«Χελώνα»: Η πρώτη πλην άδοξη εξαφάνιση υποβρυχίου στην ιστορία

Στις 23:00 της 6ης Σεπτεμβρίου 1776, μία γιγαντιαία υποβρύχια χελώνα πλησίαζε εξαιρετικά αργά τη ναυαρχίδα του βρετανικού στόλου στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Η «χελώνα» εκείνη ήταν φτιαγμένη από ξύλο και μέταλλο και μετέφερε ένα θανατηφόρο φορτίο. Το πρώτο υποβρύχιο στον κόσμο θα έκανε το ντεμπούτο του στον πόλεμο της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας.

Ο Αμερικανός φοιτητής του Γέιλ David Bushnell έκανε μια πρωτότυπη σκέψη προκειμένου να καταφέρουν οι Αμερικανοί επαναστάτες να σπάσουν τον ναυτικό αποκλεισμό των Βρετανών. Θα χτυπούσαν τα πλοία με υποβρύχια μέσα!

Άρχισε τότε να μελετά υποβρύχιες εκρήξεις ενώ ήταν στο Πανεπιστήμιο. Μέχρι τις αρχές του 1775, είχε δημιουργήσει μια αξιόπιστη μέθοδο για την πυροδότηση υποβρύχιων εκρηκτικών, ένα ρολόι συνδεδεμένο με έναν μηχανισμό πυροδότησης μουσκέτου, πιθανώς πυριτόλιθο, ειδικά προσαρμοσμένο για το σκοπό αυτό.

Αν και ο σχεδιασμός του πρωτόγουνου υποβρυχίου κρατήθηκε επτασφράγιστο μυστικό φαίνεται ότι ο εφευρέτης Isaac Doolittle, σχεδίασε και κατασκεύασε τον ορείχαλκο και τα κινούμενα μέρη του με βάση την τεχνογνωσία του στη μηχανολογία και την προηγούμενη εμπειρία του στο σχεδιασμό και την κατασκευή.

Πως λειτουργούσε

Η πιο σημαντική καινοτομία στη νέα κατασκεύή ήταν η… περίεργη προπέλα, καθώς ήταν η πρώτη γνωστή χρήση της σε σκάφος: περιγράφηκε ως «κουπί για κωπηλασία προς τα εμπρός ή προς τα πίσω», με σχέδιο «χωρίς προηγούμενο».

Κατά την κατασκευή του κύτους, ο Bushnell στρατολόγησε αρκετούς ειδικευμένους τεχνίτες, συμπεριλαμβανομένου του αδελφού του αγρότη Ezra Bushnell και του ξυλουργού πλοίων Phineas Pratt. Το σκάφος ήταν κατασκευασμένο από δρυ και έμοιαζε σαν ένα βαρέλιλι και δεμένο με βαριά σφυρήλατα σιδερένια δαχτυλίδια».

Ονομάστηκε για το σχήμα του, Turtle καθώς έμοιαζε με μια μεγάλη χελώνα. Ήταν περίπου τρία μέτρα μήκος, 1,8 μ. ύψος και περίπου 0,9 μ. πλάτος, και αποτελούνταν από δύο ξύλινα κοχύλια καλυμμένα με πίσσα και ενισχυμένα με χαλύβδινες ταινίες.

Βουτούσε αφήνοντας νερό σε μια δεξαμενή υδροσυλλεκτών στον πυθμένα του σκάφους και ανέβαινε σπρώχνοντας νερό προς τα έξω μέσω μιας χειροκίνητης αντλίας. Προωθήθηκε κατακόρυφα και οριζόντια με έλικες με μανιβέλα και με πεντάλ, αντίστοιχα.

Είχε επίσης μόλυβδο 91 κιλών τον οποίο θα μπορούσε να απελευθερώσει ο χειριστής εάν ήθελε για να αυξήσει την άνωση.

Το πλήρωμά του ήταν μόλις ένα άτομο και είχε αέρα μόλις για 30 λεπτά. Η μέγιστη ταχύτητα που μπορούσε να αναπτύξει σε ήρεμα νερά ήταν 4,8 km την ώρα.

Έξι μικρά κομμάτια από χοντρό γυαλί στην κορυφή του υποβρυχίου παρείχαν φυσικό φως, ενώ τα εσωτερικά όργανα είχαν μικρά κομμάτια βιοφωταύγειας επικολλημένα στις βελόνες για να δείχνουν τη θέση τους στο σκοτάδι.

Προβλήματα και δοκιμές

Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισε ο Bushnell καθώς σχεδίαζε και κατασκεύαζε τη Χελώνα ήταν η χρηματοδότηση.

Λόγω των αποικιακών προσπαθειών να κρατηθεί μυστική η ύπαρξη αυτού του πιθανού πολεμικού περιουσιακού στοιχείου από τους Βρετανούς, τα σχετικά αρχεία είναι μάλλον φτωχά.

Ωστόσο, αν και ο Αρχιστράτηγος του στρατού των επαναστατών Τζορτζ Ουάσιγκτον ήταν δύσπιστος για τη διάθεση κεφαλαίων του Ηπειρωτικού Στρατού, ωστόσο μπόρεσε να παράσχει κάποια κεφάλαια.

Βέβαια, τα προβλήματα δεν σταματούσαν εδώ. Αρκετές αποτυχίες ταλαιπώρησαν τη διαδικασία σχεδιασμού, καθώς από το 1771 καθυστέρησε μέχρι το 1776.

Επίσης, η πλοήγηση της Χελώνας απαιτούσε μεγάλη φυσική αντοχή και συντονισμό. Ο χειριστής θα έπρεπε να ρυθμίσει τη σεντίνα για να μην βυθιστεί, να κινεί το σκάφος με τη χρήση στροφάλου, η οποία λειτουργούσε με μια έλικα που βρισκόταν στο μπροστινό μέρος του υποβρυχίου, και να ρυθμίζει την κατεύθυνση με τη χρήση του πηδαλίου.

Εξάλλου μετά τα 30 λεπτά, ο χειριστής θα έπρεπε οπωσδήποτε να αναδυθεί για να ανανεώσει τον αέρα μέσω ενός αναπνευστήρα.

Οι πρώτες δοκιμές

Οι δοκιμές του νέου περίεργου σκάφους έγιναν στον ποταμό Κονέκτικατ, με χειριστή τον αδελφό του Bushnell, Ezra. Παρά την επιμονή του Bushnell για μυστικότητα πάντως, οι Βρετανοί κατάφεραν να μάθουν για το νέο περίεργο σκάφος μέσω πράκτορα. Βέβαια, αυτό δεν είναι σίγουρο αν κατάφερε να επηρεάσει τις εξελίξεις.

Τελικά ο χειριστής του σκάφους θα ήταν ο λοχίας Έζρα Λι καθώς tον Αύγουστο του 1776, αρρώστησε ξαφνικά ο Bushnell.

Όσο γίνονταν οι δοκιμές του σκάφους, όμως, οι Βρετανοί απέκτησαν τον έλεγχο του δυτικού Λονγκ Άιλαντ και έτσι η Χελώνα μεταφέρθηκε μέσω της ξηράς από το New Rochelle στον ποταμό Hudson. Μετά από δύο εβδομάδες εκπαίδευσης, η Χελώνα ρυμουλκήθηκε στη Νέα Υόρκη και ο νέος χειριστής της, ο Έζρα Λι, ετοιμάστηκε να επιτεθεί στη ναυαρχίδα της βρετανικής μοίρας που είχε αποκλείσει την περιοχή, τη φρεγάτα -σύμβολο της βρετανικής ισχύος- HMS Eagle.

Το σχέδιο ήταν αφού πλησιάσει ο Λι, να έρθει στην επιφάνεια ακριβώς πίσω από το πηδάλιο του Eagle και να χρησιμοποιήσει μια βίδα για να συνδέσει τα εκρηκτικά (οι πρώτες τορπίλες) στο κύτος του πλοίου. Μόλις συνδεόταν και τα πυροδοτούσε, ο Λι θα έμπαινε ξανά στο νερό και θα απομακρυνόταν.

Επίθεση!

Στις 23:00 της 6ης Σεπτεμβρίου 1776, ο Λι έκανε ελιγμούς με το μικρό σκάφος μέχρι το αγκυροβόλιο. Χρειάστηκαν δύο ώρες για να φτάσει στον προορισμό του, καθώς ήταν εξαιρετικά δύσκολο να χειριστεί τα χειροκίνητα όργανα κα παράλληλα να κάνει πεντάλ για να ωθήσει το υποβρύχιο στη θέση του.

Στις δυσκολίες του προστέθηκαν ένα αρκετά δυνατό ρεύμα και το σκοτάδι, γεγονός που έκανε την ορατότητα δύσκολη. Έτσι, η πρώτη αυτή προσπάθεια απέτυχε.

Ο Λι ξεκίνησε την αποστολή του έχοντας αέρα μόλις για είκοσι λεπτά.

Μόλις βγήκε στην επιφάνεια, άναψε τo φυτίλι στο εκρηκτικό και προσπάθησε πολλές φορές να τρυπήσει βάλει σε λειτουργία τον μηχανισμό στο κάτω μέρος του πλοίου.

Ωστόσο, ο Λι δεν κατάφερε να τρυπήσει το κύτος του Eagle και εγκατέλειψε, καθώς το χρονόμετρο στο εκρηκτικό επρόκειτο να σβήσει και φοβόταν ότι θα τον πιάσουν την αυγή.

Ο Bushnell πίστευε ότι η αποτυχία του Lee οφειλόταν πιθανώς σε μια σιδερένια πλάκα συνδεδεμένη με τον μεντεσέ του πηδαλίου του πλοίου.

Όταν ο Λι επιχείρησε ένα άλλο σημείο στο κύτος, δεν μπόρεσε να μείνει κάτω από το πλοίο και τελικά εγκατέλειψε την προσπάθεια. Το πιο πιθανό είναι η κόπωση και η εισπνοή διοξειδίου του άνθρακα, τον έκανε να μπερδευτεί και να μην μπορεί να πραγματοποιήσει σωστά τη διαδικασία διάτρησης στο κύτος του βρετανικού πολεμικού.

Ο Λι ανέφερε ότι Βρετανοί στρατιώτες στο νησί Governors εντόπισαν το υποβρύχιο και βγήκαν κάνοντας κουπί για να ερευνήσουν. Στη συνέχεια ο ίδιος απελευθέρωσε το φορτίο με τα εκρηκτικά «αναμένοντας ότι θα το άρπαζαν οι Βρετανοί, και έτσι όλα θα ανατινάσσονταν». Ωστόσο, οι Βρετανοί δεν «τσίμπησαν» και υποχώρησαν πίσω στο νησί.

Ο Λι ανέφερε ότι το φορτίο παρασύρθηκε στον ποταμό East River, όπου εξερράγη «με τρομερή βία, πετώντας μεγάλες στήλες νερού και κομμάτια ξύλου που το συνέθεταν ψηλά στον αέρα».

Το μυστήριο: Τι απέγινε το υποβρύχιο

Ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση υποβρυχίου για να επίθεση σε πλοίο, σύμφωνα με τα αμερικανικά αρχεία.

Σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό ναυτικού Richard Compton-Hall, τα προβλήματα επίτευξης άνωσης θα είχαν καταστήσει την κάθετη προπέλα άχρηστη. Η διαδρομή που θα έπρεπε να ακολουθήσει η Χελώνα για να επιτεθεί ήταν ελαφρώς κατά μήκος του παλιρροιακού ρεύματος που, κατά πάσα πιθανότητα, θα είχε ως αποτέλεσμα να κουραστεί ο Λι κάνοντας πεντάλ υπό αυτές τις συνθήκες.

Παρά την αποτυχία της Χελώνας, η Ουάσιγκτον αποκάλεσε τον Bushnell «Άνθρωπο με μεγάλες Μηχανικές Δυνάμεις, ευρηματικό στην εφεύρεση και μάστορα στην εκτέλεση».

Η επίθεση της Χελώνας θεωρείται ως μια από τις πιο ευρηματικές επιθέσεις στην ιστορία ενώ ο πολιτικός και εφευρέτης Μπέντζαμιν Γκέιλ θα έγραφε λιγότερο από ένα χρόνο πριν από την αποστολή: «Τι έκπληξη θα προκαλέσει, και τι πλεονεκτήματα μπορεί να προκύψουν…αν πετύχει».

Η τελική μοίρα του υποβρυχίου δεν είναι γνωστή, άλλες πηγές αναφέρουν ότι μετά την κατάληψη της Νέας Υόρκης από τους Βρετανούς, καταστράφηκε για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού, και άλλες ότι βυθίστηκε από εχθρικά πυρά στις 9 Οκτωβρίου 1776.

Με πληροφορίες από Wikipedia