Μυστήριο στη Νότια Αφρική: Τάφοι αρχαιότεροι από τον Homo sapiens;

O σύγχρονος άνθρωπος ίσως δεν ήταν το πρώτο είδος που απέκτησε συμβολική σκέψη, υποστηρίζει αμφιλεγόμενη μελέτη στη Νότια Αφρική.

Ο Homo naledi, ένας μικρόσωμος ξάδελφός μας με εγκέφαλο σε μέγεθος πορτοκαλιού, έθαβε τους νεκρούς του και σκάλιζε σύμβολα σε σπηλιές πριν από 230.000 χρόνια, ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου η ομάδα του Λι Μπέργκερ, ανθρωπολόγου του Πανεπιστημίου του Ουιτουότερσραντ στη Νότια Αφρική.

«Εχουμε μπροστά μιας μια αξιοθαύμαστη ανακάλυψη […] Οχι μόνο δεν είναι μοναδικοί οι [σύγχρονοι] άνθρωποι στην ανάπτυξη συμβολικών πρακτικών, αλλά μπορεί να μην εφηύραν καν αυτές τις συμπεριφορές» υποστήριξε ο ερευνητής.

Πριν από μια δεκαετία ο Μπέργκερ ανακάλυψε τα πρώτα απολιθώματα του H.naledi σε μια δαιδαλώδη σπηλιά 50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ. Λόγω της αφθονίας των οστών, εξέφρασε υποψίες ότι η σπηλιά ήταν χώρος ταφής. Ενας τραβηγμένος ισχυρισμός δεδομένου ότι οι αρχαιότερες γνωστές ταφές ήρθαν πάνω από 100.000 χρόνια αργότερα και ήταν έργο του Homo sapiens.

Τώρα όμως ο Μπέργκες επιστρέφει με νέα ευρήματα. Αρχισαν να έρχονται στο φως το 2018, όταν παρακολουθούσε μέσω κάμερας τους συναδέλφους του καθώς ερευνούσαν έναν πολύ στενό θάλαμο της ίδιας σπηλιάς.

Ανακάλυψαν έναν ρηχό λάκκο με δεκάδες θραύσματα οστών, τα οποία φαίνεται πως είχαν θαφτεί με πέτρες και χώμα. Για να χωρέσει από τα στενά περάσματα και να δει κι αυτός τον θάλαμο από κοντά, ο Μπέργκες λέει πως έχασε τελικά 20 κιλά.

Ενας δεύτερος λάκκος που βρέθηκε αργότερα περιείχε οστά δύο ενηλίκων και ενός παιδιού που δείχνουν να αφέθηκαν σε εμβρυϊκή στάση. Και σε άλλες περιοχές του σπηλαίου, οι ερευνητές βρήκαν σχέδια με κάθετες γραμμές, σχέδια πολύ αρχαιότερα από τις πρώτες γνωστές συμβολικές απεικονίσεις, οι οποίες αποδίδονται στον σύγχρονο άνθρωπο και χρονολογούνται στα 73.000 χρόνια.

Τα ευρήματα, χωρισμένα σε τρεις μελέτες που έχουν υποβληθεί στην επιθεώρηση eLife, προτείνουν μια νέα πιθανή αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού και ανατρέπουν την πεποίθηση ότι η σύνθετη σκέψη και συμπεριφορά απαιτούν μεγάλο εγκέφαλο.

Ηδη, όμως, οι ισχυρισμοί της μελέτης συναντούν επιφυλάξεις. Τα οστά μπορεί να ανήκουν σε ανθρώπους που έπεσαν στη σπηλιά από ατύχημα, ή πετάχτηκαν εκεί ή μεταφέρθηκαν από ορμητικά νερά, σχολίασαν ανεξάρτητοι ειδικοί.

Τα δε γεωμετρικά σχέδια είναι αχρονολόγητα και δεν αποκλείεται να σκαλίστηκαν πολύ αργότερα από τον Homo sapiens, επισήμανε στο περιοδικό «Science» ο Πολ Πέτιτ, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Durham στις ΗΠΑ. Μέχρι να επιβεβαιωθούν οι ισχυρισμοί, είπε, «καλό θα ήταν να αγνοήσουμε τις εικασίες».