Πόσο «νοικιάζει» ένας δικτάτορας τη Τζένιφερ Λόπεζ;

Εάν διαθέτεις μερικά εκατομμύρια, μπορείς να προσλάβεις τον Drake για το μαγαζί σου ή τους Rolling Stones για το πάρτι γενεθλίων των παιδιών σου ή την Τζένιφερ Λόπεζ να σου εγκαινιάσει το ξενοδοχείο ή την προεδρία των ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια, εκατοντάδες καλλιτέχνες δέχονται προτάσεις από μεγιστάνες, στελέχη εταιρειών ακόμα και προέδρους για να τραγουδήσουν έστω για μερικά λεπτά, με αμοιβές που ζαλίζουν.

Ο τριπλασιασμός των Αμερικανών δισεκατομμυριούχων από το 2000 έχει δημιουργήσει λεγεώνες πλουσίων, που εύκολα νοικιάζουν καλλιτέχνες για να κάνουν το «κομμάτι» τους. Καθώς οι μουσικοί αντιμετωπίζουν μια ολοένα και πιο αβέβαιη αγορά, οικονομικά εύρωστοι κάνουν επίδειξη, καλώντας καλλιτέχνες για μια ώρα να τραγουδήσουν.

Στη μουσική βιομηχανία λέγεται «private», και είναι η μουσική παράσταση για έναν κλειστό κύκλο. Ο όρος ισχύει για ένα τεράστιο φάσμα συναυλιών, από φιλανθρωπικά γκαλά, γενέθελια 16χρονων σε πλούσιες περιοχές, όπως η Άπερ Ιστ Σάιντ στη Νέα Υόρκη, μέχρι παραστάσεις κατά παραγγελία στον Περσικό Κόλπο.

Για χρόνια, ο κόσμος των ιδιωτικών συναυλιών κυριαρχούνταν από ηλικιωμένους τραγουδιστές, μια κατηγορία γνωστή ως «νοσταλγικοί ερμηνευτές». «Οι καλλιτέχνες συνήθιζαν να λένε όχι σε τέτοιες συναυλίες όλη την ώρα, γιατί απλώς δεν ήταν «κουλ»»,  λέει η Jacqueline Sabec, δικηγόρος ψυχαγωγίας στο Σαν Φρανσίσκο, που διαπραγματεύεται ιδιωτικά συμβόλαια συναυλιών.

Όλα τα αστέρια στο δωμάτιο

Τα τελευταία χρόνια όμως, δεν υπάρχει καμία αναστολή. Ο Ρόμπερτ Νόρμαν, ο οποίος διευθύνει το τμήμα ιδιωτικών εκδηλώσεων στο πρακτορείο ταλέντων C.A.A., θυμάται ότι όταν έγινε μέλος της εταιρείας, πριν από 25 χρόνια, «κάναμε κράτηση για 100 ή 200 ιδιωτικά ραντεβού τον χρόνο, για καλλιτέχνες μεσαίου βεληνεκούς που συνήθως υποψιαζόμασταν ότι θα έπαιζαν σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις—συνέδρια και τέτοια πράγματα».

Έκτοτε, οι ιδιωτικές συναυλίες έχουν αυξηθεί σε συχνότητα, τιμή και είδος. «Πέρυσι, κλείσαμε σχεδόν 600 ημερομηνίες και έχουμε μια ομάδα ανθρώπων εδώ που είναι αφοσιωμένοι μόνο σε ιδιωτικές εκδηλώσεις», είπε ο Norman.

Πρόθυμοι να τραγουδήσουν ιδιωτικά είναι θρύλοι συμπεριλαμβανομένων τριών Άγγλων που τιμήθηκαν από τη Βασίλισσα Ελισάβετ: τον Sir Paul McCartney, τον Sir Elton John και τον Sir Rod Stewart. «Μόλις κλείσαμε τον Rod Stewart για 1,25 εκατ. δολ. εδώ στο Λας Βέγκας», λέει ο Glenn Richardson, παραγωγός εκδηλώσεων. Ήταν μια εταιρική συναυλία για την Kia, την εταιρεία αυτοκινήτων.

«Θα τραγουδήσει [ιδιωτικά] τώρα, γιατί ο Ροντ δεν κάνει τόσα πράγματα όπως στην εποχή της ακμής του», πρόσθεσε ο Ρίτσαρντσον. Η λίστα των αστέρων που δέχονται να τραγουδήσουν ιδιωτικά περιλαμβάνει τους Sting, Andrea Bocelli, Jon Bon Jovi, John Mayer, Diana Ross, Maroon 5, Black Eyed Peas, OneRepublic, Katy Perry, Eric Clapton κτλ.

Ακόμα και ο 83χρονος Smokey Robinson εξακολουθεί να κάνει ιδιωτικές συναυλίες, παρά το γεγονός ότι λόγω ηλικίας έχει ένα παρατεταμένο τρεμόπαιγμα (patter) που δυσανασχετεί μεγάλο μέρους του κοινού.

Υπάρχουν και κάποιοι, πολύ λιγότεροι, που δεν δέχονται προτάσεις για τέτοιες συναυλίες, όπως οι Bruce Springsteen και Taylor Swift.

Το κασέ των καλλιτεχνών είναι απόρρητο

Το περιοδικό Billboard ανέφερε ότι οι Eagles έλαβαν 6 εκατ. δολ. από έναν ανώνυμο πελάτη στη Νέα Υόρκη για μια μόνο παράσταση του «Hotel California», και το Rolling Stone ανέφερε ότι ο Σπρίνγκστιν αρνήθηκε ένα τέταρτο του εκατομμυρίου για να οδηγήσει μοτοσικλέτες με έναν θαυμαστή.

Ωστόσο, συνήθως αυτά τα συμβόλαια καλύπτονται από μυστικότητα, με καλλιτέχνες και πελάτες να απαιτούν ρήτρες μη αποκάλυψης και απαγόρευσης λήψης φωτογραφιών και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Δεν θέλουν κανείς να μάθει πόσα πλήρωσαν τον καλλιτέχνη, για παράδειγμα, ή τις λεπτομέρειες του πάρτι. Και ο μουσικός μπορεί να μην θέλει απαραίτητα να συζητηθεί» λέει η Jacqueline Sabec.

Για πολλούς μάνατζερ το να μαθευτεί το ποσό που πληρώνεται ο καλλιτέχνης είναι εφιάλτης.

Είναι ένα καλό εισόδημα

Αν και οι γνωστοί καλλιτέχνες ακριβοπληρώνονται, η αλήθεια είναι ότι οι εποχές έχουν αλλάξει περιορίζοντας τα κέρδη τους. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000 τα χρήματα των καλλιτεχνών προέρχονταν κυρίως από την πώληση ηχογραφήσεων.

Καθώς όμως, μετά το 1999 τα CD εξαφανίστηκαν, τα έσοδα μειώθηκαν περισσότερο από 50%. Σήμερα οι ψηφιακοί γίγαντες -Spotify, Apple, YouTube- πληρώνουν στους καλλιτέχνες μόνο ένα κλάσμα από τις φυσικές πωλήσεις που παρείχαν κάποτε.

Η πραγματικότητα του βιοπορισμού στη μουσική έχει αλλάξει ριζικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο Viecelli συμβούλευε τους ανερχόμενους καλλιτέχνες να σχεδιάσουν μια μακροπρόθεσμη καριέρα: «Μπορεί να μην σε κάνει απαραίτητα ακατανόητα πλούσιο, αλλά θα σου έδινε έναν τρόπο να συνεχίσεις να κάνεις μουσική όπως θέλεις, ενώ το κάνεις με πλήρη απασχόληση δουλειά και ασφάλεια».

Στην εποχή της «streaming economy», η προσοχή του κοινού είναι ρηχή και ασύμφορη. «Ένα παιδί θα μπορούσε να ξέρει ένα κομμάτι, να το ακούσει χιλιάδες φορές εκείνο το καλοκαίρι και να μην γνωρίζει το όνομα του καλλιτέχνη», είπε ο Viecelli. «Η αλήθεια είναι ότι τώρα οι νέοι καλλιτέχνες ξέρουν  ότι θα περάσουν [ως μόδα] -ακόμα κι αν είναι επιτυχημένοι- δύο έως τέσσερα χρόνια. Μπορεί. Και έτσι αυτό σημαίνει ότι θέλουν να κερδίσουν χρήματα από τα πάντα όσο πιο γρήγορα και δυνατά μπορούν».

Ο σαξοφωνίστας Ian Hendrickson-Smith, παρακολουθώντας τις αλλαγές στην αγορά λέει ότι «ο μεγαλύτερος διανομέας πραγματικών φυσικών δίσκων στις ΗΠΑ ήταν τα Starbucks».

«Πήρα μερικές καλές επιταγές. Τώρα έβγαλα έναν δίσκο, αλλά η επιταγή μου από το Spotify είναι, εξήντα πέντε σεντς», λέει. Μια έκθεση του 2018 από την Ένωση Έρευνας Μουσικής Βιομηχανίας στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι ο μέσος μουσικός κερδίζει λιγότερα από 35.000 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο, συμπεριλαμβανομένων των χρημάτων που δεν προέρχονται από τη μουσική.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι ιδιωτικές συναυλίες αποζημιώνουν τους καλλιτέχνες.

Πρόσεχε όμως για ποιον θα τραγουδήσεις

To μεγάλο πρόβλημα εδώ είναι και για ποιούς δέχονται να τραγουδήσουν. Τον Ιανουάριο του 2023 η Beyoncé πληρώθηκε 24 εκατομμύρια ευρώ για τα εγκαίνια ενός ξενοδοχείου στο Ντουμπάι, μιας χώρας που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία. Λίγο πριν όμως είχε αφιερώσει ένα πρόσφατο άλμπουμ σε πρωτοπόρους της queer κουλτούρας!

Ένας χρήστης έκανε μια κριτική ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Το καταλαβαίνω, όλοι θέλουν τα χρήματα, αλλά όταν είσαι τόσο πλούσιος, αξίζει τον κόπο;». Ο Charles Ruggiero, ένας ντράμερ στο Λος Άντζελες που δραστηριοποιείται στην τζαζ και τη ροκ, εξηγεί πως: «Ο τρόπος που το βλέπουν οι μουσικοί, γενικά μιλώντας, είναι: Είναι απλά μια γαμημένη συναυλία. Και μια συναυλία είναι μια συναυλία, είναι μια συναυλία!».

Έτσι, ο φόβος να στιγματιστούν οι καλλιτέχνες είναι μεγάλος. Υπάρχουν περιπτώσεις που τραγούδησαν σε ιδιωτικές συναυλίες για φιλανθρωπικό σκοπό –όπως για συγκέντρωση χρημάτων κατά του καρκίνου- και αργότερα αποκαλυπτόταν στα ΜΜΕ ότι πληρώνονταν και οι ίδιοι, τη στιγμή που παιδιά πεθαίνουν από την αρρώστια.

Πριν ανατραπεί ο Λίβυος δικτάτορας Μουαμάρ Καντάφι, το 2011, μέλη της οικογένειάς του οργάνωσαν εκδηλώσεις που ζωντάνεψαν οι 50 Cent, η Mariah Carey, ο Usher και η Nelly Furtado. Κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, όταν ο Καντάφι εξαπέλυσε τις δυνάμεις του στους διαδηλωτές, η Mariah Carey εξέφρασε τη λύπη της και οι υπόλοιποι ερμηνευτές ανακοίνωσαν σχέδια να δωρίσουν τα απροσδόκητα κέρδη τους σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Το 2013, η Jennifer Lopez προσλήφθηκε από για να τραγουδήσει για τα στελέχη της China National Petroleum Corporation στο Τουρκμενιστάν, τραγουδώντας μάλιστα και το «Happy Birthday, Mr. President» στον Κουρμπανγκουλί Μπερντιμουχαμέντοφ, έναν από τους πιο καταπιεστικούς δεσπότες στον κόσμο.

Αργότερα συνεργάτες της βγήκαν να δικαιολογηθούν: «Αν υπήρχε γνώση οποιουδήποτε είδους για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Τζένιφερ δεν θα είχε παρευρεθεί». Το Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στη Νέα Υόρκη, υπολόγισε στη συνέχεια ότι η Λόπεζ είχε συγκεντρώσει τουλάχιστον 10 εκατ. δολ. σε αμοιβές τραγουδώντας για «απατεώνες και δικτάτορες από την Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία».

Το 2015, όταν οι κριτικοί προέτρεψαν τη Nicki Minaj να μη δεχτεί να τραγουδήσει σε συναυλία που χρηματοδοτείται από εταιρεία που συνδέεται με τον δικτάτορα της Αγκόλα, εκείνη τους απάντησε με ανάρτησή της: «Κάθε γλώσσα που σηκώνεται εναντίον μου για να κρίνει θα καταδικαστεί».

Άβολες στιγμές

Όταν ένας μουσικός λαμβάνει μια πρόταση να τραγουδήσει λέει «σκέφτεται πάντα, λοιπόν, αυτό θα είναι είτε ένα σκατένιο σόου είτε τουλάχιστον μια αγγαρεία», είπε λέει ο βετεράνος πράκτορας κρατήσεων στο Σικάγο David (Boche) Viecelli.

Παρ’ όλες τις πολυτέλειες, «οι εταιρικές εκδηλώσεις μπορεί να είναι κατά κάποιο τρόπο ψυχοφθόρες», είπε ο Viecelli. «Δεν είναι πραγματικό κοινό. Είναι ένα συνέδριο ή ένα πάρτι και τυχαίνει να κάνεις θόρυβο στη μία άκρη του». Όταν οι μουσικοί είναι αβέβαιοι, υπάρχουν κάποια αξιόπιστα εργαλεία για να τους βοηθήσουν να αποφασίσουν: «Αν μπορείτε να πείτε, «Ε, θα πάω να περάσω άσχημα ένα απόγευμα, αλλά θα πληρώσω για ολόκληρη την κολεγιακή εκπαίδευση του παιδιού μου. Τότε αυτό είναι μια αντιστάθμιση που πιστεύω ότι θα κάνουν οι περισσότεροι υπεύθυνοι ενήλικες».

Ο τρομπετίστας Michael Leonhart, ο οποίος έχει παίξει επίσης σε ιδιωτικές συναυλίες με τον Lenny Kravitz, έμαθε να μην τον εκπλήσσουν περίεργες στιγμές όταν συναντιέται η τέχνη με το κεφάλαιο. «Ή νιώθουν δέος για την ομάδα σου ή είσαι ο πληρωμένος υπηρέτης. Ποτέ δεν είστε σίγουροι ποιο γεύμα θα πάρετε ή ποια είσοδο θα χρησιμοποιήσετε. Θυμάται ότι ένας οικοδεσπότης του είπε: «Μου αρέσει αυτό που φοράς. Μπορείς να κουμπώσεις αυτό το πουκάμισο ακόμα ένα κουμπί; Η προγιαγιά μου είναι εδώ».

Όταν οι οικοδεσπότες προσπαθούν να συνδυάσουν τη φιλία και την εργασία, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι άβολο. Ο Leonhart είπε, «Ακόμα κι αν ξεκινήσει καλά, υπάρχει συνήθως μια άσχημη αιφνιδιαστική στιγμή, όπου κάποιος προσπαθεί να είναι ψύχραιμος, σε αντίθεση με αυτόν που λέει ότι: πλήρωσες ένα σωρό λεφτά — απολαύσέ το».

Με τον καιρό, οι καλλιτέχνες έγιναν πιο πρόθυμοι να αποδεχτούν την εγγύτητα. Πρώτα, αγκάλιασαν τη συνάντηση και τον χαιρετισμό, κερδίζοντας επιπλέον χρήματα με αντάλλαγμα μια φωτογραφία. Γι’ αυτό και οι ιδιώτες δίνουν ακόμα περισσότερα λεφτά. Γι παράδειγμα, ένας πελάτης που καλεί τον Snoop Dogg σπίτι του να τραγουδήσει, πιθανώς είναι άνθρωπος που θέλει και να καπνίσει χόρτο με τον καλλιτέχνη.

Μπορείς να προστατευτείς;

Για χρόνια, ο Hendrickson-Smith περιόδευε με την αείμνηστη Sharon Jones και το συγκρότημα Dap Kings, παίζοντας και σε γάμους μεγιστάνων. Μπορεί τα χρήματα να ήταν πολύ καλά, αλλά έμαθε επίσης ότι το να στηρίζεται σε ιδιωτικά χρήματα τον εξέθεσε σε ένα νέο είδος αιχμαλωσίας.

Κάποτε έπαιξε σε ένα ιδιωτικό πάρτι στη Νέα Υόρκη όπου ο οικοδεσπότης είχε προσλάβει ανθρώπους, ντυμένους ως Oompa Loompas και ως μέλη των Kiss, για να σερβίρουν ποτά. «Ήμουν θλιμμένος», είπε ο Hendrickson-Smith. «Αλλά δεν μπορούσα να φύγω. Ήταν βάναυσο».

Υπάρχουν, όμως, τρόποι περιορισμού των κινδύνων. Ο Adam Harrison, ο οποίος διαχειρίζεται καλλιτέχνες, όπως οι Fitz and the Tantrums υπενθυμίζει ευγενικά στους ιδιώτες πελάτες να περιορίσουν τα αιτήματά τους, εναθρρύνοντας τους καλλιτέχνες να παραμερίσουν τις αξίες τους για οποιαδήποτε συναυλία. «Είχα συγκροτήματα που δεν έπαιζαν σε ιδιώτες από τη Σαουδική Αραβία», είπε.

Ένας άλλος μάνατζερ λέει ότι κανένας από τους καλλιτέχνες του δεν θα δεχόταν μια πρόσκληση από τη συντηρητική αλυσίδα φαστ φουντ Chick-fil-A που χρηματοδοτεί εκστρατείες κατά του γάμου ομοφυλόφιλων.

Είναι σωστό;

Τελικά, όπως αναρωτιέται και ο διευθύνων σύμβουλος της Empire Entertainment J. B. Miller, θα μπορούσαν να ωφελήσουν περισσότερους ανθρώπους οι πλούσιοι θαμώνες και οι καλλιτέχνες, κατευθύνοντας αυτά τα χρήματα και το ταλέντο σε περιστάσεις που είναι ανοιχτές στο κοινό.

Στο Σαν Φρανσίσκο, για παράδειγμα, ο αείμνηστος δισεκατομμυριούχος επενδυτής Γουόρεν Χέλμαν χρηνατοδότησε ένα δωρεάν φεστιβάλ, το Hardly Strictly Bluegrass, το οποίο προσελκύει μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε συναυλίες γνωστών ονομάτων στο Golden Gate Park.

Ο Miller δεν βλέπει κανέναν λόγο να μην μπορούν να συνυπάρχουν τα δύο είδη γεγονότων. «Μπορείς σίγουρα να δεις αυτόν τον καλλιτέχνη που αγαπάς όταν έρχεται σε μια πόλη κοντά σου. Και, αν έχεις τα μέσα [λεφτά], μπορείς να τον έχεις και άλλες φορές» υποστηρίζει ο Miller.

Ο Peter Shapiro, ιδιοκτήτης του Capitol Theatre και του Brooklyn Bowl, υποστηρίζει ότι αυτού του είδους οι δαπάνες από τους πλούσιους, αποτελούν τουλάχιστον καλύτερη χρήση του μεγάλου πλούτου τους απ’ ότι  άλλες απολαύσεις. «Οι ιδιωτικές συναυλίες είναι καλές για το ταλέντο, καλές για τον χώρο, καλές για το προσωπικό», είπε. «Μια ιδιωτική συναυλία στην οποία τραγουδάει ένα μεγάλο ταλέντο σημαίνει ότι εκατοντάδες φίλοι σου μπορούν να έρθουν. Δεν μπορούν πάντα να σας συνοδεύουν σε γιοτ ή στις Μαλδίβες».

Πηγή: The New Yorker