Ναυάγιο: Παγίδα θανάτου η Ευρώπη για τους μετανάστες – Ανεπαρκείς οι πολιτικές της ΕΕ

Προφητικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πρόσφατο κείμενο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières – MSF) για την παγίδα θανάτου που αποτελεί η Ευρώπη για τους μετανάστες από όλο τον κόσμο.

Με φόντο το ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου που μετρά ακόμα νεκρούς, η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση εκτιμά ότι οι ηγέτες της ΕΕ συνεχίζουν να προωθούν θανατηφόρες πολιτικές για τους μετανάστες.

Σήμερα, περισσότεροι από ποτέ είναι οι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί βίαια από τα σπίτια τους λόγω των συγκρούσεων και της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στους τόπους καταγωγής τους, της κλιματικής αλλαγής και των οικονομικών συνεπειών από την πανδημία του κοροναϊού.

Σε όλη την Ευρώπη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να γίνονται μάρτυρες ανθρώπων που φεύγουν από κρίσεις και αφήνονται να πνίγονται στη θάλασσα, αναχαιτίζονται και απωθούνται στα σύνορα, αρνούμενοι την ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ ποινικοποιούνται επειδή αναζητούν ασφάλεια.

 «Θανατηφόρες πολιτικές»

Αντί να τηρούν τις διεθνείς ευθύνες τους απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που φτάνουν στο κατώφλι τους, τα κράτη μέλη της ένωσης συνεχίζουν να υιοθετούν βίαιες πολιτικές που κοστίζουν ζωές, γράφει το ίδιο κείμενο που φέρει τον τίτλο «οι ηγέτες της ΕΕ συνεχίζουν να προωθούν θανατηφόρες πολιτικές για τους μετανάστες».

Με την απάντηση που έδωσε στους μαζικούς εκτοπισμούς ανθρώπων, που προκάλεσε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ΕΕ απέδειξε ότι είναι ικανή να χαράξει και να εφαρμόσει μια ανθρώπινη πολιτική μετανάστευσης: το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση.

Από τα σχέδια δράσης για την Κεντρική Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια, μέχρι το Σύμφωνο Μετανάστευσης, καθώς επίσης και τη χρηματοδότηση επιζήμιων συνοριακών πρακτικών σε άλλες χώρες, όπως η Λιβύη, η ΕΕ καταστρέφει το σύστημα ασύλου και δεν παρέχει προστασία στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια.

Οι χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, ξεπερνούν τα όρια για να ενισχύσουν τον έλεγχο στα σύνορα και να αποτρέψουν τις αναχωρήσεις, ενώ ποινικοποιούν τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.

Προτεραιότητα η ανθρώπινη ζωή

«Καλούμε τους ηγέτες της ΕΕ να θέσουν προτεραιότητα τους την προστασία των ανθρώπινων ζωών και να παρέχουν αξιοπρεπή και ανθρώπινη μεταχείριση στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη», λέει ο Ζουλιέν Μπουχά Κολέτ, επικεφαλής της ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Ευρώπη. «Οι ιατρικές ανάγκες των ανθρώπων και τα δικαιώματά τους σε μια δίκαιη διαδικασία ασύλου πρέπει να γίνονται σεβαστά και να αποτελούν προτεραιότητα».

Να σημειωθεί ότι μόλις στις αρχές του μήνα στο Λουξεμβούργο, οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν στην αυστηροποίηση του συστήματος ασύλου, που προβλέπει την εξέταση των σχετικών αιτήσεων σε ειδικά κέντρα στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και έναν υποχρεωτικό -και όχι εθελοντικό- μηχανισμό αλληλεγγύης. Για ιστορική επιτυχία της ΕΕ έκανε λόγο η υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας.

Καθημερινά, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχουν ιατρική και ψυχολογική φροντίδα σε άτομα, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη, αλλά αντιθέτως βρίσκονται αντιμέτωποι με βία, ανεπαρκείς συνθήκες διαβίωσης και ελλιπή πρόσβαση σε βασικές ανάγκες, όπως είναι η τροφή, το νερό και οι εγκαταστάσεις υγιεινής, συνεχίζει το ίδιο κείμενο και παραθέτει στοιχεία για το πως οι θανατηφόρες μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ επηρεάζουν τους μετανάστες σε όλη τη Ευρώπη.

Βία κατά μήκος της Βαλκανίων

«Μου έβγαλαν τα παπούτσια και το μπουφάν, έβαλαν ένα πλαστικό κορδόνι στους καρπούς μου, έσπρωξαν το πρόσωπό μου στο έδαφος και με χτύπησαν με ξύλα στο πόδι», λέει ένας άνδρας από το Μαρόκο στις ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μετά την επίθεση που δέχτηκε από τις συνοριακές αρχές στη Βουλγαρία.

«Μου πήραν τα παπούτσια, το σακάκι, το τηλέφωνο και τα χρήματα. Συνέχισαν να με χτυπούν και να γελούν», συμπληρώνει.

Ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που εργάζονται κατά μήκος της μεταναστευτικής οδού των Δυτικών Βαλκανίων και στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, συχνά περιθάλπουν περισσότερα άτομα με τραυματισμούς που έχουν υποστεί στην προσπάθεια να περάσουν τα τείχη και τους φράχτες των συνόρων της ΕΕ που διευρύνονται συνεχώς. Στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας και Σερβίας-Ουγγαρίας, οι ιατρικές ομάδες περιθάλπουν κατάγματα, που προκαλούνται από τον συρμάτινο αιχμηρό φράχτη ύψους πέντε μέτρων.

Οι ασθενείς αναφέρουν συστηματικά ότι γίνονται αποδέκτες σωματικών επιθέσεων, ότι τους κλέβουν τα υπάρχοντά οι συνοριοφύλακες και οι αστυνομικοί και ότι δέχονται επιθέσεις από σκυλιά υπό την καθοδήγησή των προαναφερόμενων, πριν προωθηθούν πίσω στη χώρα από την οποία δραπετεύουν. Στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν ακούσει ιστορίες από ανθρώπους που απωθήθηκαν μέσα στη θάλασσα για να μην φτάσουν στη στεριά.

Παραβίαση του διεθνούς δικαίου

Αντί να διερευνήσουν και να σταματήσουν τη βία, οι ηγέτες της ΕΕ χειραγωγούν τις δημόσιες αφηγήσεις κάνοντας λόγο για νέες κρίσεις, ποινικοποιώντας τους μετανάστες και δικαιολογώντας ενέργειες που αφήνουν πίσω τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια. Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί βίαιες απωθήσεις και αρνήσεις εισόδου με το παραπάνω επιχείρημα της κρίσης σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Λιθουανία.

Αντί να αυξάνονται και να βελτιώνονται οι εγκαταστάσεις υποδοχής με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης σε ολόκληρη την ΕΕ, τα κράτη μέλη επικεντρώνονται στον περιορισμό του αριθμού των ανθρώπων που επιτρέπουν να εισέλθουν στα εδάφη τους και μεταθέτουν τις διεθνείς ευθύνες τους σε άλλες -συχνά λιγότερο ασφαλείς- χώρες, όπως η Λιβύη.

«Σήμερα, οι άνθρωποι που επιβιώνουν από το θανατηφόρο πέρασμα στη Μεσόγειο, τα βουνά και τα δάση της Ευρώπης υπόκεινται σε αναξιοπρεπή μεταχείριση όταν φτάσουν στο έδαφος της ΕΕ», λέει ο Μποχά Κολέτ.«Σε όλη την Ευρώπη, η βία στα σύνορα της έχει γίνει κανονικότητα.  Εκτός από τους θανάτους στη θάλασσα και τις βίαιες απωθήσεις, έχουμε ακούσει ιστορίες για παιδιά εγκλωβισμένα σε εμπορευματοκιβώτια και δακρυγόνα στην Ουγγαρία, προτού προωθηθούν πίσω στη Σερβία. Είναι απάνθρωπο», συμπληρώνει.

Ελπίδα τα νέα μέτρα

Οι ιστορίες που ακούν οι ομάδες μας από τους ασθενείς τους, επιβεβαιώνουν την περιφρόνηση της ΕΕ στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αναζήτησης ασύλου, της υποχρέωσης παροχής βοήθειας στη θάλασσα σε ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο και της απαγόρευσης της απάνθρωπης, σκληρής και εξευτελιστικής μεταχείρισης και των βασανιστηρίων.

Οι χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (CCAC) στην Ελλάδα παρουσιάζονται ως βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους μετανάστες που φτάνουν στα νησιά. Ωστόσο πληροφορίες κάνουν λόγο για περιορισμών των κινήσεων τους και κράτησης τους σε εγκαταστάσεις που μοιάζουν με φυλακές.

Για παράδειγμα η σχετική δομή στη Σάμο περιβάλλεται από συρματοπλέγματα, οι άνθρωποι παρακολουθούνται όλο το 24ωρο, πρέπει να εισέρχονται σε αυτήν αφού πρώτα περάσουν από μηχανήματα x-ray και ταυτοποιηθούν τα βιομετρικά τους στοιχεία, όπως είναι τα δαχτυλικά αποτυπώματα.

Το κείμενο κλείνει με την ελπίδα της έγκρισης των μέτρων που προωθούνται στο πλαίσιο της εκτεταμένης μεταρρύθμισης για το κοινό πια σύστημα ασύλου που επιτεύχθηκε στις 8 Ιουνίου. Πολύ νωρίς για να αποδείξει ότι αποδίδει καρπούς, πολύ αργά για τους μετανάστες που θάφτηκαν στο υγρό τάφο της Μεσογείου.