Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: «Με σκληρή δουλειά θα πατάξουμε τους διακινητές»

«Πρέπει να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να αποτρέψουμε παρόμοιες τραγωδίες στο μέλλον», διεμήνυσε, στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ», η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σχολιάζοντας το πολύνεκρο ναυάγιο που σημειώθηκε ανοικτά της Πύλου. «Πρέπει όλοι μας να εργαστούμε πολύ σκληρά για να πατάξουμε τους διακινητές», τόνισε.

Στη συνέντευξη, που δημοσιεύουν ταυτόχρονα «ΤΑ ΝΕΑ», η ιταλική «Κοριέρε ντέλα Σέρα», η γαλλική «Λε Μοντ», η γερμανική «Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ» και η ισπανική «Ελ Μούντο», η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έστειλε, επίσης, μήνυμα στον Βλαντίμιρ Πούτιν 16 μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία: «Ο δράστης αυτής της καταστροφής θα πληρώσει. Θα πρέπει να συμβάλει στην ανοικοδόμηση της χώρας».

Μιλώντας από το Λονδίνο, στο περιθώριο της Διάσκεψης για την Ανάκαμψη της Ουκρανίας, η 64χρονη επικεφαλής της Κομισιόν υπογράμμισε ότι «θέλουμε καλές σχέσεις, αλλά η Ρωσία είναι εκείνη που πρέπει να κάνει μια κίνηση και να προχωρήσει προς το μέρος μας». Η γερμανίδα πολιτικός, η οποία ανακηρύχθηκε η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο από το «Forbes», κάλεσε ακόμη την Κίνα να συμβάλει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Ωστόσο, απέφυγε να θέσει χρονοδιάγραμμα για την ένταξη της τελευταίας στην ΕΕ.

• Ποιο είναι το νόημα μιας διάσκεψης για την ανάκαμψη της Ουκρανίας όσο ο πόλεμος μαίνεται και η κατάληξή του ούτε που διαφαίνεται στον ορίζοντα; Μήπως θέλατε απλώς να στείλετε ένα μήνυμα στον Πούτιν;

Σίγουρα στέλνουμε το ισχυρό πολιτικό μήνυμα ότι θα είμαστε (σ.σ.: στο πλευρό της Ουκρανίας) για πολύ καιρό ακόμη, για όσο χρειαστεί. Δίνουμε μια διαβεβαίωση, αλλά λέμε και κάτι πολύ συγκεκριμένο: ότι δεσμευόμαστε για δημοσιονομική στήριξη και μετά το 2023. Πρότεινα στα κράτη – μέλη να διαθέσουμε 50 δισ. ευρώ για την Ουκρανία. Οσα κάναμε, εμείς και άλλοι δωρητές, βοήθησαν την Ουκρανία να παραμείνει όρθια. Πάρτε για παράδειγμα το δίκτυο ενέργειας: πριν από τον χειμώνα ο Πούτιν έκανε τα πάντα για να το καταστρέψει. Εμείς το επισκευάσαμε και τώρα λειτουργεί ξανά.

• Μία από τις ανησυχίες αρκετών κρατών, αλλά και επιχειρηματικών παραγόντων, είναι η διαφθορά που μαστίζει την Ουκρανία. Πώς θα διασφαλίσετε ότι θα πάψει να αποτελεί πρόβλημα;

Εδώ, μας βοηθούν δύο πράγματα. Πρώτον, η πλατφόρμα συντονισμού δωρητών που δημιουργήσαμε για να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει σχέδιο και πλήρης διαφάνεια σε ό,τι συμβαίνει. Δεύτερον, το γεγονός ότι η Ουκρανία θέλει να γίνει μέλος της ΕΕ, το οποίο συνεπάγεται ένα ευρύ πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Δουλεύουμε εντατικά μαζί με την Ουκρανία όχι μόνο για να φτιάξουμε το δικαστικό της σύστημα, αλλά και για να καταπολεμήσουμε τη διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος, να διασφαλίσουμε την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης κ.ά. Εχουν μια μοναδική ευκαιρία να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των χρηματοδοτών και του ιδιωτικού τομέα και ξέρουν ότι πρέπει να τα καταφέρουν.

• Συμφωνούν όλες οι χώρες της ΕΕ με αυτά τα 50 δισεκατομμύρια;

Αυτή είναι η πρότασή μας, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν συμφωνήσαμε τον προϋπολογισμό μας το καλοκαίρι του 2020 δεν είχαμε ιδέα για το ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις της πανδημίας ή ότι θα γινόταν πόλεμος. Κάναμε αυτή την πρόταση εξετάζοντας τις ανάγκες της Ουκρανίας και το μερίδιο που μας αναλογεί.

• Ενας τρόπος για να καταστεί ευκολότερη η χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης είναι η χρήση κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων. Μπορεί να γίνει αυτό;

Νομικά, δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι μια πολύ περίπλοκη διαδικασία, επί της οποίας οι ειδικοί μας εργάζονται εντατικά. Είμαι βαθιά πεπεισμένη ότι πολιτικά αυτός ο όλεθρος, αυτή η καταστροφή στην Ουκρανία θα πληρωθεί από τον δράστη. Ο δράστης θα συμβάλει στην αποκατάσταση και την ανοικοδόμηση της χώρας. Θα πληρώσει. Γι’ αυτό επεξεργαζόμαστε μια νομική πρόταση. Δεν μπορώ να σας δώσω τώρα λεπτομέρειες, αλλά θα την έχουμε έτοιμη πριν από την καλοκαιρινή ανάπαυλα.

• Υπήρξε μεγάλη συζήτηση για το 11ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Γράφτηκε ότι η Ελλάδα και η Ουγγαρία εξέφρασαν αντιρρήσεις. Θεωρείτε ότι οι ανησυχίες τους ήταν βάσιμες;

Νομίζω ότι έχουμε καλά νέα σχετικά με αυτό, διότι σήμερα (σ.σ.: χθες) πετύχαμε συμφωνία επί του συνολικού πακέτου.

• Εκτιμάτε ότι οι κυρώσεις πρέπει να γίνουν αυστηρότερες στο μέλλον;

Οι κυρώσεις που έχουμε ήδη ανακοινώσει είναι πολύ αυστηρές. Τα έντεκα πακέτα έχουν σοβαρές επιπτώσεις για τη Ρωσία. Βεβαίως, βλέπουμε ότι συνεχώς εφευρίσκονται τρόποι να παρακαμφθούν. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η 11η δέσμη μέτρων. Πλέον έχουμε ενισχύσει τους μηχανισμούς μας για να κλείσουμε τα παραθυράκια και να αποτρέψουμε την παράκαμψη των κυρώσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι κυρώσεις που επιβάλλουμε στη Ρωσία είναι βαριές.

• Ποια είναι η εκτίμησή σας σχετικά με τις προοπτικές επίτευξης ειρήνης στην Ουκρανία; Εξετάζετε και διπλωματικούς τρόπους;

Πρώτα απ’ όλα, όλοι θέλουμε την ειρήνη, αλλά δεν υπάρχει κανείς που να τη θέλει περισσότερο από τους ίδιους τους Ουκρανούς. Δεύτερον, έχουμε μια αρχή: δεν θα γίνει τίποτε για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. Είναι θετικό ότι υπάρχουν πολλές προτάσεις για την ειρήνευση. Η Ουκρανία έχει προτείνει μια ειρηνευτική φόρμουλα δέκα σημείων, την οποία υποστηρίζουμε. Πρόκειται για μια πολύ καλή πρόταση ως σημείο εκκίνησης, την οποία η Ουκρανία είναι πρόθυμη να συζητήσει και να βελτιώσει. Διεξάγεται, επίσης, μια συζήτηση για την κατάπαυση του πυρός. Πρέπει να καταστεί απολύτως σαφές ότι δεν πρέπει να έχουμε «παγωμένες συγκρούσεις» (frozen conflicts) σε τμήματα της Ουκρανίας, διότι τότε κανείς δεν θα επενδύσει εκεί. Και πάντα υπάρχει ο κίνδυνος αναζωπύρωσης. Το είδαμε αυτό το 2014. Η ειρήνη πρέπει να είναι δίκαιη και με διάρκεια.

• Οταν λέτε ότι δεν θέλετε να δείτε «παγωμένες συγκρούσεις», συμπεριλαμβάνετε και την Κριμαία;

Αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να κρίνω εγώ, αλλά το σημαντικό είναι πως η Ουκρανία θα έχει τον πρώτο λόγο για κάθε λεπτομέρεια όταν καταλήξουμε στην ειρήνη.

• Πώς βλέπετε τον ρόλο της Κίνας στην ειρηνευτική διαδικασία και στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας;

Η Κίνα είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αυτό από μόνο του της δίνει μια ευθύνη, πολύ περισσότερο διότι ασκεί επιρροή στη Ρωσία, η οποία είναι επίσης μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας αλλά καταπατά τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο. Επομένως, η Κίνα έχει ευθύνη και πρέπει να παίξει κάποιον ρόλο. Σε ό,τι αφορά την ανοικοδόμηση, όλος ο κόσμος καλείται να συμβάλει. Αν το έκανε η Κίνα, θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα. Αλλά πρέπει η ίδια να το αποφασίσει αυτό.

• Ποια είναι η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ;

Η διαδικασία ένταξης δεν έχει αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Υπάρχουν τα γνωστά επτά βήματα που πρέπει να εκπληρώσει. Ηδη ολοκλήρωσε τα δύο και έχει σημειώσει πρόοδο στα υπόλοιπα πέντε. Ο Οκτώβριος θα είναι πολύ σημαντικός. Η Κομισιόν θα υποβάλει γραπτή έκθεση για όλες τις χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ.

• Θα χρειαστούν, για παράδειγμα, άλλα δέκα χρόνια;

Δεν είμαι σε θέση να το προσδιορίσω χρονικά, διότι εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα κάνουν αυτά που πρέπει, αλλά φυσικά και από τις δικές μας εσωτερικές διαδικασίες. Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα μοιάζει μια διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεν μιλάμε μόνο για την Ουκρανία. Υπάρχει και η Μολδαβία, αλλά και τα Δυτικά Βαλκάνια. Μπορούμε, όμως, να φανταστούμε ότι σε 20-30 χρόνια από τώρα η Ουκρανία δεν θα είναι μέρος της ΕΕ και θα βρίσκεται υπό ρωσική ή κινεζική επιρροή; Είναι πραγματικά αυτό που θέλουμε; Αυτός ο πόλεμος αποτελεί σημείο καμπής. Το «ούτε το ένα ούτε το άλλο» δεν υπάρχει πλέον. Πρέπει να γίνει μέρος της ΕΕ, αλλιώς έχουμε πρόβλημα. Κοιτώντας στο απώτερο μέλλον, ξέρεις ότι δεν είναι δυνατόν η Ουκρανία και τα Δυτικά Βαλκάνια να μην είναι μέλη της ΕΕ.

• Πώς βλέπετε, όμως, τη σχέση μας με τη Ρωσία σε αυτή την υπερδιευρυμένη Ευρώπη; Δεν νομίζετε ότι θα νιώσει ακόμη περισσότερο στο περιθώριο, διολισθαίνοντας όλο και πιο βαθιά στον εθνικισμό;

Δεν χρειάζεται να γίνει αυτό. Εμείς θέλουμε την ειρήνη και θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις. Αλλά η Ρωσία είναι εκείνη που πρέπει να κινηθεί και να προχωρήσει προς το μέρος μας.

«Η νόμιμη μετανάστευση και οι νόμιμες οδοί είναι ιδιαίτερης σημασίας»

• Η Ευρώπη ανταποκρίθηκε άμεσα στην υποδοχή ουκρανών προσφύγων. Μπορείτε να μου εξηγήσετε γιατί, αντιθέτως, δυσκολεύεται τόσο πολύ να αντιμετωπίσει την εισροή προσφύγων και μεταναστών από άλλα μέρη του κόσμου, ενίοτε με τραγικές επιπτώσεις, όπως το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο στα ανοικτά των ελληνικών ακτών;

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές χώρες και οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν δεχθεί τέσσερα εκατομμύρια ουκρανούς πρόσφυγες. Ηταν σωστή η απόφαση να τους χορηγηθεί άμεσα προσωρινή προστασία. Αυτή είναι η Ευρώπη στα καλύτερά της. Γενικότερα, χαίρομαι που σημειώνουμε πρόοδο με το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, το οποίο ελπίζω ότι θα υιοθετηθεί εν ευθέτω χρόνω. Το Σύμφωνο επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ της ευθύνης και της αλληλεγγύης και παρέχει ένα σαφές σύνολο κανόνων, έτσι ώστε όταν φτάνει κάποιος στα σύνορα της ΕΕ να συναντά τις ίδιες δίκαιες και ταχείς διαδικασίες. Πέραν αυτού, εργαζόμαστε εντατικά για να συνάψουμε συμφωνίες, όπως με την Τυνησία, και επενδύουμε σε γειτονικές χώρες. Η νόμιμη μετανάστευση και οι νόμιμες οδοί είναι ιδιαίτερης σημασίας για την παροχή μιας εναλλακτικής λύσης απέναντι στο αδίστακτο και κυνικό επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών. Πρέπει όλοι μας να εργαστούμε πολύ σκληρά για να πατάξουμε τους διακινητές, διότι αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες αυτών των τραγωδιών.

• Πώς θα αποτραπούν παρόμοιες τραγωδίες;

Πρέπει να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να τις αποτρέψουμε. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος δουλειάς που πρέπει να γίνει.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»