DEMO: Εντατικό ερευνητικό πρόγραμμα με επενδύσεις

Σε ένα περιβάλλον με εξαιρετικά χαμηλές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης στη χώρα, η φαρμακοβιομηχανία προχωρεί σε επενδύσεις της τάξης του 7% της συνολικής δαπάνης, διαθέτοντας συνήθως, περίπου 182 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο.

Την τελευταία τετραετία, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία προωθεί επενδυτικά σχέδια συνολικής αξίας περίπου ενός δις ευρώ, τα οποία αφορούν κατά 50% την ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης και κατά 50% τη δημιουργία νέων μονάδων παραγωγής.

Χαρακτηριστικά, στη χώρα το 2021 οι συνολικές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης όλων των κλάδων έφτασαν τα 2,6 δις. ευρώ περίπου, ποσό που αντιστοιχεί στο 1,45% του ΑΕΠ, με το 0,69% του ΑΕΠ ή περίπου 1,25 δις. ευρώ, να προέρχεται από επιχειρήσεις.

Την ίδια στιγμή, η πρόσφατη πρόταση της Ε.Ε. για αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, έχει ως στόχο την ενίσχυση της παραγωγής στο ευρωπαϊκό έδαφος, ώστε η Ευρώπη να είναι αυτάρκης από πλευράς παραγωγής φαρμάκων, τα οποία μάλιστα θα είναι οικονομικά προσιτά και διαθέσιμα σε όλους τους κατοίκους της Ευρώπης. Η αναμόρφωση της φαρμακευτικής νομοθεσίας ήρθε μετά τις ελλείψεις σε βασικά φάρμακα, όταν εξαιτίας της πανδημίας επιβλήθηκε καραντίνα και έκλεισαν τα σύνορα, οπότε η Ευρώπη βρέθηκε χωρίς πρώτες ύλες που προμηθεύεται κυρίως από Ινδία και Κίνα.

Σε αυτό το περιβάλλον, η αμιγώς ελληνική φαρμακευτική DEMO, έχει παρουσιάσει από τον Νοέμβριο του 2021 ένα επενδυτικό πλάνο συνολικού ύψους 356 εκατ. ευρώ για την επταετία 2021-2027, το οποίο περιλαμβάνει:

• την ανάπτυξη κέντρου έρευνας και ανάπτυξης χημικών μορίων στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, το οποίο θα αποτελέσει το μεγαλύτερο κέντρο φαρμακευτικής έρευνας και ανάπτυξης στην περιοχή,
• την ανάπτυξη παραγωγικού hub στην Τρίπολη με 4 μονάδες παραγωγής πρώτων υλών και άλλες 4 μονάδες τελικών φαρμάκων, όλες τους με αμερικανικές προδιαγραφές καλής παρασκευαστικής πρακτικής (GMP), και
• την δημιουργία Ερευνητικού Κέντρου Βιοτεχνολογίας και Βιο-Ακαδημίας στον Αγ. Στέφανο Αττικής.

Στόχος του συγκεκριμένου επενδυτικού πλάνου είναι:

• η υλοποίηση νέων ερευνητικών έργων στη Θεσσαλονίκη που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη 5 νέων δραστικών πρώτων υλών και 21 τελικών προϊόντων κάθε χρόνο,
• η έναρξη έρευνας και ανάπτυξης 3 μονοκλωνικών αντισωμάτων ως το 2027 στο πλαίσιο του ερευνητικού κέντρου βιοτεχνολογίας στον Αγ. Στέφανο, αλλά και η παραγωγή παρτίδων μονοκλωνικών αντισωμάτων για κλινικές μελέτες και
• η παραγωγή πρώτων υλών στην Τρίπολη, ώστε να απεξαρτηθεί όχι μόνο η χώρα μας, αλλά και η Ευρώπη από εισαγωγές από Κίνα και Ινδία, καθώς οι μονάδες αυτές θα μπορούν να καλύψουν το 20% της Ευρωπαϊκής αγοράς. Αντίστοιχα, η παραγωγική δυναμικότητα των μονάδων της Τρίπολης θα μπορέσει να εξασφαλίσει το 30% των αναγκών της Ε.Ε. σε πενικιλλινούχα και το 37% σε ογκολογικά φάρμακα.

Βιοτεχνολογία στην Ελλάδα

Η συγκεκριμένη επένδυση ανοίγει το πεδίο της δραστηριοποίησης φαρμακευτικών επιχειρήσεων στην παραγωγή πρώτων υλών και στη βιοτεχνολογία για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Ειδικά σε ότι αφορά τον τομέα βιοτεχνολογίας, στα μέσα Μαρτίου 2023 εγκρίθηκε από τη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ) η ένταξη στο πρόγραμμα Στρατηγικών Επενδύσεων του ερευνητικού προγράμματος της φαρμακοβιομηχανίας DEMO για την Βιομηχανική έρευνα και Ανάπτυξη 2 βιοομοειδών μονοκλωνικών αντισωμάτων για τη βιολογική θεραπεία στην αντιμετώπιση κακοηθών νεοπλασιών, συνολικού προϋπολογισμού 89 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα βιοτεχνολογίας 2023-2032 της εταιρείας, περιλαμβάνει την οργανωμένη ανάπτυξη βιοτεχνολογικών φαρμάκων σε εμπορική κλίμακα για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική επένδυση, καθώς η αξία της παγκόσμιας αγοράς της βιοτεχνολογίας, από περίπου 380 δις ευρώ το 2019, το 2020 ξεπέρασε τα 600 δις και ως το 2030 αναμένεται να υπερβεί τα 2,2 τρις ευρώ, με το 70% του προϋπολογισμού των Ταμείων υγείας να διατίθεται σε σκευάσματα βιοτεχνολογίας. Διεθνώς λειτουργούν πάνω από 11.000 εταιρείες βιοτεχνολογίας, με πάνω από ένα εκατομμύριο άμεσα απασχολούμενους και το 50% αυτών αφορά εφαρμογές στον τομέα υγείας. Από το 2015 και μετά τα βιολογικά προϊόντα εμφανίζουν ρυθμό ανάπτυξης άνω του 50% ξεπερνώντας κατά πολύ τον αντίστοιχο ρυθμό αύξησης των χημικών φαρμάκων. Ειδικά η χρήση των βιο-ομοειδών έχει σημαντική αύξηση. Ήδη ο ΕΜΑ έχει εγκρίνει πάνω από 85 βιο-ομοειδή φάρμακα από το 2006 οπότε είχαμε και την πρώτη έγκριση, 4 στα 10 βιολογικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ σήμερα σε αξίες είναι βιοομοειδή με μία συνολική αξία που άγγιξε το 2021 τα 10 δις ευρώ, μόνο στην Ευρώπη.

Η σημασία της επένδυσης

Ο στρατηγικός σχεδιασμός της DEMO αποτελεί επένδυση ζωτικής σημασίας για την εθνική οικονομία, καθώς σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, θα προκαλέσει αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,13 δισ.  ευρώ, ενώ σε βάθος 10ετίας θα δημιουργήσει 900 άμεσες θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα, άλλες 800 έμμεσες θέσεις εργασίας θα δημιουργούνται κατ΄ έτος κατά την κατασκευή των μονάδων και επιπλέον 3.700 θέσεων κατά την λειτουργία τους.

Ταυτόχρονα, η επέκταση του τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη θα συμβάλλει στην αξιοποίηση του επιστημονικού και ερευνητικού προσωπικού της Βόρειας Ελλάδας, ενώ η τεχνογνωσία που θα αναπτύσσεται, θα μεταφέρεται στα εργοστάσια της Τρίπολης. Εκεί, θα παράγονται δραστικές πρώτες ύλες φαρμάκων σε ποσότητες βιομηχανικής κλίμακας.

Έτσι, εξασφαλίζοντας την καθετοποίηση στην παραγωγική διαδικασία, η DEMO συμβάλλει στην ενίσχυση της εγχώριας αυτάρκειας αλλά και της φαρμακευτικής επάρκειας, ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θέτοντας την Ελλάδα στο επίκεντρο του κλάδου.