Πτηνοτροφία: Θετικό πρόσημο για την παραγωγή ελληνικών αυγών – Οι ιδιαιτερότητες

Σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης καταγράφει η αυγοπαραγωγός πτηνοτροφία, η οποία αποτελεί έναν από τους πλέον αναπτυγμένους και καλά οργανωμένους κλάδους της ελληνικής κτηνοτροφίας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Αγροτικής Στατιστικής και Τεκμηρίωσης του ΥπΑΑΤ η ετήσια παραγωγή αυγών για κατανάλωση το 2022 εκτιμάται ότι ανήλθε περίπου στα 1.643 εκατ, εκ των οποίων το 77,8% δηλαδή περίπου 1.279 εκατ.  υπολογίζεται ότι προέρχεται από συστηματικές μονάδες εκτροφής και το υπόλοιπο από τη χωρική πτηνοτροφία.

Η παραγωγή αυγών συστηματικής εκτροφής πραγματοποιείται από περίπου 793 επιχειρήσεις κατανεμημένες σχεδόν σε όλη τη χώρα (στοιχεία 2022). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι 16 μόλις από αυτές παράγουν περίπου το 40% των συνολικά παραγομένων αυγών στην Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά τους τρόπους εκτροφής των ορνίθων βάση στοιχείων του 2022 το 33,9% περίπου των επιχειρήσεων ακολουθούν το συμβατικό σύστημα εκτροφής (σε κλωβοστοιχίες) ενώ το υπόλοιπο 66,1% τα εναλλακτικά συστήματα (25,5% ως  αχυρώνες, 35,7% ως ελευθέρας βοσκής και 4,9% ως βιολογικά).

Σε ό,τι αφορά στους εκτρεφόμενους πληθυσμούς, από το σύνολο των περίπου 5,3 εκ. ορνίθων αυγοπαραγωγής που διατηρούνται, το 74,3% εκτρέφονται σε κλωβοστοιχίες και μόλις το 25,7 % περίπου στα υπόλοιπα συστήματα εκτροφής (15,0% ως αχυρώνες, 6,5% ως ελευθέρας βοσκής και 4,2% ως βιολογικά).

Η χωροταξική κατανομή της παραγωγής αυγών καθώς και αυτή των μονάδων εκτροφής ορνίθων αυγοπαραγωγής παρουσιάζεται στους πίνακες που ακολουθούν:

Οι ιδιαιτερότητες

Πριν δραστηριοποιηθεί κάποιος στον τομέα της αυγοπαραγωγού πτηνοτροφίας, θα πρέπει να έχει φροντίσει να ενημερωθεί για τις ιδιαιτερότητες των εκτροφών αυτού του τύπου, τα τυχόν προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει και το κόστος του όλου εγχειρήματος είτε αυτό αφορά στην έναρξη της δραστηριότητας (κόστος εγκαταστάσεων, εξοπλισμού) είτε στο λειτουργικό κόστος (κόστος ζωοτροφών, ζωικού κεφαλαίου, εμβολίων κλπ). Επίσης ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διάθεση του παραγομένου προϊόντος.

Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας αυτής και εφόσον αποφασίσει κάποιος ότι είναι σε θέση να αναλάβει το επιχειρηματικό ρίσκο, θα πρέπει να φροντίσει για την έκδοση έγκρισης λειτουργίας για την πτηνοτροφική του μονάδα. Πριν την έναρξη της διαδικασίας της αδειοδότησης επίσης θα πρέπει να έχει αποφασίσει τόσο το μέγεθος της εκτροφής, τον τύπο (συμβατικό ή εναλλακτικό σύστημα εκτροφής) όσο και την πιθανότητα μελλοντικής επέκτασης της.

Αδειοδότηση

Οι πτηνοτροφικές μονάδες όπως και κάθε άλλη κτηνοτροφική εκμετάλλευση θα πρέπει να βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως, σε έκταση όπου, βάσει των εκάστοτε όρων χρήσης γης, επιτρέπεται η κτηνοτροφία. Επιπλέον αυτού, θα πρέπει να διαθέτουν έγκριση ίδρυσης και έγκριση ή γνωστοποίηση λειτουργίας. Οι εγκρίσεις αυτές εκδίδονται από τη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της οικείας Περιφερειακής Ενότητας.

Βιωσιμότητα και κόστος παραγωγής

Η βιωσιμότητα μιας πτηνοτροφικής εκμετάλλευση παραγωγής αυγών κατανάλωσης εξαρτάται από μία πληθώρα παραγόντων που δεν είναι πάντα εφικτό να προβλεφθούν και να επηρεαστούν. Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Αγροτικής Στατιστικής και Τεκμηρίωσης του ΥπΑΑΤ ανάμεσα στους παράγοντες αυτούς πέρα από τον καλό αρχικό σχεδιασμό του επιχειρηματικού σχεδίου έτσι ώστε να υπάρξει η βέλτιστη αξιοποίηση των διαθεσίμων πόρων, είναι το κόστος παραγωγής, η εύρεση αγοράς για τη διάθεση του προϊόντος, η επίτευξη ευνοϊκών εμπορικών συμφωνιών, η ικανότητα της διοίκησης, οι τοπικές ή διεθνείς συγκυρίες κλπ.

Ένα από τα κρισιμότερα στοιχεία της εκμετάλλευσης που παίζει καθοριστικό ρόλο στην βιωσιμότητα της είναι το κόστος παραγωγής. Αυτό διαμορφώνεται σε ποσοστό 65 με 75% από το κόστος διατροφής των ορνίθων. Το κόστος διατροφής των ορνίθων επηρεάζεται από την δυνατότητα ιδιοπαραγωγής μέρους των α΄ υλών και των απαιτουμένων φυραμάτων, τις διεθνείς τιμές των α’ υλών, την διαπραγματευτική ικανότητα του επιχειρηματία για την επίτευξη καλύτερων τιμών, την ικανότητα άμεσης αναπροσαρμογής των συνθέσεων των φυραμάτων ανάλογα με την αλλαγή των τιμών των α’ υλών κλπ. Πέρα από το κόστος της διατροφής των ορνίθων το κόστος παράγωγής του αυγού επιβαρύνεται σε ποσοστό 15-17% από το κόστος αγοράς του ζωικού κεφαλαίου (πουλάδες) και κατά 2% περίπου από το κόστος φαρμάκων και εμβολίων.

Τέλος ένα ποσοστό της τάξης του 5% αυτού αποτελεί το εργατικό κόστος και ένα ποσοστό 6% από άλλα λειτουργικά και λοιπά έξοδα.

Σημειώνεται ότι η προαναφερθείσα εκτίμησης κατανομής των επιμέρους κόστων αναφέρεται μόνο στο κόστος παραγωγής των αυγών και σε αυτή δεν έχει   υπολογιστεί το κόστος συσκευασίας (υλικά – εργατικά), το κόστος διανομής και διάθεσης του προϊόντος, οι αποσβέσεις ούτε και το κόστος συντήρησης των εγκαταστάσεων.

Τα προγράμματα και οι επιδοτήσεις

Η πτηνοτροφία γενικά και κατ’ επέκταση και η αυγοπαραγωγός πτηνοτροφία έχει ενταχθεί ως επιλέξιμη δραστηριότητα τόσο στο πλαίσιο του Επενδυτικός Νόμος 4399/2016 (ΦΕΚ 117/Α/2016) του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης & Τουρισμού, όσο και στο «Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022» του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Ειδικότερα σε ότι αφορά στο «Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων» η πτηνοτροφία ενισχύεται στο πλαίσιο των εξής μέτρων:

• Υπομέτρο 3.1 «Στήριξη για νέες συμμετοχές σε συστήματα ποιότητας»
• Υπομέτρο 4.1 «Επενδύσεις που βελτιώνουν τις συνολικές επιδόσεις του ενεργητικού (Σχέδια Βελτίωσης)»
• Υπομέτρο 4.2 «Στήριξη για επενδύσεις στην μεταποίηση/ εμπορία και/ή ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων, με αποτέλεσμα γεωργικό προϊόν»
• Υπομέτρο 6.1 «Εκκίνηση Επιχείρησης από Νέους Γεωργούς»
• Υπομέτρο 6.3 «Ανάπτυξη μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων»
• Μέτρο 9. «Σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών στους τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας»

Επιπλέον η ίδρυση /επέκταση/ εκσυγχρονισμός μονάδων τυποποίησης και συσκευασίας αυγών κάτω από προϋποθέσεις και περιορισμούς μπορεί να επιδοτηθεί στα πλαίσια των προγραμμάτων Leader που εφαρμόζονται από τις κατά τόπους αναπτυξιακές εταιρίες.

Να σημειωθεί ότι το σύνολο σχεδόν των μέτρων του «Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022» συνεχίζουν να υφίστανται ως παρεμβάσεις στο Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ) για την περίοδο 2023-2027.