Μεσόγειος, ένα υγρό νεκροταφείο προσφύγων και μεταναστών

Υγρός τάφος

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) αποτελεί κύριο σημείο προέλευσης, διέλευσης και προορισμού για τους ανθρώπους που διασχίζουν μερικές από τις πιο φονικές μεταναστευτικές οδούς στον κόσμο.

«Συγκρούσεις και αστάθεια σε κράτη της περιοχής και σε γειτονικές ώρες, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκούς ασφαλών και τακτικών επιλογών μετανάστευσης, έχουν αναγκάσει πολλούς ανθρώπους να κάνουν επικίνδυνα ταξίδια», αναφέρει σε νέα έκθεση το Missing Migrants Project: πρόγραμμα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) του ΟΗΕ.

Από τους συνολικά 6.877 θανάτους προσφύγων και μεταναστών που καταγράφηκαν πέρυσι, επισημαίνει, περισσότεροι από τους μισούς (3.789) ήταν σε διαδρομές από και εντός της MENA.

Η Κεντρική Μεσόγειος παραμένει η πιο θανατηφόρα.

Σε αυτή τη θαλάσσια δίοδο οι καταγεγραμμένοι νεκροί πρόσφυγες και μετανάστες ήταν 1.417: λιγότεροι από το 2021 (1.553), αλλά περισσότεροι από το 2020 (1.001).

Οι περισσότεροι θάνατοι (807) ήταν στις πολλαπλώς επικίνδυνες ακτές της Λιβύης, κυρίως ως αποτέλεσμα 46 γνωστών ναυαγίων.

Σταθερή αύξηση σημειώνεται παράλληλα στον αριθμό των νεκρών και στη Δυτική, και στην Ανατολική Μεσογειακή Διαδρομή.

Στα δυτικά, από τα βόρεια και βορειοδυτικά παράλια της Αφρικής προς την Ισπανία, χάθηκαν πέρυσι 611 ζωές -ενηλίκων και ανηλίκων- έναντι 384 που ήταν το 2021 και 343 το 2020.

Στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου καταγράφηκαν μέσα στο περασμένο έτος 378 θάνατοι.

Ήταν υπερτριπλάσιοι συγκριτικά τόσο με το 2021 (111), όσο και με το 2020 (106).

Σχεδόν οι μισοί θάνατοι (174), επισημαίνει το Missing Migrants Project, ήταν σε ναυάγια σαπιοκάραβων που είχαν αναχωρήσει από τις ακτές του χρεωκοπημένου Λιβάνου.

«Οι σωροί της πλειονότητας (61%) όσων έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο δεν έχουν εντοπιστεί», υπογραμμίζεται στην έκθεση.

Από τα περίπου 1.330 θύματα που «αναγνωρίστηκαν κατά προσέγγιση», 891 προέρχονταν από την Αφρική, εκ των οποίων 485 από τις βόρειες χώρες της ηπείρου. Άλλοι 307 ήταν υπήκοοι αραβικών κρατών της Μέσης Ανατολής.

«Τείχος» υποκρισίας

Η τραγωδία στην Πύλο έρχεται λιγότερο από μία εβδομάδα αφότου οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ κατέληξαν -με χρόνια καθυστέρηση και με ειδική πλειοψηφία- σε μια συμβιβαστική συμφωνία για ενοποίηση των πολιτικών μετανάστευσης και ασύλου.

Θεωρητικά στόχος του λεγόμενου «μηχανισμού υποχρεωτικής αλληλεγγύης» είναι ο εξορθολογισμός των προσπαθειών μετεγκατάστασης, ο επιμερισμός του κόστους και η εφαρμογή μιας νέας διαδικασίας ταχύτερης αξιολόγησης των αιτήσεων ασύλου στα εξωτερικά σύνορα -και με εν δυνάμει «ξεχείλωμα» των τρίτων χωρών που θα θεωρούνται «ασφαλείς».

Η συμβιβαστική συμφωνία ανοίγει το δρόμο για τελικές διαπραγματεύσεις στο Ευρωκοινοβούλιο προς έγκριση των νομοθετικών κειμένων.

Αναμένονται ωστόσο έντονα «παζάρια» από όσες χώρες (πρωτίστως της Ομάδας Βίζεγκραντ) αντιδρούν και στις ποσοστώσεις μετεγκατάστασης, αλλά και στο ποσό των 20.000 ευρώ το… «κεφάλι» που ορίστηκε για όσες θέλουν να εξαιρεθούν.

Ήδη η Πολωνία -που έχει δεχθεί 1,6 εκατομμύρια πρόσφυγες πολέμου από την Ουκρανία και μαζί με την Ουγγαρία καταψήφισαν τη συμβιβαστική συμφωνία για το μεταναστευτικό- κινείται προς τη συγκρότηση συνασπισμού χωρών για να μπλοκάρει τη διαδικασία, όπως αναφέρει το Euractiv.

Πιθανοί σύμμαχοι -πέρα από τη Ουγγαρία- θεωρούνται η Σλοβακία, η Λιθουανία, η Βουλγαρία, αλλά και η Μάλτα, που επέλεξαν την αποχή στην ψηφοφορία για τη συμβιβαστική συμφωνία.

Ο δε αρχηγός του κυβερνώντος εθνικιστικού κόμματος Νόμος και Τάξη (PiS) στην Πολωνία, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ζήτησε ανοιχτά την Πέμπτη τη διενέργεια δημοψηφίσματος για θέμα, που ήδη βάζει «φωτιά» στο προεκλογικό σκηνικό της Βαρσοβίας, ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Οκτωβρίου.

«Ενώ η πολιτική μετανάστευσης και ασύλου δεν απαιτεί ομοφωνία, η προηγούμενη εμπειρία έχει δείξει ότι η ειδική πλειοψηφία πιθανότατα δεν θα αρκεί για να διασφαλίσει τη δέσμευση και τη συμμόρφωση μακροπρόθεσμα», σχολιάζει σε ανάλυση η δεξαμενή σκέψης Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC).

Συστημική… αποτυχία

Κατά τη Στέφανι Πόουπ, ειδική σύμβουλο της οργάνωσης Oxfam σε  θέματα ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο.

«Οι χώρες της ΕΕ σχεδιάζουν να εξαγοράσουν τις ευθύνες τους στην υποδοχή προσφύγων», σχολίασε πριν καν επιτευχθεί η συμβιβαστική συμφωνία.

«Οι προτάσεις αυτές δεν θα διορθώσουν τις χρόνιες ελλείψεις του συστήματος ασύλου», υπογράμμισε. «Αντιθέτως, σηματοδοτούν την επιθυμία της ΕΕ να οχυρώσει την Ευρώπη απέναντι στους αιτούντες άσυλο».

«Προσπαθούν περισσότερο από ποτέ να πιέσουν τις τρίτες χώρες να αναλάβουν τις ευθύνες της Ευρώπης.

»Πρόκειται για ένα σύστημα που είναι φτιαγμένο για να αποτύχει».

Σε αυτό το πλαίσιο, η Oxfam κάλεσε την ΕΕ να θεσπίσει μεταναστευτικούς κανόνες, «που θα κατανέμουν δίκαια την ευθύνη υποδοχής ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη».

Ζήτησε να σταματήσει η σύναψη «αμφιλεγόμενων μεταναστευτικών συμφωνιών με χώρες εκτός ΕΕ».

Και τόνισε την ανάγκη δημιουργίας «ανεξαρτήτων μηχανισμών συνοριακής παρακολούθησης, προκειμένου να σταματήσουν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της Ευρώπης».