Η κληρονομιά του Ομπάμα

Τη νύχτα της 4ης Νοεμβρίου 2008 η πλειοψηφία των Αμερικανών έγραψαν μια δική τους ιστορική σελίδα – που εκ των πραγμάτων είχε αντίκτυπο και στον υπόλοιπο κόσμο. Ο γερουσιαστής από το Ιλινόι, Μπαράκ Ομπάμα, ήταν ο πρώτος Αφροαμερικανός που έφτασε στον Λευκό Οίκο. Και μόνον γι΄ αυτό, ο 44ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έχει τη δική του ξεχωριστή θέση στο πάνθεον των παγκόσμιων ηγετών. Δεκαπέντε χρόνια μετά, το ερώτημα πολλών στο παγκόσμιο χωριό είναι εάν τελικά το επίτευγμα του Ομπάμα περιορίζεται μόνον σε αυτό – στο μεγάλο ρήγμα που προκάλεσε σε μια κοινωνία που παραμένει παγιδευμένη στον βάλτο των φυλετικών διακρίσεων – ή το ξεπερνά. Εάν τελικά, η κληρονομιά του Ομπάμα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή την αλλαγή παραδείγματος στο οβάλ γραφείο.

Υστερα από μία γεμάτη προεδρική οκταετία, τον Νοέμβριο του 2016, όταν η οικογένειά της άρχισε να πακετάρει όχι για την επιστροφή στο Σικάγο, αλλά για τη μετακόμιση στην ασφαλέστερη Τζορτζτάουν, η Μισέλ Ομπάμα έδειξε να κλονίζεται.

Με τον Ντόναλντ Τραμπ ήδη εκλεγμένο και καθ΄ οδόν για την επίσημη διαδοχή, το πλήγμα στην υστεροφημία Ομπάμα έδειχνε ακόμη μεγαλύτερο από μία ήττα των Δημοκρατικών και μια εναλλαγή στην εξουσία. Εστω και μέσα από μια αμφιλεγόμενη διαδικασία που προσφέρει τους κρίσιμους εκλέκτορες σε όσους μειοψηφούν σε πανεθνικό επίπεδο, η στροφή των Αμερικανών στον «τραμπισμό» μετά τον πολιτικό σεισμό του 2008, θα μπορούσε να αποτελεί μια ηχηρή αμφισβήτηση όσων έκανε και πρεσβεύει ο Ομπάμα. Περισσότερο από την «τοξική» Χίλαρι Κλίντον, οι Αμερικανοί μπορεί να γύριζαν την πλάτη στον Μπαράκ, επιλέγοντας τον πλέον λαϊκιστή και διχαστικό υποψήφιο των τελευταίων δεκαετιών. Πώς κατέληξε η Αμερική να βρίσκεται βουτηγμένη στην πόλωση και σε μια εμφυλιοπολεμική κατάσταση διαρκείας μετά από μια θητεία του πλέον ήπιου και εκ των πιο χαρισματικών προέδρων που είχε ποτέ;

Η πολιτική κληρονομιά του Μπαράκ Ομπάμα ίσως είναι νωρίς να αποτιμηθεί – και όχι μόνον επειδή ο ίδιος παραμένει σε κίνηση. Οπως κάθε ηγέτης με έντονη παρουσία, αποθεώθηκε και μισήθηκε, αλλά στο τέλος της ημέρας εκείνο που αναζητείται είναι η τομή στον χρόνο και στην πορεία των πραγμάτων που μπορεί να προκάλεσε η δική του υπογραφή. Εάν προχωρούσε στη βάση του αρχικού σχεδιασμού, το Obamacare θα μπορούσε να είναι μια μεγάλη τομή στη σύγχρονη «Χώρα της Επαγγελίας» όπου οι μισοί 30άρηδες δεν μπορούν να επισκεφθούν οδοντίατρο. Και σίγουρα, έστω κι αν σε εκείνη τη φάση ανυψώθηκε το αμερικανικό ηθικό, δεν μπορεί να αποτελεί την κορυφαία στιγμή του ο εντοπισμός και η εκτέλεση του Οσάμα μπιν Λάντεν. Η δική του προεδρία, πολύ περισσότερο σε σύγκριση με εκείνη που προηγήθηκε και εκείνη που ακολούθησε, ήταν μια όαση για τους μετριοπαθείς του πλανήτη. Αλλά τελικά μπορεί να κριθεί όχι για όσα έγιναν, αλλά από τον πήχη των προσδοκιών που δημιούργησε η εκλογή του και την ελπίδα που ξύπνησε.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, ο Μπαράκ Ομπάμα είναι ένας διεθνής σταρ που συνεχίζει να ακτινοβολεί και εξακολουθεί να μιλά για τις παγκόσμιες ανισότητες και τα μεγάλα προβλήματα. Είτε μέσα από μια συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της δημοκρατίας και τη στήριξη νέων ιδεών, είτε μέσα από την παραγωγή και παρουσίαση ντοκιμαντέρ για τα εθνικά πάρκα που απειλούνται από την κλιματική αλλαγή ή τις δουλειές και αγωνίες των καθημερινών ανθρώπων. Αλλά η μεγαλύτερη στιγμή του ίσως παραμένει η βραδιά της 4ης Νοεμβρίου 2008, μπροστά σε δεκάδες χιλιάδες βουρκωμένα πρόσωπα – κάθε χρώματος και φυλής. «Ο δρόμος που έχουμε μπροστά μας είναι μακρύς και δύσβατος, μπορεί να μην πετύχουμε τον στόχο μας σε έναν χρόνο ή κατά τη διάρκεια μίας θητείας. Αλλά έχω να σας πω το εξής: ποτέ δεν είχα περισσότερες ελπίδες ότι θα τα καταφέρουμε», είχε πει εκείνο το βράδυ στο υγρό Σικάγο – κι αυτό μπορεί να διαχέεται σε γενιές, χωρίς ημερομηνία λήξης.