Ανομβρία σε πολλές περιοχές εδώ και εβδομάδες, ασυνήθιστα υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες -και δη μεγάλης διάρκειας- δασικές πυρκαγιές: το καλοκαίρι δεν έχει αρχίσει με τους καλύτερους οιωνούς για τη Γερμανία.

Κάτοικοι και αρχές έχουν τώρα στραμμένο ανήσυχα το βλέμμα τους στους επόμενους δύο μήνες, προετοιμαζόμενοι για ακόμη ένα ξηρό καλοκαίρι: το τέταρτο σε πέντε στη σειρά.

Από το 2018 μέχρι και τώρα, η μοναδική χρονιά που δεν φάνταζε κλιματικά εφιαλτική ήταν το 2021.

Εκείνη τη χρονιά οι θερμοκρασίες ήταν μέτριες και οι βροχοπτώσεις έντονες -και δη φονικές στην κοιλάδα Αρ.

Ήταν ωστόσο μια «παρένθεση» στην παρατεταμένη ξηρασία, που πέρυσι έσπασε ρεκόρ 500 ετών σε όλη την Ευρώπη.

Φέτος, αν και έβρεξε αρκετά την άνοιξη -ο Μάρτιος ήταν ο πιο υγρός σε εθνικό επίπεδο από το 2001- πολλές περιοχές στη Γερμανία παραμένουν πολύ ξηρές.

Οι έντονες βροχοπτώσεις των προηγούμενων μηνών -κυρίως στα ανατολικά, νότια και δυτικά- δεν κατάφεραν παρά να ποτίσουν μόνο τις πρώτες στοιβάδες του εδάφους.

Η παρατεταμένη ξηρασία (2018-2020 και 2022) άφησε τα βαθύτερα στρώματα ξηρά, κάνοντας δύσκολη την απορροή.

Πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι, ως έχει η κατάσταση, θα έπρεπε να βρέχει συνέχεια έναν χρόνο για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να αναπληρωθούν τα αποθέματα υπόγειων υδάτων στα γερμανικά εδάφη.

Η Γερμανική Μετεωρολογική Υπηρεσία (DWD) δεν αφήνει ωστόσο περιθώρια να πιστέψει κανείς σε… θαύματα. Προειδοποιεί για υψηλές θερμοκρασίες και ακραία ξηρασία όλο το καλοκαίρι.

Το ερώτημα που φαίνεται τώρα να προβληματίζει πολύ είναι εάν η χώρα-«ατμομηχανή της Ευρώπης» είναι επαρκώς προετοιμασμένη για τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Και δη για ορισμένα που μέχρι πρότινος φάνταζαν το λιγότερο μακρινά για την βορειοευρωπαϊκή χώρα.

Στη λίστα του συναγερμού δεν είναι μόνο η ξηρασία και η λειψυδρία -για την οποία πολλές τοπικές κυβερνήσεις προετοιμάζουν σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στην κατανάλωση νερού.

Σε αρκετές περιπτώσεις ωστόσο οι σχεδιασμοί… «μπάζουν».

H ξηρασία του εδάφους στη Γερμανία σε βάθη 1,8 μέτρων (αριστερά) και  έως 25 εκατοστών (δεξιά) 

Πηγή: Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας Helmholtz -UFZ 

Κλιματική αλλαγή vs κράτους

Μόλις προ εβδομάδας ο Γερμανός υπουργός Υγείας, Καρλ Λάουτερμπαχ ανακοίνωσε ένα εθνικό σχέδιο για την καλύτερη πρόληψη των κινδύνων για την υγεία από τους καύσωνες.

Πέρυσι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε κρίνει ότι δεν χρειαζόταν, αναθέτοντας στις τοπικές αρχές τη λήψη μέτρων. Η ανταπόκριση ήταν ωστόσο περιορισμένη.

Έτσι τώρα, Ιούνη μήνα, παρουσιάζεται επιγραμματικά ένα «Σχέδιο για τη ζέστη στη Γερμανία», με πρότυπο αυτό που έχει θέσει σε εφαρμογή η Γαλλία εδώ και 20 χρόνια, μετά το φονικά ζεστό καλοκαίρι του 2003.

Στη γερμανική εκδοχή του -όπως προανήγγειλε ο Λάουτερμπαχ- θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων έγκαιρη ενημέρωση ευάλωτων ομάδων, λειτουργία δημόσιων κλιματιζόμενων χώρων και στρατηγική ετοιμότητα στην υγειονομική περίθαλψη.

Όλα αυτά όμως είναι «θα», την ώρα που επισήμως περίπου 5.000-20.000 Γερμανοί πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω ζέστης, χώρια όσα θύματα θερμοπληξίας νοσηλεύονται με καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια.

Στο μεσοδιάστημα, η εθνική στρατηγική για το νερό που η κυβέρνηση Σολτς ενέκρινε μόλις τον περασμένο Μάρτιο παραμένει στα λόγια.

Αφήνει μάλιστα σε μεγάλο βαθμό ανοιχτό το ερώτημα εάν, σε περιόδους λειψυδρίας, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη γεωργική ή στην οικιακή χρήση του νερού.

Τα πράγματα δεν δείχνουν να πηγαίνουν καλύτερα ούτε σε επίπεδο τοπικών κυβερνήσεων, που απλώνουν τώρα στο «τραπέζι» σχέδια ακόμη και για δενδροφυτεύσεις.

Πολλοί κάνουν λόγο για «μπαλώματα». Μια ματιά στην πόλη-κρατίδιο του Βερολίνου για παράδειγμα μάλλον τους δικαιώνει.

Ενόσω η νεοεκλεγείσα κεντροδεξιά τοπική κυβέρνηση του CDU προετοιμάζει σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την κατανάλωση νερού μέσα στο καλοκαίρι, αποκαλύφθηκε -μέσω κοινοβουλευτικής ερώτησης της αντιπολιτευόμενης Αριστεράς- ότι το δημόσιο αγαθό ρέει ανεξέλεγκτο και άφθονο σε τρία μεγάλα γήπεδα γκολφ στη γερμανική πρωτεύουσα, σε κρατική μισθωμένη γη.

Με αυτά και με άλλα, πολλές περιφέρειες τώρα προσλαμβάνουν διαχειριστές για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για την σωστή αξιοποίηση σχετικών κρατικών κονδυλίων.

«Τρεχάτε ποδαράκια μου»…

Στο μεσοδιάστημα η ξηρασία του εδάφους αυξάνει τον κίνδυνο και τη συχνότητα πυρκαγιών στα γερμανικά δάση.

Πολλές επιχειρήσεις γεωργικών εκμεταλλεύσεων προειδοποιούν για πιθανά προβλήματα στην παραγωγή και συγκομιδή σε καλλιέργειες.

«Πρέπει να ληφθούν άλλα, πολύ στοχευμένα μέτρα για την καταπολέμηση της ξηρασίας και των συνεπειών της, όπως η έλλειψη νερού, η αλατότητα και η ζέστη», τόνισε ο φυσικός γεωγράφος Στέφαν Σβάρτσερ σε συνέδριο την περασμένη εβδομάδα.

Οι ειδικοί προτείνουν σειρά δράσεων, που ωστόσο απαιτούν συνέπεια και χρόνο: από προσαρμογή της γεωργικής παραγωγής στην αυξανόμενη ξηρασία, έως δενδροφυτεύσεις και πολεοδομικές παρεμβάσεις στις πόλεις για αποτελεσματικότερη απορρόφηση του βρόχινου νερού από το έδαφος.

«Η προστασία και η επαναφορά των υδάτινων οικοσυστημάτων και των πλημμυρικών πεδιάδων σε μεγάλη κλίμακα πρέπει να είναι η πιο επείγουσα προτεραιότητα, προκειμένου να επιτύχουμε επιτέλους ένα προβάδισμα έναντι των απειλητικών κλιματικών ακραίων περιστάσεων, όπως πλημμύρες και ξηρασίες», προειδοποιεί η NABU, η μεγαλύτερη περιβαλλοντική οργάνωση της Γερμανίας.

Πολλώ μάλλον όταν ερευνητές στο αυστριακό Πανεπιστήμιο του Γκρατς ηχούν με πρόσφατη μελέτη καμπανάκι ότι η Ευρώπη συνολικά πλήττεται από σοβαρή ξηρασία από το 2018, με τις επιπτώσεις να γίνονται ιδιαίτερα αισθητές από πέρυσι.

Όταν μειώθηκε η στάθμη των υδάτων, προκαλώντας τεράστια προβλήματα: από την παραγωγή τροφίμων και ενέργειας, μέχρι σε οικοσυστήματα υδρόβιων ειδών.

Χαρακτηρίζουν μάλιστα «πολύ επισφαλή» την κατάσταση των αποθεμάτων υπόγειων υδάτων όλης της ηπείρου.

«Πριν από μερικά χρόνια, δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι το νερό θα ήταν πρόβλημα εδώ στην Ευρώπη», τόνισε ο επικεφαλής της μελέτης, Τόρστεν Μάιερ-Γκουρ, «ειδικά δε στη Γερμανία ή στην Αυστρία».

Headlines