΄Ελλη Παπακωνσταντίνου: «Διαβάζω τον Διόνυσο ως μια queer θεότητα σε διαρκή ροή που δραπετεύει κάθε σχήματος»

Η Έλλη Παπακωνσταντίνου με αφετήρια την τραγωδία του Ευριπίδη «Βάκχες» δημιούργησε μια παράσταση προϊον έρευνας. Επιδιώκοντας να βυθιστεί στον ομιχλώδη κόσμο της επιθυμίας και των μυθικών θηριωδιών για να μιλήσει για έναν κόσμο μετα-αποκαλυπτικό ενόψει μιας επερχόμενης καταστροφής που ολοένα πλησιάζει.

Μια διεθνή συμπαραγωγή που γνώρισε τη θερμή αποδοχή του κοινού και των κριτικών στην πρώτη της παρουσίαση στο La Filature, Scène Nationale Mulhouse της Γαλλίας, και θα δούμε στην Πειραιώς 260 από 4 έως 6 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.

Συναντήσαμε την πολυτάλαντη και διακεκριμένη σκηνοθέτη και μας μίλησε για την παράσταση της, η οποία εκτός από την Αθήνα παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ «Holland Festival» του Άμστερνταμ (10-11 Ιουνίου), ενώ ακολουθεί το «Festival de Marseille» της Γαλλίας (21-22 Ιουνίου).

H παράσταση σας αποτελεί μια πρωτότυπη ανάγνωση της ευριπίδειας τραγωδίας, που παντρεύει τον αρχαίο μύθο με την έρευνα πάνω στη ρευστότητα των φύλων. Μιλήστε μας για αυτήν την ιδέα σας

«Δουλεύω πολύ με τους μύθους όχι για να τους κάνω καλύτερους -σε καμιά περίπτωση, είναι αριστουργήματα της παγκόσμιας κληρονομιάς μας- αλλά για να δημιουργήσω ένα παλίμψηστο. Αφηγούμαι εκ νέου μια ιστορία που γεννήθηκε σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, αλλά τώρα που η ανθρωπότητα ανοίγει προς τη θηλυκότητα ως άνθρωπος αυτής της εποχής, αφηγούμαι αυτήν την μετάβαση, αυτό το «άνοιγμα».

Ζούμε σε εποχές μεγάλης πόλωσης. Από τη μια, το κίνημα του metoo και LGTBQ+ κι από την άλλη υπάρχει άνοδος του φασισμού. Αλλά εγώ θέλω να μιλήσω για αυτό που έρχεται, για το μέλλον. Και επιλέγω να δώσω έναν χρονικό ορίζοντα συνομιλώντας με τον Ευριπίδη.

Ούτε άντρας ούτε γυναίκα, ο Διόνυσος επιστρέφει για να εκδικηθεί. Διαβάζω τον Διόνυσο ως μια queer θεότητα σε διαρκή ροή, δραπετεύει κάθε σχήματος και περιγράμματος. Ο Ευριπίδης εκφράζει την πολλαπλότητα, και την ένωση με το Όλον.

Διασχίζει σύνορα, γνωσιολογικά σύνορα, έμφυλα, μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Σε αυτόν τον ορίζοντα τον συναντάω για να δώσω μια άλλη εκδοχή του μύθου. Η αφήγηση μου αφορά σε όλες τις θηλυκότητες. Τα έμφυλα μαρτυρολόγια, οι εδαφικοποίησεις, οι μεταβάσεις, οι κατασκευές. Αφορά στα σύνορα και την μετάβαση από έναν κανονικοποιημένο κόσμο σε ένα κόσμο επιθυμίας.

Στην παράσταση σας χρησιμοποιείτε μια queer παραστατική γλώσσα παράλληλα με άλλες γλώσσες αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ελληνικά. Τι δηλώνει αυτός ο συνδυασμός κουλτούρας και ιδεολογιών;

Δουλεύω με διάφορα μέσα: τον χορό τη ζωντανή μουσική, με έντονα visuals και live camera. Η παράσταση είναι ποπ και λυρική ταυτόχρονα. Αυτά τα είδη, αν και τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, συνυπάρχουν. Θέλω να δημιουργήσω μια αισθητική πρόταση που δεν αναφέρεται σε ένα είδος, αλλά γιορτάζει την πολλαπλότητα.

Το queer εδώ πηγάζει από την ίδια την αισθητική γλώσσα της παράστασης, όπου το κιτς, το ποπ και πιο «συστημικές τέχνες» -όπως η όπερα- συνυπάρχουν χωρίς αυτό να δημιουργεί πρόβλημα. Νομίζω αυτή είναι η πολιτική μου πρόταση που συνδέει την αισθητική και με το περιεχόμενο του έργου.

To queerness στην έκφραση προκύπτει από το ότι η διαφορετικότητα δεν δημιουργεί πρόβλημα. Στις Βάκχες λέμε «περάστε μέσα από τις απαγορεύσεις και τα σύνορα – ακόμα και τα γλωσσικά σύνορα- κι ενωθείτε με την γιορτινή επιθυμία που διέπει τη ζωή συμπεριληπτικά, αφεθείτε στην Διονυσιακή αμφισημία, εκεί που το σώμα θριαμβεύει εκεί που δεν ξέρετε τι σας περιμένει». Είναι μια παράσταση που όπως σωστά σχολίασαν και οι Γαλλικές κριτικές πάλλεται γιορτινά προς όλες τις κατευθύνσεις ακολουθώντας τον εσωτερικό παλμό της επιθυμίας.

Η παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου αποτελεί σταθμό στην ευρωπαϊκή περιοδεία του έργου μετά την πρεμιέρα στη La Filature, Scène nationale de Mulhouse στη Γαλλία τον Μάρτιο του 2023.

Πώς είναι αυτή η καλλιτεχνική διαδρομή και τι ακολουθεί;

Είναι πολύ σπουδαίο ότι μας αγκαλιάζουν κάποια από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, όπως είναι το Ηolland festival και το Festival de Marseille. Η παράσταση είναι συμπαραγωγή πολλών διεθνών οργανισμών. Παρουσιάζουμε τις Βάκχες με sold out παραστάσεις σε μεγάλα θέατρα της Ευρώπης και η υποδοχή κοινού και κριτικών υπήρξε εξαιρετικά θερμή. Στην Ολλανδία το κοινό χειροκροτούσε όρθιο, είναι συγκινητική αυτή η υποδοχή πραγματικά.

Το ταξίδι των Βακχών συνεχίζεται με επόμενο σταθμό το Φεστιβάλ της Μασσαλίας και το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (4, 5 & 6 Ιουλίου). Χαίρομαι πολύ που θα παρουσιάσουμε την παράσταση και στην Ελλάδα στο πλαίσιο του grape. Είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία. Ελπίζω και το Ελληνικό κοινό να μας αγκαλιάσει με την ίδια χαρά. Μετά την Αθήνα θα παίξουμε στην Ιταλία στο φεστιβάλ της Ρώμης Romaeuropa Festival και συνεχίζουμε σε Γαλλία και στο National Theatre Genova.

Ποιο είναι το μήνυμα από τις δικές σας Βάκχες;

Η επιθυμία βρίσκεται στην καρδιά της παράστασης καθώς παρακολουθούμε τα πρόσωπα του έργου να απελευθερώνονται. Βλέπω τη δυνατότητα για αυτοπραγμάτωση για να γίνουμε ο αληθινός μας εαυτός σε αυτή τη ζωή στο εδώ και τώρα μέσα από αλλαγές και πιθανές καταστροφές. Δεν πειράζει, ίσως είναι σημαντικότερο να πάμε προς τα εκεί που μας δείχνει ο Διόνυσος. Προς το δωμάτιο της επιθυμίας, όπου δε ξέρουμε ακριβώς τι θα μας συμβεί αν το τολμήσουμε. Αυτή την πορεία καταγράφει η παράσταση, μια κίνηση προς τον βαθύτερο εαυτό.

Μιλήστε μας για την ομάδα των συνεργατών σας που συμπορευθήκατε σε αυτό το ταξίδι

Είναι μεγάλη χαρά να δένεσαι με τόσο υπέροχους καλλιτέχνες, Πρόκειται για μια συνάντηση Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, όπως είναι οι διεθνείς Ariah Lester (σύνθεση και περφόρμερ) οι Γάλλοι χορογράφοι μας που υπογράφουν ως Sinequanon και εδώ συναντιούνται με τους χορευτές/ χορογράφους Χαρά Κότσαλη και Άρη Παπαδόπουλο, τους λυρικούς Γιώργος Ιατρού και Λητώ Μεσσήνη, τον ηθοποιό Βασίλη Μπούτσικο.

Ήταν από την αρχή το στοίχημά μου να φτιάξω μια διεθνή δημιουργική ομάδα με καλλιτέχνες που αγαπούν την έρευνα και είναι ανοικτοί στον πειραματισμό και η υλοποίηση αυτής της ευχής με έφερε να μαθαίνω σε όλη τη διαδρομή από αυτούς τους υπέροχους καλλιτέχνες που έχουν διαφορετικές καταβολές, αλλά και μοναδικές δεξιότητες και εμπειρίες.

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ήταν τόσο εκπληκτικό το πώς ώθησαν ο ένας τον άλλον να σκεφτούν έξω από το πλαίσιο, να αμφισβητήσουν υποθέσεις και να εξερευνήσουν νέες δημιουργικές δυνατότητες. Η διαφορετικότητα είναι στην καρδιά αυτής της ομάδας και διαπερνάει υπόγεια όλο το έργο.

Χαίρομαι όταν οι Γάλλοι κριτικοί μιλούν με τόσο θερμά λόγια για αυτούς, γιατί κατέβαλαν τρομακτική προσπάθεια να μιλήσουν ο ένας στη γλώσσα του άλλου και όλοι μαζί να δημιουργήσουμε αυτό το έργο.

Στις Βάκχες όλοι έχουν κείμενο, χορεύουν οι λυρικοί κλπ. Δεν είναι καθόλου αυτονόητη αυτή η ανατροπή των στεγανών ρόλων και με συγκινούν, γιατί έφτασαν στον πυρήνα τους. Δημιουργήθηκε έτσι μέσα από μια υπέρβαση και με σεβασμό του ενός για τον άλλο ένα ensemble.

Πληροφορίες

Σύλληψη – Σκηνοθεσία Έλλη Παπακωνσταντίνου • Κείμενο Χλόη Τζία Κολύρη, Έλλη Παπακωνσταντίνου • Χορογραφία SINE QUA NON ART / Christophe Béranger – Jonathan Pranlas Descours • Μουσική σύνθεση Ariah Lester • Ηλεκτροακουστικές συνθέσεις – Interactive Sound Design Installation – Τεχνικός συντονισμός Λάμπρος Πηγούνης • Σκηνογραφία Μαρία Πανουργιά • Video Art – Live Video Performance Παντελής Μάκκας • Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη • Σχεδιασμός φωτισμού Μαριέττα Παυλάκη • Σχεδιασμός σεισμογράφου Γιάννης Κρανιδιώτης • Βοηθός σκηνοθέτριας Σπύρος Σουρβίνος • Συν-επιμέλεια κειμένων Λουίζα Αρκουμανέα • Συνεργασία στη δραματουργία Ariah Lester, Χάρης Καλαϊτζίδης • Φωτογραφία Alex Kat • Trailer Σιδέρης Νανούδης •

Οργάνωση παραγωγής περιοδείας Laurent Langlois • Διεύθυνση γραφείου ODC Τζίνα Ζορμπά • Β΄ βοηθός σκηνοθέτριας Κατερίνα Χριστακάκη • Γ΄ βοηθός σκηνοθέτριας Κατερίνα Σαββόγλου • Βοηθός σκηνογράφου Σοφία Θεοδωράκη • Βοηθός Video Artist Ανθή Βελουδογιάννη • Παίζουν Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Ιατρού, Χαρά Κότσαλη, Ariah Lester, Λητώ Μεσσήνη, Άρης Παπαδόπουλος • Παραγωγή ODC Ensemble • Συμπαραγωγή La Filature, Scène Nationale Mulhouse (FR), Festival de Marseille (FR), La Strada Graz Festival (AT), Romaeuropa Festival (IT), Teatro Nazionale di Genova (IT), Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου • Residency Espace des Arts, Scène Nationale Chalon-Sur-Saône (FR)

Προπώληση

viva.gr