Ναυάγιο στην Πύλο: Πληθαίνουν τα ερωτήματα για το ρόλο του Λιμενικού

Χωρίς τέλος τα ερωτήματα του διεθνούς Τύπου για τον ρόλο του Λιμενικού στο πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο.

Εκατοντάδες μετανάστες εξακολουθούν να αγνοούνται από τα ξημερώματα της μαύρης Τετάρτης 14 Ιουνίου. Μέχρι αυτή την ώρα έχουν βρεθεί μόνο 104 επιζώντες, όχι όμως οι γυναίκες και τα παιδιά, που φέρονται ότι κρατούνταν στο αμπάρι του πλοίου.

Όπως γράφει το Al Jazeera, ακολουθώντας τα ανάλογα δημοσιεύματα καταπέλτης του BBC και του Guardian, το πιο πιεστικό όλων των ερωτημάτων, που αξιώνει άμεση απάντηση, αφορά την αντίδραση του Λιμενικού στις πρώτες ώρες της τραγωδίας και συγκεκριμένα γιατί οι επιβαίνοντες δεν διασώθηκαν νωρίτερα.

Το Alarm Phone, μια τηλεφωνική γραμμή για τους πρόσφυγες που βρίσκονται σε κίνδυνο στη Μεσόγειο, ανέφερε ότι ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές στις 5:53 μ.μ. τοπική ώρα (14:53 GMT), αφού πρώτα είχε ειδοποιηθεί από αυτούς που βρίσκονταν πάνω στο πλοίο ότι χρειάζονταν βοήθεια.

«Το σκάφος δεν κινούνταν για 7 ώρες»

Έρευνες των διεθνών μέσων ενημέρωσης έδειξαν ότι το σκάφος δεν κινούνταν για επτά ολόκληρες ώρες πριν την ανατροπή του, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του Λιμενικού ότι ταξίδευε προς την Ιταλία και ότι οι επιβαίνοντες του είχαν απορρίψει την προσφορά για τη διάσωση τους.

Το Λιμενικό αναγκάστηκε επίσης να απορρίψει τους ισχυρισμούς ότι έγινε απόπειρα ρυμούλκησης πριν τη βύθιση του, αν και παραδέχτηκε ότι έριξε μικρό κάβο στο αλιευτικό της μεταναστευτικής τραγωδίας.

Υπενθυμίζεται ότι το σχετικό δημοσίευμα του BBC έγραφε ότι από την ανάλυση της κίνησης των πλοίων στην περιοχή του ναυαγίου, φαίνεται ότι το υπερφορτωμένο αλιευτικό σκάφος ήταν ακινητοποιημένο για τουλάχιστον επτά ώρες πριν να ανατραπεί.

«Χρησιμοποιήσαμε βίντεο και φωτογραφίες που πιστοποιήθηκαν από το BBC Verify, καθώς και αναφορές της δικαστικής έρευνας και τα ημερολόγια των παραπλέοντων σκαφών, για να αναλύσουμε την κίνηση των πλοίων στην περιοχή τις επίμαχες ώρες μετά τον εντοπισμό του σκάφους από το Λιμενικό», ανέφερε χαρακτηριστικά το ρεπορτάζ του βρετανικού δικτύου.

«Τα δεδομένα δείχνουν πολύωρη δραστηριότητα επικεντρωμένη σε μια μικρή, συγκεκριμένη περιοχή όπου αργότερα βυθίστηκε το σκάφος των προσφύγων, γεννώντας νέες αμφιβολίες για τον επίσημο ισχυρισμό ότι δεν είχε προβλήματα με την πλοήγησή του», συνέχιζε, για να καταλήξει ότι το χρονοδιάγραμμα που έδωσε το Λιμενικό αμφισβητείται.

Τι αποκαλύπτει το Alarm Phone

Ομοίως, δημοσίευμα του Guardian αναφέρεται στο Alarm Phone, που ανακοίνωσε ότι έστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα στις ελληνικές αρχές και την Frontex, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, ειδοποιώντας αμφοτέρους για το γεγονός ότι επέβαιναν 750 άτομα σε υπερπλήρες σκάφος που βρισκόταν σε κίνδυνο κοντά στην Καλαμάτα.

Σύμφωνα με ανάρτηση του στο Twitter, «κανείς δεν επενέβη και το σκάφος ανετράπη». Για το λόγο αυτό η οργάνωση απηύθυνε έκκληση στις ελληνικές αρχές «να σταματήσουν να κατηγορούν τους ανθρώπους στο δρόμο για τον ίδιο τους τον θάνατο», απαντώντας στον ισχυρισμό τους ότι όσοι επέβαιναν στο σκάφος αρνήθηκαν επανειλημμένα τη βοήθεια τους.

Ο ΟΗΕ χαιρέτισε τη διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης έρευνας για το ναυάγιο, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια θα πρέπει να είναι «ενδελεχής και διαφανής». Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη θέση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ισίδωρου Ντογιάκου, ο οποίος ζήτησε απόλυτη μυστικότητα στην έρευνα, επισημαίνει το Al Jazeera.

Από την πλευρά της η δρ. Νόρα Μάρκαρντ, καθηγήτρια διεθνούς δημοσίου δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ της Γερμανίας υπογράμμισε ότι είναι «πραγματικά σημαντικό να επικεντρωθεί το ελληνικό κράτος» στο ποιος φέρει την ευθύνη της μεταναστευτικής τραγωδίας.

«Ήταν στο σημείο, ήταν στη δική τους ζώνη έρευνας και διάσωσης, απέτυχαν να διασώσουν τους μετανάστες και απέτυχαν να συντονίσουν τη σχετική επιχείρηση. Και μετά έθεσαν ενεργά σε κίνδυνο τις ζωές των ανθρώπων πάνω στο σκάφος», συνέχισε η ίδια.

«Η αγωνία είναι επίσης μια αντικειμενική κατάσταση», πρόσθεσε απαντώντας στους ισχυρισμούς ότι οι επιβαίνοντες είχαν αρχικά απορρίψει τη διάσωση τους. «Ένα σκάφος βρίσκεται σε κίνδυνο όταν δεν μπορεί να φτάσει με ασφάλεια στον προορισμό του, για παράδειγμα επειδή ήταν υπερφορτωμένο – είτε ο καπετάνιος ισχυρίζεται ότι ήταν εντάξει είτε όχι», ανέφερε.

Το καθήκον για τη διάσωση

«Το καθήκον για διάσωση ενεργοποιείται όταν ένα σκάφος βρίσκεται σε κίνδυνο και εσείς είστε κάπου κοντά ή ενημερώνεστε για την κατάσταση, η οποία λαμβάνει τέλος μόνο όταν ένα άλλο σκάφος αναλάβει τη διάσωση. Μέχρι τότε, όλα τα πλοία που βρίσκονται κοντά, έχουν την υποχρέωση να σπεύσουν για τη διάσωση του», είπε.

«Οι άνθρωποι πρέπει να οδηγούνται στα δικαστήρια, πρέπει να αποδίδονται ευθύνες για ότι συμβαίνει στη θάλασσα, δεν μπορούμε να έχουμε αυτές τις υποθέσεις ξανά και ξανά, και μετά να μην συμβαίνει τίποτα απολύτως», είπε χαρακτηριστικά, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στο ιστορικό παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ελληνικά σύνορα.

«Πρόκειται για πρόβλημα του κράτους δικαίου, γιατί είναι μια συστηματική αποτυχία διασώσεων, συστηματική μη εφαρμογή του δικαίου της θάλασσας και των υποχρεώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα», πρόσθεσε. «Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό. Είναι μια πολιτική, οπότε έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα του κράτους δικαίου με την Ελλάδα στα σύνορα», κατέληξε η ίδια.

Ο Ομέρ Σατζ, δικηγόρος και νομικός διευθυντής του front-LEX, ενός νομικού κόμβου που αμφισβητεί τις μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ στα ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια, είπε στο Al Jazeera ότι είναι σαφές ότι η Ελλάδα έπρεπε να είχε κάνει αμέσως τη διάσωση.

«Σύμφωνα με το ναυτικό δίκαιο, η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να ξεκινήσει επείγουσα επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, δύο φορές: πρώτα ως παράκτιο κράτος υπεύθυνο για τη  ζώνη έρευνας και διάσωσης στην οποία βρισκόταν το σκάφος και δευτερευόντως ως κράτος σημαίας του οποίου τα πλοία ήταν για τόσες πολλές πολύτιμες ώρες δίπλα στο σκάφος και αλληλοεπιδρούσαν μαζί του ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο», εξήγησε χαρακτηριστικά.

Ο δρόμος προς το δικαστήριο

«Τουλάχιστον τρεις ναυτικές συμβάσεις υποχρεώνουν την Ελλάδα να παρέχει άμεση βοήθεια στην συγκεκριμένη κατάσταση πραγμάτων», πρόσθεσε ο ίδιος. Ωστόσο, παραδέχτηκε ότι η πιθανότητα να οδηγηθεί η Ελλάδα στο δικαστήριο, λόγω της μη τήρησης του ναυτικού δικαίου, είναι μικρή.

«Το πρόβλημα με το ναυτικό δίκαιο είναι ότι μόνο τα κράτη, όχι τα άτομα, μπορούν να παραπέμψουν την Ελλάδα στα δικαστήρια και δεδομένης της συνενοχής των 27 μελών της ΕΕ σε αυτήν την πολιτική, αυτό είναι απίθανο στη συγκεκριμένη περίπτωση», είπε, παραθέτοντας μια διαφορετική νομική οδό βάσει της οποίας η Ελλάδα μπορεί να κληθεί να δώσει εξηγήσεις. Αυτή αφορά την προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

«Τον περασμένο Ιούλιο, η ΕΣΔΑ απεφάνθη για την υπόθεση Σάφι, που αφορά την ανεπιτυχή προσπάθεια της ελληνικής ακτοφυλακής να ρυμουλκήσει ένα πλοίο προσφύγων στα τουρκικά ύδατα, με αποτέλεσμα την ανατροπή του και την απώλεια πολλών παιδιών και γυναίων», είπε ο Σατζ.

«Στην παρούσα περίπτωση, οι πολλές ώρες που μεσολάβησαν από τη στιγμή που η Ελλάδα συνειδητοποίησε τον κίνδυνο και απέτυχε να δράσει, εάν δεν ενήργησε με τρόπο που έθεσε ενεργά σε κίνδυνο το σκάφος, δεν αμφισβητούνται», τόνισε χαρακτηριστικά.

«Ως εκ τούτου, είναι σαφές ότι το δικαστήριο θα κρίνει για μια ακόμα φορά ότι η Ελλάδα παραβίασε την υποχρέωσή της να προστατεύει το δικαίωμα στη ζωή ατόμων που βρίσκονται υπό τον αποτελεσματικό της έλεγχο, είτε εδαφικά είτε εξωεδαφικά», κατέληξε.

Ο ρόλος της Frontex

Ο Σατζ πρόσθεσε ότι η Frontex (ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής) πρέπει να απαντήσει  για τον ρόλο της –ή την απουσία της– στην επιχείρηση διάσωσης, δεδομένου ότι το σκάφος είχε εντοπιστεί από εναέριο μέσο της το πρωί της Τρίτης πριν βυθιστεί.

«Στο τέλος της ημέρας, η υπόθεση δεν αφορά τη θαλάσσια διάσωση, αλλά την ποινική δίωξη ενός αποκλεισμένου πληθυσμού», είπε.

«Όλα καταλήγουν στο ερώτημα: αν οι επιβαίνοντες δεν ήταν πρόσφυγες, αλλά λευκοί Ευρωπαίοι, θα τους συνόδευαν η Frontex και η Ελλάδα στο θάνατό τους, αντί να τους σώσουν;».