Παναγιώτης Δημόπουλος (ΠΑΣΟΚ): Είμαστε υπέρ της δίκαιης μετάβασης

Σε μια εκλογική μάχη που χαρακτηρίστηκε από την σχετική απουσία των ζητημάτων που αφορούν το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, την ίδια ώρα που πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η κατάσταση με το κλίμα επιδεινώνεται, έχει μεγάλη να ακουστούν οι απόψεις που τα κόμματα έχουν για το περιβάλλον, ακόμη και εάν τα ίδια κάποιες φορές δείχνουν να επιλέγουν να μην τις προβάλλουν.

To in μίλησε για όλα αυτά με τον καθηγητή Παναγιώτη Δημόπουλο, Αντιπρύτανη Έρευνας και Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Πατρών και γραμματέα του Τομέα Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ.

Παρότι ήσασταν το κόμμα που μιλήσατε σχετικά νωρίς για «Πράσινη Ανάπτυξη», σε αυτές τις εκλογές δεν έχετε τα θέματα αυτά ψηλά στην ατζέντα σας. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η ανάπτυξη με στόχο την προστασία, τη διαχείριση και βελτίωση του περιβάλλοντος και της ανθεκτικότητάς του, στη φύση, στις αγροτικές περιοχές και στις πόλεις, αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικών των πολιτικών μας σε όλους τους τομείς. Για το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, δεν υπάρχει πολιτική και σχεδιασμός που να μη λαμβάνει υπόψη του τις αρχές της αειφορίας, της ισότητας της πρόσβασης σε περιβαλλοντικά αγαθά και πόρους (π.χ. καθαρό αέρα, νερό, παραλίες, χώρους αναψυχής, τρόφιμα και ενέργεια).

Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι παρόλο που μπορεί να επικοινωνούνται ψηλά στην ατζέντα μας (και ορθά) θέματα της καθημερινότητας, της οικονομίας, της δικαιοσύνης, της διαφάνειας, το περιβάλλον και η «πράσινη» και «μπλε» ατζέντα είναι πάντα παρούσες. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και το περιβάλλον, πλήττεται σήμερα από προβλήματα και προκλήσεις που είναι «ψηλά» στην ατζέντα μας, όπως οι ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης και επενδύσεων, η ισότιμη πρόσβαση στην πληροφορία, η υγεία (περιλαμβανόμενης της περιβαλλοντικής υγείας), η διεθνής περιβαλλοντική διπλωματία, η εναρμόνιση με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Στρατηγικές και η επακόλουθη μόχλευση πόρων, που σε σημαντικό βαθμό προτείνεται να υλοποιείται μέσω δράσεων για το περιβάλλον.

Πρέπει όμως να αναγνωριστεί ότι το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής είναι η μοναδική Παράταξη με διακριτό τομέα περιβάλλοντος και διακριτό τομέα ενέργειας, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία και βαρύτητα που δίδεται στα ζητήματα ολοκληρωμένης ανάπτυξης, περιβαλλοντικής διαχείρισης και προσαρμογής σε μελλοντικές κοινωνικο-οικονομικές και κλιματικές μεταβολές.

Τελικά ως κόμμα είστε υπέρ ή κατά μιας γρήγορης απολιγνιτοποίησης;

Είμαστε υπέρ της δίκαιης μετάβασης. Που σημαίνει να οδηγήσουμε τη μετάβαση, ώστε να μην αφήνει κανέναν πίσω, με ειδική μέριμνα στις περιοχές που βάσισαν την ανάπτυξή τους στο λιγνίτη. Να διασφαλιστεί δηλαδή πως η διάχυση της ανανεώσιμης ενέργειας θα γίνει με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης, προσφέροντας νέες, καλές δουλειές στους ανθρώπους που μέχρι τώρα απασχολούνταν στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων.

Σημειώνουμε επίσης πως δεν αρκεί η απολιγνιτοποίηση, αλλά ότι ο στόχος πρέπει να είναι η απανθρακοποίηση. Η απανθρακοποίηση σημαίνει την υποκατάσταση του λιγνίτη από ανανεώσιμες πηγές και εξοικονόμηση ενέργειας και όχι από εισαγόμενο φυσικό αέριο, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα. Αυτό με τη σειρά του απαιτεί να προχωρήσουν γρήγορα οι απαραίτητες επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Κάτι τέτοιο όμως δε συμβαίνει μέχρι τώρα. Αντίθετα, το δίκτυο σε όλη την Ελλάδα είναι κορεσμένο και ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος για σύνδεση νέων έργων ΑΠΕ είναι ελάχιστος. Η κατάσταση αυτή εξυπηρετεί τους λίγους και ισχυρούς, που έχουν προνομιακή πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο, και «χτυπάει» τους απλούς πολίτες, που είναι τελικά αποκλεισμένοι από την αγορά ενέργειας. Πλήττει δηλαδή την ενεργειακή δημοκρατία. Πρέπει συνεπώς να ανασχεδιαστεί το ταμείο Ανάκαμψης για να υπερδιπλασιάσει τα χρήματα στα δίκτυα.

Τα κινήματα που αντιδρούν στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων και φωτοβολταϊκών μπορούν να θεωρηθούν «οικολογικά»;

Κινήματα τα οποία αντιδρούν οριζόντια στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων, φωτοβολταϊκών συστημάτων, μικρών ή μεγαλύτερων υδροηλεκτρικών φραγμάτων κλπ., υφίστανται αλλά αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό. Για παράδειγμα η αντίδραση για φωτοβολταϊκά πάρκα σε πεδινές ή/και αγροτικές εκτάσεις είναι πολύ μικρή.

Η αντίδραση, με τη μορφή τουλάχιστον μαζικής, συστηματικής και διαχρονικής συμμετοχής που να μπορεί να θεωρηθεί ως κίνημα, υπάρχει κύρια για την εγκατάσταση τέτοιων μονάδων σε φυσικές περιοχές με υψηλή αξία για τη βιοποικιλότητα, το τοπίο και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες του.

Κινήματα τα οποία πασχίζουν να εφαρμοστούν οι διεθνείς, ευρωπαϊκοί και εθνικοί κανόνες και πρόνοιες για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τον μετριασμό των επιπτώσεων από τέτοια έργα, μπορούν πράγματι να θεωρηθούν οικολογικά, καθώς από τη μια συνεισφέρουν σε «καθαρή ενέργεια», και από την άλλη μπορεί να πλήττουν ανεπανόρθωτα αναντικατάστατους φυσικούς πόρους,. Για την ακρίβεια και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής αυτοπροσδιορίζεται ως παράταξη με σεβασμό στην οικολογία και στο περιβάλλον. Το γεγονός αυτό, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι διαφωνούμε με την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Το αντίθετο μάλιστα.

Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής πιστεύει ότι, για να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και η ορθή και βιώσιμη ανάπτυξη αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων, μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών κλπ., θα πρέπει να τηρούνται κανόνες και όροι που θα είναι γνωστοί και σεβαστοί, τόσο από τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές, όσο και από την Πολιτεία.

Το ΠΑΣΟΚ- Κίνημα Αλλαγής συγκεκριμένα προτείνει: (α) ενεργοποίηση του Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, (β) στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών του κράτους με κατάλληλα μέσα και πόρους για τον επαρκή έλεγχο τυχόν περιβαλλοντικών παραβάσεων, (γ) αυστηρή τήρηση και διαφάνεια της διαδικασίας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων με μείωση της γραφειοκρατίας και των δεκάδων γνωμοδοτικών φορέων, (δ) νέα σύγχρονα μοντέλα εκπόνησης μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αλλαγή της γραφειοκρατικής αντίληψης με εστίαση σε επιστημονικά δεδομένα.

Σε όσους υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής δεν μπορεί να επιλυθεί εντός μιας οικονομίας της αγοράς που επιδιώκει τη διαρκή οικονομική μεγέθυνση και γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια στρατηγική «αποανάπτυξης» τι απαντάτε;

Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα αλλαγής έχει ξεκάθαρη και διακριτή άποψη για το ζήτημα της οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και του μετριασμού των επιπτώσεων της. Πιο συγκεκριμένα, η πολιτική μας στο ζήτημα αυτό έχει ως επίκεντρο την περιβαλλοντική διακυβέρνηση το μόνο πλέον εργαλείο που μπορεί βιώσιμα να θέσει το πλαίσιο της ανάπτυξης σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αποτελεί ένα από το μεγάλα στοιχήματα για το Κίνημά μας. Η ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας, μέσω μιας συντονισμένης προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος με συγκεκριμένους, διεθνώς αποδεκτούς κανόνες και διαφανείς διαδικασίες είναι εφικτή. Με επιστημονική τεκμηρίωση και πρακτική, ως το μοναδικό πεδίο ανάπτυξης και συνεργασίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αναγνωρίζοντας τις υπερτοπικές προεκτάσεις του περιβάλλοντος.

Και θα ήθελα να σταθώ στις διαφανείς διαδικασίες – στη διαφανή διακυβέρνηση του περιβάλλοντος και της οικονομικής δραστηριότητας, όπου ο ενημερωμένος πολίτης (για την ισότιμη ενημέρωση του οποίου πρέπει να μεριμνούμε διαρκώς), θα συμμετέχει σε όλες τις φάσεις επιλογής πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό θα δημιουργηθεί το απαραίτητο εκείνο πλαίσιο για έναν σύγχρονο χωροταξικό σχεδιασμό, που αφορά την κατανομή της χρήσης των πόρων στο χώρο και στο χρόνο, την βιώσιμη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που η χώρα μας διαθέτει σε αφθονία, την αειφορική τουριστική και αγροτική ανάπτυξη και άρα την οικονομική ανάπτυξη, όχι μέσω της «αποανάπτυξης», αλλά της ολοκληρωμένης, βιώσιμης ανάπτυξης.

Γιατί το εκλογικό σώμα δεν έδωσε τόση σημασία στα περιβαλλοντικά ζητήματα σε αυτή την εκλογική μάχη;

Το εκλογικό σώμα, οι πολίτες, πάντα ενδιαφέρονται περισσότερο από όσο εκτιμάται στις προεκλογικές έρευνες, όπου κατά κανόνα τίθενται και επικρατούν ζητήματα διλημματικού χαρακτήρα στο εκάστοτε ερωτώμενο δείγμα. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από τις αντιδράσεις κάθε είδους, σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό ακόμα και διεθνές επίπεδο, όταν προκύπτουν ζητήματα που θίγουν περιβαλλοντικές ελευθερίες και δικαιώματα.

Σήμερα, μπορεί να απουσιάζουν τα μαζικά κινήματα των δεκαετιών του 1990 και του 2000, παρόλα αυτά το ενδιαφέρον, η απόκριση και η ενασχόληση με τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι υψηλότερη από ποτέ, μέσω των διαύλων των διαδικτυακών κοινωνικών δικτύων, καθώς και μέσω της συμμετοχής στη δημόσια διαβούλευση κατά την αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων.

Θεωρούμε ότι οι πολίτες σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ ενημερωμένοι για το περιβάλλον και την αξία του και αναμένουν από την εκάστοτε κυβέρνηση να πράττει το ίδιο, ως εγγενή διαδικασία και υποχρέωση σε κάθε της απόφαση. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί και οι πολίτες αν και το απαιτούν, με διάφορες εκφράσεις, αναγκάζονται να ιεραρχούν την καθημερινότητά τους και τα προβλήματα αυτής (και σωστά) ως πρωτεύουσας σημασίας στην επιλογή πολιτικής.

Γι’ αυτό στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής σχεδιάζουμε τις Στρατηγικές και τις Πολιτικές μας με τέτοιο τρόπο, ώστε αντιμετωπίζοντας τα καίρια καθημερινά ζητήματα της οικονομίας, της υγείας, της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης, ταυτόχρονα να παρέχουμε με τον καλύτερο δυνατό τόπο την αυτονόητη προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, για την επίτευξη μιας αξιοβίωτης καθημερινότητας και δραστηριότητας σε όλους τους τομείς και σε όλες τις περιοχές της χώρας μας.