Oι χάρτες του ΥΠΕΞ «βαφτίστηκαν» τουρκικοί γιατί τους δημοσίευσε ο… Πολάκης

Σε μία αναδημοσίευση που αφορούσε το ναυάγιο και την περιοχή ευθύνης Έρευνας και Διάσωσης (SAR) προχώρησε ο υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Παύλος Πολάκης προκαλώντας αντιδράσεις. Αντιδράσεις οι οποίες είχαν να κάνουν με τον χάρτη που υπήρχε στη δημοσίευση και για κάποιους απεικονίζει τις θέσεις της Τουρκίας.

Ωστόσο ο χάρτης είναι του ΥΠΕΞ και έχει στόχο να αναδείξει τον τουρκικό αναθεωρητισμό, όχι να τον υιοθετήσει.

Η ανάρτηση Πολάκη

Τι δείχνει ο χάρτης νούμερο 5

Στην πραγματικότητα ο εν λόγω χάρτης είναι ένας από τους 16 χάρτες που δημοσιοποίησε το ΥΠΕΞ στις 9 Ιουνίου 2022 με στόχο να αποτυπώσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Στον χάρτη νούμερο 5, σημειώνεται από το ΥΠΕΞ η εξής λεζάντα (η οποία λείπει από την ανάρτηση):

«ΧΑΡΤΗΣ 5 – ∆ημοσίευση τουρκικού Κανονισμού Έρευνας και ∆ιάσωσης (SAR), ο οποίος ορίζει περιοχή ευθύνης που καλύπτει το μισό Αιγαίο

Το 1988 η Τουρκία εξέδωσε τον πρώτο Κανονισμό που ρύθμιζε ζητήματα αρμοδιότητας παροχής υπηρεσιών Έρευνας και ∆ιάσωσης ορίζοντας μονομερώς τουρκική περιοχή ευθύνης μέχρι τον 25ο μεσημβρινό, καλύπτοντας επί της ουσίας όλην την περιοχή στην οποία είχε δώσει άδεια στην ΤΡΑΟ για εξερεύνηση κοιτασμάτων πετρελαίου, τη δεκαετία του ΄70. Η περιοχή αυτή παρανόμως επικαλύπτει όχι μόνο την ελληνική περιοχή ευθύνης για θέματα έρευνας και διάσωσης, όπως αυτή έχει αποφασισθεί με περιοχικές συμφωνίες ICAO και έχει δηλωθεί στον ΙΜΟ από την δεκαετία του ‘70, αλλά και περιοχές ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικά νησιά.

Η ίδια περιοχή ευθύνης επιβεβαιώθηκε από τουρκικής πλευράς και το 2001 όπου εκδόθηκε νεότερος Κανονισμός για θέματα έρευνας και διάσωσης. Η έκδοση του εν λόγω Κανονισμού ήταν ενδεικτική των προθέσεων της Τουρκίας να αποκτήσει τον εν γένει έλεγχο στο Αιγαίο και να μην περιορισθεί στις διεκδικήσεις της ως προς την υφαλοκρηπίδα».

Η ελληνική γραμμή έρευνας και διάσωσης και οι τουρκικές αξιώσεις

Στον εν λόγω χάρτη σημειώνεται επίσης όπως φαίνεται και στην ανάρτηση και έχει υπογραμμιστεί ότι η πράσινη γραμμή είναι η περιοχή ευθύνης SAR της Ελλάδας. Ενώ έχει σκιαστεί με ροζ η περιοχή που η Τουρκία διεκδικεί ως περιοχή ευθύνης της SAR και εκτείνεται στο μισό Αιγαίο, στο πλαίσιο της προσπάθειας δημιουργίας τετελεσμένων.

Με τον εν λόγω χάρτη το ΥΠΕΞ ήθελε να δείξει δηλαδή τη μονομερή διεκδίκηση του χώρου έρευνας και διάσωσης διχοτομώντας νοητά το Αιγαίο.

Ο χάρτης 5

Οι χάρτες αυτοί είχαν στόχο να αντιπαραβάλλουν τις τουρκικές αξιώσεις στις ελληνικές θέσεις δείχνοντας και τους κινδύνους που δημιουργούνται από τις επικαλύψεις σε περιοχές όπως πχ αυτές που αφορούν την έρευνα και διάσωση.

Οι χάρτες του ΥΠΕΞ

Χάρτες οι οποίοι με εντολή του τότε υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια είχε δοθεί εντολή να χρησιμοποιηθούν από όλες τις ελληνικές πρεσβείες προκειμένου να ενημερώσουν οι διπλωμάτες τις χώρες που υπηρετούσαν. Ήταν αυτοί οι ίδιοι χάρτες με τους οποίους ο Δένδιας στα ταξίδια του επιχειρούσε να εξηγήσει στους συνομιλητές του πώς εξελίχθηκε ο τουρκικός αναθεωρητισμός.

Στην ανακοίνωση το ΥΠΕΞ ανέφερε αναλυτικά:

«Στην προσπάθεια βαθύτερης κατανόησης από το ευρύτερο κοινό του τουρκικού αναθεωρητισμού, οι συνημμένοι χάρτες απεικονίζουν, με παραστατικό και αδιάψευστο τρόπο, τις τουρκικές παράνομες, μονομερείς ενέργειες και αιτιάσεις.

Οι χάρτες ξεκινούν από το status quo που είχε κατοχυρωθεί με τις Συνθήκες της Λωζάννης (1923) και των Παρισίων (1947).

Στη συνέχεια προβάλλονται οι τουρκικές αξιώσεις, όπως αυτές ξεκίνησαν με τις παράνομες αδειοδοτήσεις της κρατικής τουρκικής εταιρίας πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για εξερεύνηση κοιτασμάτων πετρελαίου σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Βόρειο Αιγαίο το 1973, συμπεριλαμβάνουν την προσπάθεια υφαρπαγής από την Ελλάδα της ευθύνης για έρευνα και διάσωση στο μισό Αιγαίο τη δεκαετία του ‘80, τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» τη δεκαετία του ‘90, την κλιμάκωση με νέες άδειες στην Ανατολική Μεσόγειο, την αποδοχή ως επισήμου δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», το «τουρκο-λιβυκό μνημόνιο» και φθάνουν μέχρι την τουρκική θεωρία περί του καθεστώτος αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.»

Τεκμηρίωση του αναθεωρητισμού

«Οι ανωτέρω χάρτες τεκμηριώνουν την έκταση του τουρκικού αναθεωρητισμού με σκοπό την ανατροπή του status quo, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, απειλώντας την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή μας» προστίθεται στην ανακοίνωση.

Η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ και όλοι οι χάρτες εδώ 

Έρευνα και Διάσωση

Τα κείμενα στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΞ που αναφέρονται στα ελληνοτουρκικά, κάνουν αναφορά και στο ζήτημα της Έρευνας και Διάσωσης σημειώνοντας τα εξής:

«Η έρευνα και διάσωση για αεροπορικά ατυχήματα διέπεται από το Παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 και τους Κανόνες και Συστάσεις του ICAO. Η ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση, σε περιπτώσεις αεροπορικών ατυχημάτων, έχει καθορισθεί με περιοχική συμφωνία αεροναυτιλίας στο πλαίσιο Συνδιάσκεψης του ICAO το 1952 και συμπίπτει με το FIR Αθηνών.

Όσον αφορά την έρευνα και διάσωση σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, η Ελλάδα ασκεί τον συντονισμό των εν λόγω επιχειρήσεων εντός του FIR Αθηνών, από τότε που αυτό δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ΄50. Η ανάληψη από την Ελλάδα αρμοδιοτήτων για ναυτική έρευνα και διάσωση εντός του FIR Αθηνών αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική πραγματικότητα στην περιοχή, δεδομένων των διάσπαρτων ελληνικών νησιών στο Αιγαίο, που επιτρέπουν την πλέον άμεση, ταχεία και αποτελεσματική, από επιχειρησιακής άποψης, παροχή υπηρεσιών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Άλλωστε, τούτο συνάδει και με σχετικές συστάσεις του IMO και του ICAO περί ανάγκης σύμπτωσης των περιοχών Έρευνας και Διάσωσης, τόσο για αεροπορικά, όσο και για ναυτικά ατυχήματα, με τα όρια των FIRs.

Η Ελλάδα δήλωσε, το 1975 την περιοχή ευθύνης της για ναυτική έρευνα και διάσωση και στον Διακυβερνητικό Ναυτιλιακό Συμβουλευτικό Οργανισμό (IMCO), προγενέστερο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Επίσης, τόσο κατά την υπογραφή όσο και κατά την επικύρωση της Σύμβασης του Αμβούργου του 1979, που ρυθμίζει θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης και υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του ΙΜΟ, η Ελλάδα δήλωσε ότι η περιοχή ευθύνης της συμπίπτει με το FIR Αθηνών, δήλωση που συμπεριλήφθηκε και στον νόμο με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η εν λόγω Διεθνής Σύμβαση, το 1989 (Ν. 1844/1989).

Σημειώνεται ότι η Σύμβαση του Αμβούργου προβλέπει ότι οι περιοχές ευθύνης των συμβαλλομένων μερών για την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, καθορίζονται με συμφωνία των ενδιαφερομένων παράκτιων κρατών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει υπογράψει Συμφωνίες για συνεργασία σε θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης τόσο με την Ιταλία (2000), όσο και με την Μάλτα (2008) και την Κύπρο (2014), στις οποίες ρητά ορίζεται ότι η εν λόγω ελληνική περιοχή ευθύνης συμπίπτει με το FIR Αθηνών, ενώ εκκρεμεί η υπογραφή αντιστοίχων Συμφωνιών και με τα άλλα γειτονικά κράτη.

Παρά ταύτα, το 1988, η Τουρκία εξέδωσε τον Κανονισμό 1988/13559 (όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 2001/3275), με τον οποίο όρισε ως περιοχή ευθύνης της για παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή που, πέραν των FIRs Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών μέχρι το μέσο περίπου του Αιγαίου, εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης. Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία με νεότερο Κανονισμό της (3095/2020), ο οποίος αναφέρεται ρητά σε έρευνα και διάσωση για ατυχήματα τόσο θαλασσίων όσο και εναερίων μέσων, επέκτεινε την περιοχή ευθύνης της για έρευνα και διάσωση στην Μεσόγειο – εντός του FIR Αθηνών – προς δυσμάς μέχρι τον 26ο Μεσημβρινό αγγίζοντας τα εξωτερικά χωρικά ύδατα των ανατολικών ακτών της Κρήτης, καταλαμβάνοντας έτι μεγαλύτερο τμήμα ελληνικής επικράτειας (π.χ. νησιά Κάσου και Καρπάθου) και ελληνικής περιοχής έρευνας και διάσωσης.

Παραβίαση κυριαρχίας και διεθνών συμβάσεων

»Η τουρκική αυτή ενέργεια δηλαδή η συμπερίληψη ελληνικών νησιών, ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναερίου χώρου στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης σαφώς παραβιάζει την κυριαρχία της Ελλάδας και τις σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις.

Η δε συμπερίληψη τμήματος του FIR Αθηνών στην τουρκική περιοχή ευθύνης, πέραν του ότι στερείται επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας, παραβιάζει ελληνικές αρμοδιότητες εκχωρημένες από τον ICAO.

Επίσης, έρχεται σε αντίθεση με την γενική διεθνή πρακτική, αλλά και τις συστάσεις του ΙΜΟ και ICAO, που περιλαμβάνονται στο Διεθνές Εγχειρίδιο Αεροναυτικής και Ναυτικής Έρευνας και Διάσωσης (International Aeronautical and Maritime Search and Rescue Manual – IAMSAR Manual), που προκρίνουν την υιοθέτηση ταυτόσημων περιοχών για την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης σε ναυτικά και αεροπορικά ατυχήματα. Ομοίως, το παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο συνιστά να συμπίπτουν οι περιοχές έρευνας και διάσωσης με τα όρια των FIRs.

Καθίσταται σαφές από τα ανωτέρω ότι οι όποιες εν προκειμένω τουρκικές αιτιάσεις εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες που δεν έχουν καμία σχέση με τις ανθρωπιστικής φύσεως επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η δε νεότερη (Οκτώβριος 2020) επέκταση τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε αυτή να ταυτίζεται με τα όρια του νέου επεκτατικού τουρκικού αφηγήματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”, καταδεικνύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την έρευνα και διάσωση ως άλλο ένα όχημα για την προώθηση των αναθεωρητικών και επεκτατικών της βλέψεων σε θαλάσσιες ζώνες πέραν κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου.

Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι στην πράξη, η Ελλάδα, μέσω του αρμοδίου ελληνικού Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Joint Rescue Coordination Center – JRCC) στον Πειραιά, συντονίζει αποτελεσματικά όλες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, παρέχοντας εν προκειμένω υπηρεσίες σε όλα τα κινδυνεύοντα πλοία και αεροπλάνα εντός της ελληνικής περιοχής ευθύνης».