Παύλος Παλαιολόγος: «Αυλαία, παρακαλώ»

Η συντροφιά είναι αμείλικτη. Τον βλέπει φρέσκο-φρέσκο, κολονιαρισμένο, μέσα στα καλοσιδερωμένα λινά του, το γαρύφαλλο στο πέτο, με την μπριγιαντίνη στα μαλλιά, περιποιημένο, ευσταλή, χωρίς τα λίπη και τα προγούλια της ηλικίας του, τον βλέπει και τον προγκάρει:

– Ως πότε, χριστιανέ μου; Χρόνος δε λέει να περάση από πάνω σου. Για κύττα τεζαρισμένο δέρμα! Κανένας δε θα σου έδινε παραπάνω από σαράντα. Και είσαι…

Αλήθεια, για πού τόχει βάλει; Δεν υπάρχει και γι’ αυτόν ώρα εξόδου; Δεν υπάρχει στιγμή υποστολής της σημαίας; Δε σημειώνει το δικό του κείμενο τη λέξη «αυλαία»; Την περιμένει κι’ ο ίδιος. Περιμένει την τελευταία παράσταση, που θα βγη στη σκηνή, θα υποκλιθή για τελευταία φορά και θα πη στο κοινό του: Κυρίες μου, η παράσταση ετελείωσε. Με την άδειά σας, να φορέσω κι’ εγώ τις παντούφλες, τη ρόμπα, το σκούφο, τους φακούς της πρεσβυωπίας και να καθίσω στην πολυθρόνα μου, ν’ ασχοληθώ με τη «γρηά» μου, με τα παιδιά μου, με τα παιδιά των παιδιών μου. Σας ευχαριστώ για όσα μου χαρίσατε, για τις λαχτάρες, για τις ανησυχίες, για τις συγκινήσεις της αταξίας, για τα θέλγητρα της παρανομίας. Μισό αιώνα τώρα μου δίνεστε και σας δίνομαι. Αρκετά. Δε νομίζετε; Καιρός τώρα να γνωρίσω και την άλλη μορφή της ζωής· αυτήν που μου επιβάλλουν οι αριθμοί. Να επωφεληθώ από τα λίγα χρόνια που μου μένουν, ν’ αφήσω το κλαρί και να κατέβω με τα χέρια ψηλά, να κάνω δήλωση μετανοίας και να μπω στην κοινωνική τάξη και στη νομιμότητα. Ένα λιμάνι και για μένα. Να ρίξω άγκυρα, να ξεμπαρκάρω, να μεταφέρω τις αποσκευές μου από τα θαλασσόδαρτα Κύθηρα και να περάσω τον υπόλοιπο χρόνο με τις αναμνήσεις μου. Δικαίωμά μου, νομίζω. Δεν τόχω κλεμμένο. Το κέρδισα με τον κόπο και με τη φθορά μου. Περιπέτειες, ταλαιπωρίες, δαπάνες. Ούτε οι ταπεινώσεις μού έλειψαν. Ζωή χωρίς γαλήνη. Στον κόσμο της γαλήνης αποσύρομαι.

Να τα πη και να κάνη νεύμα στο μηχανικό της σκηνής: «Αυλαία, παρακαλώ».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.6.1953, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Πότε λοιπόν θα τον χειροκροτήσουν σε μια τέτοια παράσταση; Πότε; ρωτούν οι φίλοι. Πότε; αναρωτιέται ο ίδιος. Στις μάχιμες τάξεις τον κρατά η ψυχική του διάθεση. Σ’ αυτές θάμενε αν δεν ήταν η κοινή γνώμη, η νοοτροπία αυτή της Ανατολής που θέτει χρονικά όρια στην ερωτική δραστηριότητα και τον καλεί σε αποστρατεία, τώρα που έχει ξεπεράσει τα όρια. Καταλαβαίνει όμως ότι η παράταση θα ταλαιπωρούσε ανεπανόρθωτα την κακουχημένη του σοβαρότητα και περιμένει την ευκαιρία να καταθέση τον οπλισμό. Αλλά τον αφήνουν; Μόλις κάνει ν’ αποσυρθή, χαμόγελα τού στέλνει ο δρόμος. Ζεστές φωνές τού φέρνει το τηλέφωνο.

– Τι μου γίνεσαι; Χαθήκαμε…

Είναι τα εικοσιπέντε χρόνια που δίνουν το σήμα τους. Κι’ ο γερο-λύκος, που με το μπογαλάκι στο χέρι ήταν έτοιμος για ξεμπαρκάρισμα, νιώθει την άνοιξη στο είναι του και κρύβει τις αποσκευές.

– Ό,τι έλεγα να σ’ έπαιρνα. Αλήθεια, τι κάνεις απόψε;

Αλλά κι’ αν δεν είναι οι ξένες που του κόβουν τη φόρα στο δρόμο της αρετής, πράκτωρ της αμαρτίας είναι η γυναίκα του. Με τα ψώνια του νοικοκύρη, νωρίς επέστρεψε στο σπίτι του.

– Κυρία, ο κύριος – αναγγέλλει η υπηρεσία.

Ο κύριος από τώρα! – διαλογίζεται η σύζυγος και τρέχει ανήσυχη ν’ αντιμετωπίση το κακό.

– Σου συμβαίνει τίποτα;

Μάταια την καθησυχάζει. Τον κυττάζει με υποψία. Τόσο ύποπτα δεν τον περιεργάζεται όταν επιστρέφει από τις περιπλανήσεις του. Βάνει την κόρη να τον ψαρέψη.

– Άρρωστος είσαι μπαμπά;

Το εγγονάκι από κοντά.

–Τι έχεις παππού;

– Τίποτα, πουλάκι μου. Ήρθα να μείνω κι’ εγώ μαζί σας. Δε με θέλετε;

Μαζί τους! Θάπρεπε να πανηγυρίση η γυναίκα που άσπρισε στο πλευρό του άστατου. Της έρχονται όμως κλάμματα, όταν βλέπει το σερπετό της, με τη μελαγχολία του απόμαχου, με το κομπολογάκι του άεργου. Άσχημα που πηγαίνουν στο γέρο της τα γερατειά… Τον κυττάζει τρυφερά και με τα υγρά της μάτια τού λέει: «Μείνε ακόμα εκεί που ήσουν. Μείνε όσο μπορείς, αγόρι μου». Μένει, ξαναπιάνει δουλειά και το άλλο βράδυ –παλιά του τέχνη– παίρνει το τηλέφωνο:

– Μη με περιμένετε απόψε στο τραπέζι. Κάποιο συμβούλιο…

*Άρθρο του αξεπέραστου χρονογράφου Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Θέατρο χωρίς αυλαία» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» ακριβώς πριν από επτά ολόκληρες δεκαετίες, στις 21 Ιουνίου 1953, ημέρα Κυριακή.

Στα φώτα του Κώστα Γεωργουσόπουλου θα προσφύγουμε και πάλι, όπως πράξαμε και χθες.

Στη γραφή του Παλαιολόγου, σημείωνε κάποτε ο Γεωργουσόπουλος, υπήρχε μια γενναιόδωρη κατάφαση στη ζωή, μια απέραντη κατανόηση για την ανθρώπινη κατάσταση, μια ανοχή για την ανθρώπινη αδυναμία.

Η γραφή του, συμπλήρωνε, μεγάλωνε τα «μικρά» και ελαχιστοποιούσε τα «μεγάλα», γινόταν το επίκαιρο με την όρεξη της αιώνιας δίψας και χαιρόταν το παλιό με την ηδονή του λαίμαργου.

Αναμφίβολα, απολύτως ταιριαστή η κρίση αυτή του Γεωργουσόπουλου με τις αράδες του Παλαιολόγου που μόλις διαβάσατε, τις αράδες για το γερο-λύκο, τον πάντα μάχιμο και πάντα άστατο, τον κολαζόμενο και ενδίδοντα στον πειρασμό, τον εντέλει αρνούμενο να καταθέσει τα όπλα.