Τριπολική αστάθεια

O κόσμος δεν είναι πλέον μονοπολικός, όπως υποστήριζαν κάποτε οι αμερικανοί νεοσυντηρητικοί, αλλά ούτε και πολυπολικός, όπως πίστευε ο πρώην ρώσος πρωθυπουργός Γεβγκένι Πριμακόφ. Σήμερα ο κόσμος είναι τριπολικός. Αυτό προέκυψε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, από τα γεγονότα που ακολούθησαν, από τη γενναία ανάμειξη της Κίνας στις εξελίξεις καθώς και από τον κρίσιμο ρόλο που πλέον παίζει.

Με την ανάδειξή του ως ισότιμης περίπου πυρηνικής δύναμης δίπλα στις ΗΠΑ και τη Ρωσική Ομοσπονδία, το Πεκίνο έχει ενταχθεί σε ένα καινούργιο παγκόσμιο σχήμα επικίνδυνων ισορροπιών. Μέσα στις ανησυχητικές τρέχουσες εξελίξεις σε γεωστρατηγικό επίπεδο δύο πράγματα κυρίως ξεχωρίζουν. Από τη μία οι υφέρπουσες απειλές της Ρωσίας για πυρηνική εμπλοκή στο μέτωπο της Ουκρανίας και από την άλλη οι επιθετικές στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας γύρω από την Ταϊβάν. Το όλο σκηνικό προκαλεί ανησυχίες και δείχνει έναν κόσμο που έχει μετακινηθεί από τις παραδοσιακές του δικλίδες ασφαλείας.

Στο τελευταίο βιβλίο του Robert S. Litwak «Tripolar Instability» (Tριπολική Ανασφάλεια), που εκδόθηκε από το Woodrow Wilson Center της Ουάσιγκτον (2023), προβάλλεται έντονα πως ο συνδυασμός αυτού του νέου πυρηνικού τριπολισμού και των συνακόλουθων παγκόσμιων επικίνδυνων ενδεχομένως εμπλοκών φέρνει στην επιφάνεια κάποια για χρόνια ξεχασμένα ρίσκα της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Η λεγόμενη «ισορροπία του τρόμου» γίνεται όλο και λιγότερο σταθερή. Ολόκληρη η υφήλιος περνάει σε μια φάση σκληρών ανταγωνισμών σε γεωστρατηγικό επίπεδο, όπου καταλύονται συστήματα ελέγχου εξοπλισμών, που είχαν οικοδομηθεί και λειτουργούσαν δίχως αμφισβήτηση για δεκαετίες.

Εμφανίζονται παράλληλα νέες τεχνολογίες που είναι περίπου ανεξέλεγκτες και προκαλούν αστάθεια. Ταυτόχρονα, στα πεδία των μαχών αλλά και στους σχετικούς σχεδιασμούς των μεγάλων δυνάμεων συγχέονται οι χρήσεις συμβατικών με μη συμβατικά οπλικά συστήματα σε βαθμό που ανησυχούν τους ειδικούς και χτυπούν καμπανάκια στα πολιτικά επιτελεία. Τέλος, τα νέα πεδία ανταγωνισμού των ισχυρών που περιλαμβάνουν τον κυβερνοχώρο και το Διάστημα εξακοντίζουν το ενδιαφέρον των σχεδιαστών στρατηγικής σε νέα σύνορα και αχαρτογράφητους χώρους.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία ακόμη να είναι σε εξέλιξη, το ενδιαφέρον γίνεται ακόμη πιο έντονο. Και βέβαια σε αυτό συμβάλλει και η γενικότερη ένταση που επικρατεί γύρω από την Ταϊβάν. Το βιβλίο του Litwak ακουμπάει και σε αυτές τις εξελίξεις, εξετάζοντας ενδεχόμενα παραπέρα εμπλοκών, είτε τυχαίων είτε στοχευμένων. Προκαλώντας μάλιστα ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του αναγνώστη, μια και ακουμπάει σοβαρούς και υπαρκτούς κινδύνους.

Είναι προφανές πως τα ρίσκα που τρέχουν με αυτή την καινούργια γεωπολιτική πραγματικότητα αλλά και με τις εντάσεις που προκαλούνται από τον νέας αυτής μορφής Ψυχρό Πόλεμο δεν πρόκειται εύκολα να επιλυθούν. Ούτε όμως και άμεσα να μετεξελιχθούν σε θερμές αντιπαραθέσεις. Οι κίνδυνοι πάντως είναι πάντα εδώ και υπάρχουν στοιχεία που μπορούν να αξιοποιηθούν ώστε να αποτραπούν τα χειρότερα. Είναι στο χέρι αυτών που κατευθύνουν την καινούργια αυτή τριπολική πραγματικότητα να το πετύχουν.