Όταν ο Γιάννης Μαρκόπουλος παρουσίαζε όχι στο Μεσολόγγι, αλλά σε χωριό της περιοχής, τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους»

Μετά την είδηση για τον θάνατο του εθνικού μας μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, διάβασα πολλά  για το έργο του και την προσφορά του στη μουσική παιδεία και την ποίηση, στην οποία μάλιστα έδωσε την αρμονία που ταίριαζε. Από όλα αυτά που διάβασα και που προσυπογράφω, κράτησα ιδιαίτερα εκείνα που αναφέρει η οικογένειά  του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη, ότι δηλαδή ναι μεν  «σίγησε η ψυχή της Ελλάδος», «όμως  θα μένει ζωντανή στη μνήμη μας, μέσα από τα τραγούδια του, που τραγουδήθηκαν και θα τραγουδιούνται από γενιές και γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων».

Κι έχω ένα λόγο παραπάνω να συμφωνήσω με όλα αυτά, διότι ο Γιάννης Μαρκόπουλος, με την πρόθυμη ανταπόκριση στην πρότασή μου το 2001 να παρουσιάσει στην Παλαιομάνινα, στο χωριό μου, τη μουσική λειτουργία «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», είναι ο ποιητής της μουσικής και ο μουσικός της ποίησης.

Το 2001, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 180 ετών από την έναρξη  της παλιγγενεσίας, αποφάσισα, ως πρόεδρος της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας, να κάνω, στο πλαίσιο  των γνωστών πολιτιστικών  εκδηλώσεων στο χωριό μου (άρχισαν το 1996 και τελείωσαν το 2006) με κορυφαίο θέμα τον βλάχικο γάμο και με αναβίωση βλάχικων εθίμων με αρχαιοελληνικές ρίζες, ένα μεγάλο μουσικό αφιέρωμα στο Μεσολόγγι, στην Έξοδο του Μεσολογγίου,  στους  «Ελεύθερους Πολιορκημένους».

Επικοινώνησα τότε εγκαίρως με τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη για να τον οποίο ενημερώσω για την πρωτοβουλία μου αυτή. Θυμάμαι ότι ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, ώστε, ευαίσθητος όπως ήταν, με μεγάλη χαρά και συγκίνηση μού είπε  προθύμως να προγραμματίσω την παρουσίαση στις καλοκαιρινές εκδηλώσεις του 2001 του μουσικού έργου του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» από ιερή υποχρέωση  στην Αιτωλοακαρνανία, στο Μεσολόγγι, στην Παλαιομάνινα, όπως τόνιζε.

«Είναι ευκαιρία, Δημήτρη», μού είπε, να παρουσιάσουμε τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού και στην επαρχία και όχι μόνο στο Μέγαρο Μουσικής και στα τα στάδια»!!!

 Στην Παλαιομάνινα

Έτσι, την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων, 18 Αυγούστου 2001, όλα ήταν έτοιμα. Το πρόγραμμα περιελάμβανε συναυλία του Γιάννη Μαρκόπουλου με το μουσικό έργο «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολωμού σε μορφή λαϊκής λειτουργίας (αποσπάσματα), το οποίο, μετά  το Μέγαρο Μουσικής,  το παρουσίασε στην… Παλαιομάνινα, υπό την οργίλη αντίδραση μερικών κατοίκων του χωριού, οι οποίοι «έβλεπαν» ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες  καταργείται ο … καρσιλαμάς και  … διδάσκονται η … μουρμούρα και  διάφορα άλλα … ακαταλαβίστικα … ποιήματα!!! Επίσης, στο δεύτερο μέρος ακούστηκαν τραγούδια από «Θητεία», «Ιθαγένεια», «Σεργιάνι του κόσμου».

Στη συναυλία αυτή, που διηύθυνε  ο ίδιος  μεγάλος μουσικοσυνθέτης, τραγούδησαν οι  Πέτρος Γαϊτάνος, Μανώλης Χατζημανώλης και Βασιλική Λαβίνα, που αποθεώθηκαν από τη λαοθάλασσα χιλιάδων επισκεπτών.  Υπενθυμίζω ότι η Βασιλική Λαβίνα , με το ιδιαίτερο χρώμα στη φωνή της, γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά κατάγεται από το Μεσολόγγι. Τα ηχοχρώματα και το εύρος της εκφραστικής φωνής της, της δίνουν τη δυνατότητα να ερμηνεύει τόσο έντεχνα έργα όσο και παραδοσιακά τραγούδια. Σύντροφος και στη ζωή του Γιάννη Μαρκόπουλου συνεργάζεται σε μόνιμη βάση από το 1979 μαζί του, συμμετέχοντας σε ηχογραφήσεις των έργων του και στις συναυλίες τις οποίες έδινε ο συνθέτης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Χαιρετισμός, μετά την αποθέωση, σε χιλιάδες επισκέπτες

Επίσης, συμμετείχαν  η Πολυφωνική Χορωδία Βόλου, σε διδασκαλία Γιάννη Καρκάλα και η Ορχήστρα Παλλίντονος Αρμονία με πάνω από 100 μέλη!

Σημειώνεται ότι στις πολιτιστικές αυτές εκδηλώσεις παρευρισκόταν και ο τότε δήμαρχος Κώστας Ρεπάσος, ο οποίος πρόσφερε αναμνηστική πλακέτα στον μουσικοσυνθέτη, ενώ πέντε χρόνια αργότερα, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι οποίες διοργανώθηκαν  στις 29 Ιουλίου του 2006, ήταν αφιερωμένες  στους Ελεύθερους Πολιορκημένους , με την ευκαιρία της συμπλήρωσης  180 ετών από την Έξοδο του Μεσολογγίου με συναυλία του Λάκη Χαλκιά.

Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολωμού

Οι “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”, τους οποίους ο Γιάννης Μαρκόπουλος  παρουσίασε με τη μορφή Λαϊκής Λειτουργίας (αποσπάσματα)  αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα ποιητικά έργα του Σολωμού. Πρόκειται για ένα έργο ζωής, που το δούλευε πάνω από είκοσι χρόνια, χωρίς ωστόσο να το ολοκληρώσει. Ο Σολωμός έγραψε τρία διαφορετικά σχεδιάσματα ενώ το ποίημα εμφανίζεται με τέσσερις διαφορετικούς τίτλους: α) “Το Μεσολόγγι”, β) “Οι αδερφοποιτοί”, γ) “Το Χρέος” και δ) “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”. Στα τρία σχεδιάσματα προτάχθηκαν οι “Στοχασμοί” του ποιητή, γραμμένοι στα ιταλικά.

Η έμπνευση του έργου οφείλεται στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (πρόκειται για τη δεύτερη πολιορκία της πόλης, στα 1826, δεκαπέντε ημέρες πριν από την ηρωική έξοδο), τον υπεράνθρωπο αγώνα των Ελλήνων, τη Μεγάλη Έξοδο και την άλωση της πόλης. Ο αγώνας των πολιορκημένων Μεσολογγιτών και των άλλων Ελλήνων συγκλόνισαν τον ποιητή και ενεργοποίησαν την ποιητική του ευαισθησία. Ωστόσο, ο ποιητής δεν περιορίζει τη ματιά του στις ταλαιπωρίες και τον αγώνα των Ελλήνων για την κατάκτηση της ελευθερίας αλλά αντιλαμβάνεται και αποκαλύπτει έναν άλλο αγώνα, πολύ πιο δύσκολο και άνισο, που συντελείται στην ψυχή των αγωνιστών, μια άνιση μάχη ενάντια στην ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης και στις χαρές της ζωής.