Κίνα vs ΗΠΑ: Γιατί η διεύρυνση της BRICS θα αλλάξει τον κόσμο;

«Αυτός που χτυπάει πρώτος, δείχνει ότι έχει ξεμείνει από επιχειρήματα», λέει μια κινεζική παροιμία. Ο Σι Τζινπίνγκ μπορεί να δέχτηκε τον Άντονι Μπλίνκεν στο Πεκίνο, αφού πρώτα συναντήθηκε με όλη την αμερικανική επιχειρηματική ελίτ, που τον έπεισε να ρίξει νερό στο κρασί του προς όφελος των οικονομικών δεσμών ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ, ωστόσο δεν του χαρίστηκε ούτε στο θέμα της Ταϊβάν, ούτε φυσικά όσον αφορά τα κατασκοπευτικά αερόστατα.

Και μπορεί από απροσεξία ή θυμό, ο Τζο Μπάιντεν να έσπευσε να τον χαρακτηρίσει δικτάτορα που δεν ξέρει τι του γίνεται, εκείνος όμως απάντησε επί της ουσίας με μια σιγή… ισχύος που σχετίζεται με την BRICS και την επόμενη μέρα της.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το 2001, ο τραπεζίτης της Goldman Sachs, Τζιμ Ο’ Νιλ, δημιούργησε το ακρωνύμιο «BRIC» για ομαδοποιήσει τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα, που προέβλεψε ότι σύντομα θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία.

Το 2006, η Goldman Sachs άνοιξε ένα επενδυτικό ταμείο στο ίδιο όνομα για τις αναδυόμενες αυτές δυνάμεις σε συνεχή ανάπτυξη που έγιναν πολιτική οντότητα το 2009,οπότε πραγματοποίησαν την πρώτη τους σύνοδο κορυφής. Έναν χρόνο αργότερα καλωσόρισαν στους κόλπους τους και τη Νότια Αφρική, υπενθυμίζει σχετικό άρθρο του Foreign Policy.

Τα χρόνια της αμφισβήτησης

Τα χρόνια που μεσολάβησαν, οι BRIC(S) πια αμφισβητήθηκαν πολύ. Άλλοι έλεγαν ότι αυτή η σύμπραξη δεν έχει νόημα και σκοπό και κάποιοι έγραφαν κάθε τρεις και λίγο για το άδοξο τέλος τους. Το 2015 η Goldman Sachs έκλεισαν το επενδυτικό ταμείο BRIC (που ποτέ δεν συμπεριέλαβε και τη Νότια Αφρική) λόγω των χαμηλών εσόδων του.

Παρότι τα παραπάνω είχαν μια δόση αλήθειας, όλοι οι ηγέτες των χωρών της BRICS δήλωναν παρόντες στις ετήσιες συνόδους της ομάδας. Μάλιστα, συναντιόντουσαν και εν μέσω του κοροναϊού κι ας τους έβαζε ο Βλαντιμίρ Πούτιν να κάθονται σε τεράστια μακρόστενα τραπέζια με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Η δέσμευση τους στο κλαμπ δεν αμφισβητήθηκε ποτέ, ακόμη κι όταν ο Ινδουιστής εθνικιστής Νερέντρα Μόντι ανέλαβε το τιμόνι της Ινδίας το 2014, που ακολούθησε το 2018 η εκλογική νίκη του Ζαϊρ Μπολσονάρο το 2018.

Καθ’ όδον προς την 15η σύνοδο της BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ τον Αύγουστο, και με φόντο να σχέδια τους για την παρουσίαση ενός ψηφιακού νομίσματος το συντομότερο δυνατόν, πολλοί μιλούν για τις διαφωνίες που υπάρχουν μεταξύ των χωρών της για την διεύρυνση της ομάδας τους.

Το αποτέλεσμα θα αποτελέσει κρίσιμο τεστ για την ταυτότητα των BRICS μπροστά στην ραγδαία άνοδο της επιρροής της Κίνας.

Μια συμμαχία σε… άνθηση

Να σημειωθεί ότι οι BRICS «συναντιούνται» στην ιδέα ότι η ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου δεν είναι μόνο αναπόφευκτη αλλά και ευρέως επιθυμητή, γι’ αυτό και πλασάρονται ως η μεγάλη δύναμη που θα καθορίσει τη μετα-δυτική παγκόσμια τάξη.

Επίσης, ακόμη και οι χώρες της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής, που δεν είχαν σχέσεις στο παρελθόν με την Κίνα, επωφελούνται από τις εποικοδομητικές επαφές των υπολοίπων μαζί της, ενώ και η Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία «πάτησε» πάνω τους για να διπλωματική και οικονομική στήριξη (Κίνα), αποφυγή κυρώσεων (Ινδία) και συμμετοχή σε στρατιωτικές ασκήσεις (Νότια Αφρική).

Με απλά λόγια, χωρίς την BRICS η Ρωσία θα τα έβρισκε ακόμα πιο σκούρα στο διεθνές σκηνικό, μετά την έναρξη της στρατιωτικής εισβολής στα ουκρανικά εδάφη τον περασμένο χρόνο.

Ως εκ τούτου, αφού η ομάδα απέκτησε πρεστίζ, στάτους και νομιμότητα, 20 άλλες χώρες τώρα θέλουν να ενταχθούν στην αρχική ομάδα.

Κινεζική στόχοι με ρωσική συγκατάθεση

Παραβλέποντας το γεγονός ότι δεν μπορεί να υπάρξει ακρωνύμιο με τόσα πολλά γράμματα, αυτό που προβληματίζει είναι ότι η Κίνα αυτό που θέλει είναι να βάλει σιγά σιγά ολοένα και περισσότερα κράτη στους κόλπους της ομάδας για να δημιουργήσει ένα μπλοκ από συμμάχους της, που θα την ισχυροποιήσει σε σημείο που θα βλέπει πια τις ΗΠΑ απευθείας στα μάτια, ίσως και από λίγο πιο ψηλά. Ομοίως και η Ρωσία θα ήθελε ένα μπλοκ με αισθήματα συμπάθειας προς τα συμφέροντα της που θα την βοηθούσαν να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την προσπάθεια απομόνωσης της από τη Δύση.

Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τη Βραζιλία και την Ινδία, που έχουν μόνο να χάσουν σε επιρροή και χρήματα, στην περίπτωση που νέες δυνάμεις μπουν στον χορό. Όπως είπε πρόσφατα ο Βραζιλιάνος υπουργός Εξωτερικών Μάουρο Βιεϊρά «η BRICS είναι μια φίρμα και ένα περιουσιακό στοιχείο, που πρέπει να προστατεύσουμε, γιατί σημαίνει και αντιπροσωπεύει πολλά».

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα με τη Ρωσία θα καταφέρουν τελικώς να κάμψουν τις αντιδράσεις των προαναφερθέντων και να βάλουν στην ομάδα τους χώρες όπως το Ιράν, η Συρία και η Βενεζουέλα, που επίσης ακολουθούν σταθερά αντιδυτική ατζέντα.

Αυτό θα δυσκολέψει τη Βραζιλία και την Ινδία που θέλουν να κρατούν –για την ώρα ίσες αποστάσεις- αλλά η σίγουρη παράκαμψη των αντιδράσεων τους δεν θα σημάνει μόνο την αύξηση της δύναμης της BRICS, αλλά θα αποτελέσει την επιβεβαίωση ότι το μοτίβο της μίας δύναμης τελείωσε οριστικά και ότι ο κόσμος «κάθεται» πάνω σε ένα δίπολο εξουσίας που από εδώ και πέρα θα γράψει μια διαφορετική -σύντομα πολυπολική- ιστορία για όλο τον κόσμο.