Foreign Policy: Γιατί δεν αποκλείεται άλλη μια «Χιροσίμα» από τις ΗΠΑ

Στην πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στη Χιροσίμα, στο πλαίσιο της Συνόδου των G7, «ξέχασε», να ζητήσει συγνώμη για τους βομβαρδισμούς του 1945 από την αεροπορία της χώρας του.

Μέχρι σήμερα, οι πρόεδροι των ΗΠΑ δεν έχουν δηλώσει επίσημα ότι θεωρούν παράνομους τους βομβαρδισμούς στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι και ότι δεν θα πραγματοποιούσαν μια τέτοια επίθεση σήμερα.

Για τον Διευθυντή του Προγράμματος Αμυντικών Θέσεων της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων, δρ. Adam Mount, ακόμα και σήμερα δεν είναι σίγουρο ότι η πολιτική των ΗΠΑ για τα πυρηνικά θα θεωρούσε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι παράνομες ενέργειες!

Πενιχρός έλεγχος στον πρόεδρο

Όπως εξηγεί ο Mount με ανάλυσή του στο περιοδικό Foreign Policy, μπορεί να υπάρχουν σήμερα στο σχετικό στρατιωτικό εγχειρίδιο του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, αρκετοί περιορισμοί και για πυρηνικά –πχ να στρέφονται εναντίον «στρατιωτικών στόχων» ή ότι οι πολίτες που εργάζονται σε εργοστάσιο πυρομαχικών δεν είναι έγκυροι στόχοι- ωστόσο η πραγματικότητα είναι επικίνδυνα ρευστή.

«Οι νομικοί σύμβουλοι στη Στρατηγική Διοίκηση των ΗΠΑ επανεξετάζουν και ενημερώνουν συνεχώς τα σχέδια πυρηνικού πολέμου για να διασφαλίσουν ότι συμμορφώνονται με τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ κατανοούν τις υποχρεώσεις τους βάσει των κανόνων δικαίου» λέει ο ειδικός στην πυρηνική στρατηγική.

«Στην πραγματικότητα, ο μόνος περιορισμός στην ικανότητα του προέδρου να διατάξει μια πυρηνική επίθεση είναι ότι ένας διοικητής μπορεί να αντιταχθεί ότι η διαταγή είναι παράνομη, οπότε θα εργαστεί για να αναπτύξει μια νόμιμη διαταγή» αλλά το πρόβλημα είναι πως «πολλά σχετικά με αυτή τη διαδικασία είναι υποκειμενικά, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο οι δικηγόροι ερμηνεύουν όρους όπως «αναλογικό» [χτύπημα] και «εφικτό» και εάν οι συμμετέχοντες στη «διάσκεψη για την απόφαση» επιλέγουν να αντιταχθούν».

Μακρά παράδοση στην καταστροφή πόλεων

Την ίδια στιγμή, υπάρχει μια μακρά παράδοση στην πολιτική των ΗΠΑ για τα πυρηνικά όπλα που δικαιολογεί την καταστροφή πόλεων, λέει ο Adam Mount. Μετά τον πόλεμο, ο διαβόητος στρατηγός LeMay υπηρέτησε ως διοικητής των Στρατηγικών Ενόπλων Δυνάμεων, επικέντρωνε τον σχεδιασμό των επιθέσεων ενάντια σε υποδομές σε αστικές περιοχές. Εάν οι βόμβες σκότωναν και αμάχους τότε θεωρούνταν «παράπλευρη απώλεια».

Η πτώση του αγάλματος του προέδρου Χάρι Τρούμαν στην Αθήνα το 2006 από διαδηλωτές. Πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη ιστορική προσωπικότητα, λόγω των ατομικών βομβαρδισμών στην Ιαπωνία.

Το 1959, τα σχέδια πυρηνικού πολέμου των ΗΠΑ που στόχευαν πόλεις της Μόσχας περιείχαν στόχους για 179 «καθορισμένα σημεία μηδέν», τα οποία περιλάμβαναν στόχους όχι μόνο για την ηγεσία, τη βιομηχανία και τις υποδομές, αλλά και για αμάχους.

Από τη δεκαετία του 1960, η προτεραιότητα μετατοπίστηκε σταδιακά από τους «αστικούς-βιομηχανικούς» στόχους στις πυρηνικές δυνάμεις του ίδιου του εχθρού, αλλά υπήρχαν αρκετές στρατιωτικές τοποθεσίες μέσα και γύρω από τις πόλεις που τα αστικά κέντρα αναπόφευκτα θα καταστρέφονταν.

«Είχε δίκιο ο Τρούμαν»

Μπορεί ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα να έχει δηλώσει ότι τα αμερικανικά πυρηνικά «δεν θα στοχεύουν σκόπιμα άμαχους πληθυσμούς», ωστόσο η πιθανότητα για μια νέα Χιροσίμα δεν είναι καθόλου μικρή, όπως υποστηρίζει το στέλεχος της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων.

Σύμφωνα με τον νομικό της Στρατιωτικής Διοίκησης των ΗΠΑ αντισυνταγματάρχη Theodore Richard, ο Τρούμαν είχε δίκιο όταν θεωρούσε τη Χιροσίμα και Ναγκασάκι στρατιωτικούς στόχους επειδή περιείχαν στρατιωτικές εγκαταστάσεις και επειδή «τα πολιτικά αντικείμενα μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε στρατιωτικούς στόχους».

Επιπλέον, οι ΗΠΑ υποστήριξαν ότι μπορούν νόμιμα να στοχοποιήσουν αμάχους με πυρηνικά όπλα, αρκεί να το κάνει πρώτος ένας εχθρός. Για τον Richard, αυτού του είδους η ασάφεια σχετικά με την ερμηνεία μας για τον νόμο του πολέμου «μπορεί να χρησιμεύσει στη βελτίωση της αποτροπής».

«Το να δηλώσει ο Αμερικανός πρόεδρος ότι μια [νέα] Χιροσίμα και Ναγκασάκι θα παραβίαζαν τις νομικές μας υποχρεώσεις θα δημιουργούσε ένα τεκμήριο έναντι νομικών θεωριών που θα δικαιολογούσαν παρόμοιες επιχειρήσεις και θα σήμαινε την έναρξη μιας διαδικασίας αναθεώρησης των πυρηνικών σχεδίων» λέει ο Mount.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει δηλώσει μέχρι σήμερα ότι ο βομβαρδισμός της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι ήταν λάθος. Αυτό θα προσθέσει μια σημαντική ηθική δήλωση πέρα από τη νομιμότητα ή την πολιτική. Μια αλλαγή πολιτικής μπορεί να παρακαμφθεί ή να ανατραπεί από έναν μελλοντικό πρόεδρο. Ένας ηθικός προσδιορισμός μπορεί όχι μόνο να μετατοπίσει ένα συγκεκριμένο ζήτημα πολιτικής, αλλά να βοηθήσει στην καθοδήγηση άλλων αλλαγών.

Ο υπουργός Πολέμου Χένρι Στίμσον είπε ότι «δεν ήθελε οι ΗΠΑ να αποκτήσουν τη φήμη ότι ξεπέρασαν τον Χίτλερ στις φρικαλεότητες» και να ανησυχεί ο Τρούμαν ότι σκότωσε «όλα αυτά τα παιδιά». Γι’ αυτό και ο Τρούμαν αποκάλεσε τη Χιροσίμα στρατιωτική βάση και οι Αμερικανοί στρατιωτικοί του πρότειναν να ρίξουν τη βόμβα σε ένα εργοστάσιο.

«Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ απέτυχαν να ανταποκριθούν όχι μόνο στα ηθικά πρότυπα του σήμερα, αλλά και στα δικά τους τότε» λέει ο Mount τονίζοντας ότι «η καταστροφή της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι ήταν λάθος όχι μόνο επειδή ξέρουμε ότι ήταν λάθος, αλλά επειδή ήξεραν και τότε ότι ήταν λάθος».

Μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ συχνά αποτυγχάνουν να θέσουν τους δικούς τους εγκληματίες πολέμου υπεύθυνους για παραβίαση του νόμου των ένοπλων συγκρούσεων.

Οι διαδικασίες χρειάζονται αλλαγή

Μπορεί ο Μπάιντεν να υποσχέθηκε κατά την προεκλογική του εκστρατεία ότι δηλώσει ότι ο μοναδικός σκοπός των πυρηνικών όπλων είναι να εμποδίσουν άλλες χώρες να τα χρησιμοποιήσουν, ωστόσο ως πρόεδρος δεν το έκανε λέει ο Mount.

«Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να μεταρρυθμίσει τις διαδικασίες που παρέχουν στον πρόεδρο αποκλειστική εξουσία για πυρηνική χρήση και να θεσπίσει ένα πιο αυστηρό και περιεκτικό σύστημα για την πιστοποίηση της νομιμότητας μιας εντολής χρήσης πυρηνικών όπλων».

Μπορεί επίσης να αναθεωρήσει τα πρότυπα που θα χρησιμοποιηθούν για να γίνει αυτή η αξιολόγηση, σύμφωνα με τον Αμερικανό ειδικό. Συγκεκριμένα να διευκρινιστεί ποιο είναι και αν υπάρχει στρατιωτικό πλεονέκτημα και αν είναι ανάλογο με την καταστροφή 100.000 αθώων πολιτών, πότε η πυρηνική χρήση κρίνεται απαραίτητη όταν σταθμίζεται έναντι των μη πυρηνικών επιλογών, τι συνιστά «εφικτό μέτρο προφύλαξης» για την αποφυγή απωλειών αμάχων, σε ποιες περιπτώσεις πλήττονται στόχοι με πυρηνικά αδιακρίτως κτλ..

Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν

Συν τοις άλλοις, όπως αναφέρει ο Adam Mount, το αμερικανικό πυρηνικό οπλοστάσιο σήμερα εξακολουθεί να είναι αυτό που κατέστρεψε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Η 509η πτέρυγα βομβαρδιστικών, που είχε ισοπεδώσει την Ιαπωνία, εξακολουθεί να επιχειρεί σήμερα. Το νέο κτίριο 1,3 δισ. δολ. της Στρατηγικής Διοίκηση των ΗΠΑ, ονομάζεται «Κτίριο «στρατηγού Curtis E. LeMay», το όνομα του διοικητή των αποστολών εναντίον της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ο οποίος πίστευε ότι «δεν υπάρχουν αθώοι πολίτες».

«Η Στρατηγική Διοίκηση εγκαταστάθηκε σε ένα κτίριο που πήρε το όνομά του από έναν εγκληματία πολέμου».

Ούτε μια συγνώμη – «Αυτοί είμαστε»

Τέλος, οι ΗΠΑ δεν έχουν ζητήσει επίσημα συγνώμη για την ενέργειά τους εκείνη 75 χρόνια μετά. Είναι όμως κάτι ουσιαστικό; Για τον Mount είναι πολύ σημαντικό. «Το να ζητάς συγγνώμη από αυτούς που έβλαψες δεν είναι η μόνη αρετή μιας συγγνώμης. Όταν ενεργούμε αντίθετα με τις αρχές μας, μια συγγνώμη είναι ο τρόπος με τον οποίο επιδιορθώνουμε την ταυτότητά μας».

«Είναι η πιο ολοκληρωμένη και απαιτητική μορφή μετάνοιας. Όταν έχουμε κάνει κάτι λάθος, οφείλουμε στους εαυτούς μας να ζητήσουμε συγγνώμη και μέχρι να το κάνουμε, κάτι συγκρατούμε».

«Μια συγγνώμη είναι το πώς μια χώρα αποδεικνύει ότι δεν είναι αυτή που θέλει να είναι. Ως χώρα, οι ΗΠΑ δεν είναι έτοιμες να απολογηθούν για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Μάλλον δεν θα είναι ποτέ έτοιμο. Αν και είναι εύκολο να το σκεφτούμε αυτό ως λόγο για να μην ζητήσουμε συγγνώμη, θα πρέπει να το σκεφτούμε ως λόγο για να το κάνουμε».

Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η χώρα που κατέστρεψε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι καταλήγει με απογοήτευση ο Αμερικανός ειδικός και έτσι «μέχρι να παραδεχτούμε τα γεγονότα αυτών που κάναμε, μέχρι να εξιλεωθούμε για τις πράξεις μας και μέχρι να ενεργήσουμε για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα κάναμε ποτέ ξανά κάτι τέτοιο, αυτό επιλέγουμε να είμαστε».