και το σατυρικό δράμα Ομφάλη είναι οι πλέον γνωστοί από τους σωζόμενους τίτλους δραμάτων του Ίωνος, που εν γένει διακρίνονταν για το γλαφυρό ύφος τους.

Πέραν της δραματικής παραγωγής του, ο Ίων, ένα πολύπλευρο αναμφίβολα ταλέντο, έγραψε ελεγείες (συμποτικά ποιήματα αφιερωμένα στον Διόνυσο και τα δώρα του), διθυράμβους και μονωδικά ποιήματα, καθώς και έναν Ύμνο στον Καιρό (Ύμνος εις τον Καιρόν). Γνωστό είναι επίσης το πεζογράφημα του Ίωνος Χίου κτίσις, ενώ υπάρχουν και αρχαίες μαρτυρίες για την ύπαρξη κωμωδιών του.

Πάντως, το έργο του Ίωνος που είχε τη μεγαλύτερη απήχηση ήταν οι Επιδημίες (Επιδημίαι), τίτλος που αναφέρεται σε ταξίδια. Σε αυτό περιγράφονται ταξίδια του ίδιου του Ίωνος, αλλά και επισκέψεις διαφόρων προσωπικοτήτων (παραδείγματος χάριν, του Σοφοκλή) στη γενέτειρά του, τη Χίο. Οι περιγραφές αυτές, που φέρουν την προσωπική σφραγίδα του συγγραφέα, διανθίζονται με αποφθέγματα ή αξιομνημόνευτες πράξεις καλής προθέσεως.

Τέλος, ο Τριαγμός (Τριαγμοί) περιλαμβάνει τις φιλοσοφικές αντιλήψεις του Ίωνος. Εκεί, στην εισαγωγή του συγγράμματος, απαντά η ακόλουθη θέση του: «Τα πάντα είναι τρία, και τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από αυτά τα τρία. Η ικανότητα κάθε ατόμου είναι μια τριάδα: νους, δύναμη και τύχη».