Γιατί όλο και περισσότερες πόλεις προσλαμβάνουν «νυχτερινούς δημάρχους»

«Μεγαλώνοντας σε μια μικρή πόλη της Βραζιλίας, η καθημερινότητά μου διαμορφωνόταν από τους ρυθμούς των ωρών εργασίας της οικογένειάς μου. Ο πατέρας μου εργαζόταν σε νυχτερινή βάρδια για πάνω από τρεις δεκαετίες σε ένα τοπικό εργοστάσιο. Συνηθίσαμε τις σιωπηλές μέρες και τις πολυάσχολες νύχτες, παρατηρώντας ότι η ζωή μας δεν ήταν συγχρονισμένη με εκείνη των γειτόνων μας» γράφει η Jess Reia στο theconversation.com και συνεχίζει.

Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, η γοητεία μου για τη νύχτα ως ξεχωριστό, κατοικήσιμο κόσμο έγινε ερευνητικό πρόγραμμα ως υπότροφος στο Πανεπιστήμιο McGill. Στη συνέχεια έγινε μια ευκαιρία να συνεργαστώ με τοπικές κυβερνήσεις και κοινότητες για πολιτικές νυχτερινής ζωής.

Από τον Ιούνιο του 2020 έως τον Νοέμβριο του 2022, ήμουν μέλος του πρώτου νυχτερινού συμβουλίου του MTL 24/24 στο Μόντρεαλ, όπου συνέβαλα στην έρευνα δεδομένων και πολιτικών για τη διακυβέρνηση της νύχτας.

Προσπαθώντας να κατανοήσω τη νυχτερινή ζωή, προέκυψαν δύο βασικά ερωτήματα: Γιατί οι πόλεις πρέπει να αυτοδιοικούνται μετά το σκοτάδι; Πώς μπορούν να το κάνουν με υπευθυνότητα;

Οι πρόσφατες εκκλήσεις για μια «επιστήμη της νύχτας» και τη χάραξη νυχτερινής πολιτικής με βάση στοιχεία λαμβάνουν χώρα, καθώς πάνω από 50 πόλεις σε όλο τον κόσμο έχουν αναπτύξει νέες μορφές νυχτερινής διακυβέρνησης.

Ένα πολύπλοκο οικοσύστημα

Συχνά, όταν οι άνθρωποι σκέφτονται για τη νύχτα στις πόλεις, τους έρχεται στο μυαλό ένα βασικό σύνολο εντυπώσεων.

Υπάρχει ο φόβος για το σκοτάδι, οι ανησυχίες για την ασφάλεια και οι διαταραχές από το θόρυβο. Είναι μια χρονική περίοδος που είναι ώριμη για πάρτι, παράνομες δραστηριότητες και απερισκεψία. Και έπειτα υπάρχουν οι παραδοσιακές έννοιες της νύχτας: σιωπή, ύπνος και αναζωογόνηση.

Έχει γίνει πολλή δουλειά για να βρεθεί τρόπος να αμβλυνθούν ορισμένοι από αυτούς τους φόβους και να διευκολυνθεί η ησυχία, όπως η δημιουργία υποδομών δημόσιου φωτισμού και οι ειδικές τηλεφωνικές γραμμές για τα παράπονα του θορύβου.

Ωστόσο, η νυχτερινή ζωή κάθε πόλης είναι πολύ πιο πολύπλοκη

Στην έρευνά μου χαρτογράφησα ανθρώπους, δραστηριότητες, οργανισμούς και κοινότητες που λειτουργούν κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, σχηματίζοντας ένα οικοσύστημα νυχτερινής ζωής, λέει η Jess Reia στο theconversation.com.

Ορισμένοι πολιτιστικοί χώροι και ιδρύματα λειτουργούν τη νύχτα, όπως μουσεία, βιβλιοθήκες κολεγίων και καφετέριες. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν σταματούν να «κάνουν ρεπορτάζ» για τον κόσμο τη νύχτα, ενώ ορισμένα εστιατόρια και καταστήματα ψιλικών σερβίρουν φαγητό, ποτά και τσιγάρα 24 ώρες το 24ωρο. Εάν συμβεί ένα ατύχημα τη νύχτα, οι άνθρωποι χρειάζονται πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Ο τοκετός δεν περιμένει να ανατείλει ο ήλιος.

Η διαχείριση των απορριμμάτων και τα έργα οδοποιίας συχνά γίνονται μετά το σκοτάδι για να μην διακόπτεται η κυκλοφορία, και πολλοί επίσημοι και ανεπίσημοι εργάτες κάνουν τη δουλειά για να διατηρούν τις πόλεις σε αποδοτική λειτουργία, ενώ άλλοι άνθρωποι κοιμούνται. Σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς λειτουργούν αργά ή τη νύχτα, και διάφορες κοινότητες χρησιμοποιούν την πόλη μετά το σκοτάδι για να συγκεντρωθούν, να μάθουν και να εξερευνήσουν, είτε πρόκειται για συναντήσεις των Ανώνυμων Αλκοολικών, είτε για νυχτερινό σχολείο, είτε για βραδιές καραόκε.

Η διακυβέρνηση και η μελέτη της νύχτας

Ευτυχώς, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι μελετητές έχουν κάνει πρόσφατα μια προσπάθεια να δώσουν προτεραιότητα στις ώρες που οι πόλεις υποτίθεται ότι κοιμούνται.

Το Άμστερνταμ ήταν η πρώτη πόλη που αναγνώρισε επίσημα τη νύχτα ως χώρο και χρόνο που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από τους εκλεγμένους αξιωματούχους, τους πολίτες και τους δημόσιους υπαλλήλους.

Έπειτα από περισσότερα από 10 χρόνια διορισμού ανεπίσημων νυχτερινών δημάρχων, το Άμστερνταμ θεσμοθέτησε επίσημα τη θέση αυτή το 2014, γεγονός που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μια γραφειοκρατία συμβουλίων, τμημάτων και επιτροπών αφιερωμένων στη διακυβέρνηση της πόλης μετά το σκοτάδι.

Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Νέα Υόρκη -η μεγαλύτερη πόλη των ΗΠΑ- βρέθηκε στην πρώτη γραμμή αυτού του κινήματος στη χώρα.

Τον Σεπτέμβριο του 2017, η πόλη ίδρυσε το Γραφείο Νυχτερινής Ζωής με τον διορισμό του Ariel Palitz ως ιδρυτικού διευθυντή του – το ισοδύναμο ενός νυχτερινού δημάρχου ή τσάρου της νύχτας. Με τον Palitz να αποχωρεί από τον ρόλο του στις αρχές του 2023, η πόλη αναζητά έναν νέο «δήμαρχο νυχτερινής ζωής».

Το γραφείο αυτό είναι επιφορτισμένο με τη συνήθη ρύθμιση των επιχειρήσεων που λειτουργούν μετά το τέλος του ωραρίου και την έκδοση αδειών, καθώς και με την αντιμετώπιση αφηρημένων προκλήσεων, όπως οι τρόποι με τους οποίους ο εξευγενισμός (gentrification) οδηγεί σε αύξηση των τιμών των ενοικίων, γεγονός που απειλεί τους πολιτιστικούς και κοινοτικούς χώρους που λειτουργούν τη νύχτα.

Έκτοτε, η Ουάσινγκτον δημιούργησε ένα γραφείο για τη νυχτερινή διακυβέρνηση, η Βοστώνη δημιούργησε πρόσφατα τη θέση του τσάρου της νύχτας και η Ατλάντα δημιούργησε ένα τμήμα νυχτερινής ζωής.

Υψηλό εισόδημα και νυχτερινή διακυβέρνηση

Η νυχτερινή διακυβέρνηση είναι περισσότερο θεσμοθετημένη στα μέρη του κόσμου με υψηλότερο εισόδημα, αλλά πειράματα και μελέτες υπάρχουν και σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Το 2022, η Μπογκοτά εντάχθηκε στο «Δίκτυο Πόλεων 24 ωρών», μετά τη δημοσίευση μιας εκτενούς έκθεσης που ανέθεσε η τοπική κυβέρνηση το 2019, προκειμένου να βοηθήσει τους ηγέτες των πόλεων να κατανοήσουν τις νυχτερινές ανάγκες της κολομβιανής πρωτεύουσας.

Άλλες πόλεις της Λατινικής Αμερικής, όπως το Σαν Λουίς Ποτόσι στο Μεξικό, έχουν αυτοδιορισμένους νυχτερινούς πρεσβευτές. Το Κάλι, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κολομβίας, ξεκίνησε μια πρωτοβουλία που χαρτογράφησε τις νυχτερινές προτεραιότητες των κατοίκων της.

Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, υπάρχει επίσης μια ώθηση για την καλύτερη κατανόηση της νύχτας. Όπως έγραψαν οι συγγραφείς ενός νυχτερινού μανιφέστου του 2022: «Η νυχτερινή ζωή εμπνέει τα άτομα, διαμορφώνει κοινότητες και πυροδοτεί τις πόλεις. Αντί να χρησιμεύει ως διαφυγή από το παρόν, η νυχτερινή ζωή μας παρέχει ένα παράθυρο σε διαφορετικές πραγματικότητες».

Περιλαμβάνοντας κλάδους όπως η γεωγραφία και η ιστορία, έχει αναδυθεί ένας διεπιστημονικός τομέας που ονομάζεται «νυχτερινές σπουδές», συγκεντρώνοντας μελετητές από διάφορα υπόβαθρα για την καλύτερη κατανόηση της αστικής νύχτας από διάφορες οπτικές γωνίες. Έχουν εκπονηθεί μελέτες για τη φωτορύπανση και τις επιπτώσεις της στους ανθρώπους και την άγρια ζωή, για το πώς το κλείσιμο των νυχτερινών κέντρων LGBTQ+ έχει αποδυναμώσει τις κοινότητες και για το πώς οι χώροι και οι επιχειρήσεις που λειτουργούν αργά τη νύχτα ωθούν στην αύξηση των ενοικίων.

Υπεύθυνη υιοθέτηση τεχνολογίας

«Καθώς οι πόλεις υιοθετούν επίσημα συστήματα για τη διακυβέρνηση της νύχτας, μια από τις βασικές μου ανησυχίες επικεντρώνεται στην άνοδο της τεχνολογίας επιτήρησης και την ανάπτυξη μεγάλων δεδομένων» συνεχίζει η Jess Reia στο theconversation.com.

Ακόμη και αν η τεχνολογία δεν αποτελεί ακόμη έναν από τους κύριους πυλώνες της νυχτερινής διακυβέρνησης, οι δημοτικές κυβερνήσεις έχουν ήδη επενδύσει σε έξυπνες τεχνολογίες, συχνά χωρίς να έχουν θεσπιστεί τα κατάλληλα πλαίσια για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα παραδείγματα είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου σε δημόσιους χώρους, η οποία έχει συμβεί σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Ρίο ντε Τζανέιρο και το Μπουένος Άιρες. Η χρήση της αναγνώρισης προσώπου σε μουσικά φεστιβάλ το 2019 οδήγησε σε εκστρατείες για την απαγόρευσή της.

«Κατά την άποψή μου, η παρόρμηση να γίνει η νύχτα ασφαλέστερη δεν πρέπει να σημαίνει απλώς περισσότερη επιτήρηση» γράφει η Jess Reia.

Η χρήση τεχνολογιών επιτήρησης έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυξάνει τις φυλετικές και έμφυλες διακρίσεις, επειδή συχνά ενσωματώνουν μεροληπτικά σύνολα δεδομένων και αγνοούν τις ιστορικές ανισότητες. Υπάρχει μια μακρά ιστορία νυχτερινών ρυθμίσεων και αστυνόμευσης που έχει στοχοποιήσει δυσανάλογα τις μειονότητες.

Με υπεύθυνη, προσεκτική ανάπτυξη, ωστόσο, ορισμένα δεδομένα μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για τη νυχτερινή διακυβέρνηση. Για παράδειγμα, η υπεύθυνη παρακολούθηση της μετακίνησης τη νύχτα μπορεί να βοηθήσει τις πόλεις να κατανοήσουν πού θα ήταν χρήσιμη η αύξηση της νυχτερινής δημόσιας συγκοινωνίας.

Η επέκταση της ασφάλειας και της αίσθησης του ανήκειν είναι ουσιαστικής σημασίας

«Κατά τη διαβούλευση με τους κατοίκους του Μόντρεαλ, έμαθα για τους τρόπους με τους οποίους ήθελαν η νύχτα να είναι ασφαλέστερη για τις κοινότητες LGBTQ+ και απαλλαγμένη από φυλετικές και εθνοτικές διακρίσεις. Η νυχτερινή ζωή της πόλης ήταν επίσης μπλεγμένη με τον αγώνα κατά του εξευγενισμού και με πιο λογικές πολιτικές για τον περιορισμό του θορύβου – ζητήματα που επηρεάζουν πολλά μέρη στη Βόρεια Αμερική.

»Καθώς περισσότερες αμερικανικές πόλεις υιοθετούν μηχανισμούς νυχτερινής διακυβέρνησης, τα διδάγματα που αντλούνται από πόλεις όπως το Μόντρεαλ είναι πολύτιμα – και μπορούν να βοηθήσουν οικογένειες όπως η δική μου, που δεν λειτουργούν με το παραδοσιακό ρολόι 9 προς 5, να ευημερήσουν» καταλήγει η Jess Reia στο theconversation.com.

*Με στοιχεία από theconversation.com