Ταξιδεύοντας 750 πόδια κάτω από τη θάλασσα

Εκείνο το πρωί σε μια προβλήτα του ναυστάθμου Σαλαμίνας, εκεί όπου δένει το υποβρύχιο «Πρωτέας», της σειράς 209, του Πολεμικού Ναυτικού, υπήρχε μια ασυνήθιστη για τον επισκέπτη, συνηθισμένη όμως για το Ναυτικό κίνηση. Το υποβρύχιο επρόκειτο να αποπλεύσει στο Αιγαίο και τέσσερα μέλη του πληρώματος του έκαναν με σχολαστικότητα τις επιβεβλημένες επιθεωρήσεις καταδύσεως (δηλαδή ελέγχους ασφαλείας). Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι τίποτα δεν αφηνόταν στην τύχη, έλεγχαν τα πάντα, έπρατταν το καθήκον τους. Αφού τελείωσαν οι επιθεωρήσεις το υποβρύχιο με πλήρωμα 35 άνδρες (τότε δεν υπήρχαν ακόμα γυναίκες στα πληρώματα) ήταν έτοιμο για απόπλου.

Ήταν η πρώτη φορά για μένα σε κατάδυση υποβρυχίου και η πρόκληση ήταν μεγάλη. Έγινε όμως μεγαλύτερη αυτή η πρόκληση και κάπως πιο… «φοβιστική» όταν άκουγες από τα χείλη του κυβερνήτη, του υποπλοιάρχου (τότε) Παναγιώτη Ραδίτσα, ενός «υποβρυχιά» με το έμβλημα των υποβρυχίων καρφιτσωμένο με καμάρι στην στολή του, να λέει ότι «όταν καταδυθείς, μετά τον Θεό βρίσκεται ο κυβερνήτης». «Σωστό ή λάθος αυτόν έχουμε», συμπλήρωσε χαμογελώντας ένας πλωτάρχης. Τόσο σοβαρά, φαίνονταν τα πράγματα τουλάχιστον στην αρχή.

Οι απορίες του πρωτάρη

Το πρώτο πράγμα βεβαίως που ρωτά ένας επισκέπτης υποβρυχίου είναι πόσες μέρες μπορεί να αντέξει το οξυγόνο κάτω από την θάλασσα: Η απάντηση έρχεται από τον κυβερνήτη που βεβαιώνει ότι το οξυγόνο διαρκεί τέσσερις ημέρες. Ένιωθες ξαφνικά τις δεξαμενές νερού να γεμίζουν με θαλασσινό νερό, σφραγίστηκαν τα πάντα, ο κυβερνήτης πήρε θέση στην γέφυρα και μόλις το σκάφος βγήκε από τον Ναύσταθμο κατευθύνθηκε στο ορισμένο σημείο (στίγμα) κατάδυσης. Και τότε είναι που καταλαβαίνεις ότι φεύγεις από τον έξω κόσμο, δεν έχεις την ευκαιρία να επικοινωνήσεις με κανέναν, βλέπεις αυτήν την μαυρίλα να σκεπάζει τα πάντα έξω από το σκάφος (ούτε απέραντο γαλάζιο, ούτε τίποτα βλέπεις), αλλά νιώθεις μια ασφάλεια βλέποντας το πλήρωμα ψύχραιμο στη θέση του, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι από αυτούς εξαρτάται η ασφάλεια του σκάφους.

Τα ερωτήματα ωστόσο μόλις αρχίζει η κατάδυση, όταν καταλαβαίνεις ότι βρίσκεται κάτω από τη θάλασσα πολλαπλασιάζονται: Το υποβρύχιο μπορεί να παράξει οξυγόνο; Ήταν το πρώτο ερώτημα. Η απάντηση ήταν ότι διαθέτει έξι δεξαμενές οξυγόνου και μάλιστα εντός ανθεκτικού σκάφους. Διαθέτει επίσης τέσσερα θαλαθέρματα. Τι είναι πάλι τούτο, σκέφτεσαι την ώρα που το υποβρύχιο κατέβαινε ακόμα πιο βαθιά: «Δεξαμενές θαλασσίου νερού, που γεμίζουν για να γίνει η κατάδυση», ήταν η απάντηση. Σου λένε βεβαίως ότι η κατανάλωση οξυγόνου είναι το πιο σημαντικό πράγμα μέσα σε ένα υποβρύχιο και όταν υπάρξει κάποιο πρόβλημα βάζουν (αναγκαστικά) μέλη του πληρώματος να κοιμηθούν, καθότι με τον ύπνο δημιουργείται μικρότερη κατανάλωση οξυγόνου.

Και εάν συμβεί κάτι, πώς μπορείς να επικοινωνήσεις; Ήταν η άλλη ερώτηση. Και εκεί μαθαίνεις για τα υδροτηλέφωνα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον σε παραπλέοντα σκάφη του Πολεμικού μας Ναυτικού και εάν δεν καταστεί δυνατή αυτή η επικοινωνία, τότε το υποβρύχιο ανεβαίνει σε ένα περισκοπικό βάθος και μέσω του ιστού επικοινωνιών ο κυβερνήτης μπορεί να επικοινωνήσει. Βεβαίως τέτοια δυνατότητα δεν έχουν τα βαθυσκάφη.

Οι «παραξενιές» και ο ρόλος του μάγειρα

Η αλήθεια είναι ότι στην κατάδυση δεν νιώθεις καμία πίεση, ούτε δυσκολία αναπνοής, ακούς όμως αυτόν το εκνευριστικό ήχο του σόναρ που σε κρατά σε εγρήγορση. Βλέπεις το πλήρωμα στη θέση του, με πλήρη επαγγελματισμό και πράγματι τους ζηλεύεις. Ούτε για μια στιγμή δεν αφήνουν τα μάτια τους από τις οθόνες του σόναρ, ακούν κάθε θόρυβο γύρω τους και ενημερώνουν. Ένας ενημερώνει, συνεχώς για το βάθος και κάποια στιγμή λέει ότι το υποβρύχιο βρίσκεται σε επιχειρησιακό βάθος 250 μέτρων (ή 750 ποδών) κάτω από την θάλασσα. Δεν θέλησε άλλωστε το σκάφος πολύ ώρα για να κατέβει σε τέτοιο βάθος, μόλις τρία τέταρτα.

Έχει ωστόσο διάφορες «παραξενιές» (ας τις ονομάσουμε έτσι) το υποβρύχιο. Σερβίρεται μεν καλό φαγητό, αλλά ποτέ τηγανητό. Πάντα στο φούρνο για να μην «βγαίνουν» οσμές μέσα στο σκάφος. Το φαγητό και ο μάγειρας παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη λειτουργία του υποβρυχίου. Ο κυβερνήτης πάντα ξέρει και επιλέγει καλό μάγειρα. Συνήθως, μαγειρεύουν κοτόπουλο με πιλάφι ή πατάτες, κρέας στον φούρνο και βεβαίως ψάρια στον φούρνο. Το οινόπνευμα απαγορεύεται. Υπάρχει βεβαίως μια στενότης στους διαδρόμους δεν χωράνε πολύ κόσμο, αλλά το πλήρωμα είναι συνηθισμένο, ο κάθε ένας στο πόστο του.

Όταν το σκάφος βρίσκεται εν καταδύσει όλα ήρεμα κυλούν, αλλά όταν βγαίνει το υποβρύχιο στην επιφάνεια, εκείνο που πρέπει να προσέξει ο κυβερνήτης είναι να μην πέσει σε θαλασσοταραχή. Δεν έχει, βλέπετε, καρίνα το πλοίο και με την θαλασσοταραχή τα πράγματα δυσκολεύουν.

Επαγγελματισμός και ομαδικό πνεύμα

Η μοναξιά του κυβερνήτη και του πληρώματος αντικαθίσταται από τον επαγγελματισμό και το ομαδικό πνεύμα το οποίο καλλιεργείται στα πληρώματα των υποβρυχίων, γεγονός το οποίο δεν μπορεί να καλλιεργηθεί από έναν πολιτικό φορέα ή από έναν επιχειρηματικό όμιλο, αλλά μόνον από ένα καλά εκπαιδευμένο στρατιωτικό σώμα. Αυτό αποδεικνύει ότι το εγχείρημα με το βαθυσκάφος για την εξερεύνηση του ναυαγίου του Τιτανικού ήταν, λένε οι έμπειροι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού, πολύ υψηλού ρίσκου.

Τα πιθανά σενάρια για το βαθυσκάφος

Ο τότε υποπλοίαρχος, κυβερνήτης του «Πρωτέα», Παναγιώτης Ραδίτσας, σήμερα είναι αντιναύαρχος έ.α. και Πρόεδρος του Συνδέσμου Υποβρυχίων και είπε στο «Βήμα», την άποψή του τι έχει συμβεί με το βαθυσκάφος: «Η άποψή μου», αναφέρει ο ναύαρχος, «είναι πως έχει συμβεί κάποια σοβαρή βλάβη στο βαθυσκάφος που εμποδίζει την όποια επικοινωνία (αποστολή δηλαδή ηχοσημάτων προς το μητρικό σκάφος) με την επιφάνεια. Δεν έχει την δυνατότητα απόρριψης των βαρών ώστε να αποκτήσει θετική πλευστότητα και να ανέβει στην επιφάνεια ή ακόμα ενδέχεται να είχε εμπλακεί στα συντρίμμια του Τιτανικού (λόγω ρευμάτων). Σε κάθε περίπτωση με τον τυχόν εντοπισμό του, η διαδικασία απαγκίστρωσης και ανέλκυσή του, θα πάρει πολύ χρόνο».