Ουκρανία, το υψηλό διακύβευμα της ανοικοδόμησης μιας χώρας ερειπίων

Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να εισέρχεται στον 16ο μήνα, χωρίς ορατό το τέλος, όμως η Δύση και οι σύμμαχοί της προετοιμάζουν την επόμενη ημέρα.

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν και με ορίζοντα την ανοικοδόμηση της νυν εμπόλεμης χώρας, έγινε στο Λονδίνο η νέα Διάσκεψη για την Ανάκαμψη της Ουκρανίας.

Είναι το δεύτερο σχετικό εγχείρημα που οργανώνεται εν μέσω του πολέμου, ως μετεξέλιξη ενός κύκλου ετήσιων εκδηλώσεων που άνοιξε στη βρετανική πρωτεύουσα το 2017 -πολύ πριν τη ρωσική εισβολή τουτέστιν.

Αντικείμενο τότε ήταν η Μεταρρύθμιση της Ουκρανίας. Στόχος που επίσης εκκρεμεί…

Στη νέα διάσκεψη αναλήφθηκαν δεσμεύσεις για τη διάθεση επιπλέον 60 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η «οικοδέσποινα» Βρετανία είπε ότι θα παράσχει εγγυήσεις για δάνεια της Παγκόσμιας Τράπεζας, ύψους περίπου 2,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση.

Κάτι λιγότερο από 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια υποσχέθηκαν βραχυπρόθεσμα οι ΗΠΑ, ανεβάζοντας σχεδόν στα 60 δισεκατομμύρια δολάρια τη συνολική αμερικανική στήριξη στο Κίεβο από την έναρξη του πολέμου.

Όμως το μεγαλύτερο μέρος προήλθε από την ΕΕ, με τη διάθεση 50 δισεκατομμυρίων ευρώ στο Κίεβο την περίοδο μεταξύ 2024-2027, σε δάνεια και επιχορηγήσεις,

«Τούβλο τούβλο, σπίτι το σπίτι, σχολείο το σχολείο, θα είμαστε μαζί με την Ουκρανία για μεγάλο χρονικό διάστημα», είπε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Αρχίζουμε την ανοικοδόμηση φέτος, δεν θα περιμένουμε το τέλος του πολέμου», διακήρυξε ο Ουκρανός πρωθυπουργός, Ντένις Σμίχαλ, ευχαριστώντας τους συμμάχους.

Όμως μέρος από τα ποσά που συγκεντρώθηκαν στη διάσκεψη είναι επειγόντως απαραίτητα απλά και μόνο για να κρατηθεί όρθια η «αιμορραγούσα» ουκρανική οικονομία.

Συνολικά, δε, καλύπτουν μόνο ένα μικρό κλάσμα των 383 δισεκατομμυρίων ευρώ, που σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα θα χρειαστούν για την ανοικοδόμηση της χώρας.

Αυτή η εκτίμηση μάλιστα -βασισμένη στα δεδομένα του περασμένου Μαρτίου- θεωρείται ήδη ξεπερασμένη.

Όσο ο πόλεμος συνεχίζεται, άλλωστε, το «κοντέρ» συνεχίζει να μετρά.

Μόνο η πρόσφατη ανατίναξη του γιγαντιαίου υδροηλεκτρικού φράγματος Νόβα Καχόβκα, στη Χερσώνα, εκτιμάται ότι ανέβασε τον «λογαριασμό» κατά 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Και οι ιδιώτες στο «παιχνίδι»

To έργο της ανοικοδόμησης και ανάκαμψης αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία.

Ακόμη και με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς, το κόστος είναι ήδη πολλαπλάσιο του Σχεδίου Μάρσαλ, στο οποίο βασίστηκε η ανοικοδόμηση 16 ευρωπαϊκών κρατών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επί του παρόντος, μόνο για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών του Κιέβου απαιτούνται 3 δισεκατομμύρια ευρώ το μήνα -με τα μισά να καλύπτονται από την ΕΕ.

Βραχυπρόθεσμα, το Κίεβο χρειάζεται 14 δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνή βοήθεια για να τα βγάλει πέρα μέχρι το τέλος του 2023, καλύπτοντας βασικές δαπάνες.

Περιλαμβάνουν πληρωμές μισθών εργαζομένων στην υγειονομική περίθαλψη και σε άλλους κρίσιμους τομείς του Δημοσίου, πληρωμές συντάξεων, επισκευή και συντήρηση ζωτικών υποδομών.

Με το κόστος εν τω μεταξύ ολοένα να αυξάνεται, στο «παιχνίδι» μπαίνουν πλέον και οι ιδιώτες επενδυτές.

Η συμμετοχή τους στα σχέδια ανοικοδόμησης ήταν από τα κεντρικά θέματα της διάσκεψης στο Λονδίνο.

Μια εκ των βασικών επιδιώξεων είναι η θέσπιση μηχανισμών εγγύησης των επενδύσεων στην Ουκρανία.

Κατά τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών, Τζέιμς Κλέβερλι, περίπου 500 εταιρείες από 42 χώρες έχουν ήδη δεσμευτεί να στηρίξουν τις προσπάθειες.

Μεταξύ αυτών αναφέρονται οι Google, Siemens, Vodafone, Hitachi, Virgin Group και Rolls-Royce.

Παράλληλα, οι αμερικανικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες BlackRock και JP Morgan -από τις μεγαλύτερες στον κόσμο- βοηθούν την κυβέρνηση του Κιέβου στην εξασφάλιση ιδιωτικών κεφαλαίων για την ανοικοδόμηση.

Μεταπολεμικά εξάλλου το έδαφος θα είναι ιδιαίτερα… πρόσφορο για επενδύσεις.

Όχι τυχαία, το ουκρανικό εμπορικό επιμελητήριο χαρακτήρισε τη χώρα «το μεγαλύτερο εργοτάξιο στον κόσμο».

Μακροπρόθεσμα στα σχέδια είναι και ένα «Πράσινο Σχέδιο Μάρσαλ», συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης βιομηχανίας χάλυβα χωρίς άνθρακα.

Τα ουκρανικά εδάφη εν τω μεταξύ βρίθουν κρίσιμων πρώτων υλών και η χώρα -όπως αναφέρει το Politico– θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «κόμβος αποθήκευσης ενέργειας» της ΕΕ.

Ανοιχτά «μέτωπα»

Μέχρι να συμβούν ωστόσο όλα αυτά, θα πρέπει να προηγηθούν άλλα. Δεν αφορούν μόνο στη σίγαση των όπλων…

Το ιστορικό διαφθοράς του Κιέβου «έκανε δυσκολότερο το να πειστούν οι εταιρείες να επενδύσουν», γράφουν οι Times.

Στον πιο πρόσφατο Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) 2022 της Διεθνούς Διαφάνειας, το 2022, η Ουκρανία ήταν -σε σύνολο 180 χωρών- 116η.

Συγκριτικά με το 2021, είχε κερδίσει μόλις μια θέση, παρά τις δεσμεύσεις για βαθιές μεταρρυθμίσεις, ως υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ.

Ενημερώνοντας την Πέμπτη τους υπουργούς Ευρωπαϊκών Υποθέσεων των «27» για τις νέες αξιολογήσεις, ο Επίτροπος για τη Διεύρυνση Όλιβερ Βάρχελι σημείωσε ότι το Κίεβο έχει σημειώσει μεν σημαντική πρόοδο.

Όμως σε σύνολο επτά προαπαιτούμενων μέτρων για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, έχει εφαρμόσει δύο.

Αφορούν στη δικαστική μεταρρύθμιση και στη νομοθεσία για τα ΜΜΕ.

Μεταξύ αυτών που εκκρεμούν συγκαταλέγεται «η ενίσχυση του συστήματος καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες της χώρας», αναφέρει ο ιστότοπος Euractiv.

Στο μεσοδιάστημα το Κίεβο προβάλλει την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ ως εχέγγυο για ιδιωτικές δυτικές επενδύσεις στην ουκρανική ανάκαμψη, αξιώνοντας σαφή χρονοδιαγράμματα.

Όμως το θέμα διχάζει τους συμμάχους ενόψει της συνόδου κορυφής του Ιουλίου, επισήμως ένεκα προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων στον αμυντικό τομέα.

Πρωτίστως όμως λόγω των εύλογων ανησυχιών για τους κινδύνους -και δη εν μέσω πολέμου- που σχετίζονται με τη ρήτρα συλλογικής άμυνας (Άρθρο 5), αλλά και με την αντίδραση της Μόσχας.

Τούτων λεχθέντων, στον «πάγο» παραμένει και το θέμα της αξιοποίησης στην ουκρανική ανοικοδόμηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.

«Πρέπει να ολοκληρώσουμε τον μηχανισμό αποζημιώσεων», επέμεινε ο Ουκρανός πρωθυπουργός.

Υπάρχουν ωστόσο σαφή νομικά κωλύματα για την κατάσχεση ρωσικών κεφαλαίων.

Εκκρεμές ερώτημα παραμένει επίσης το εάν τυχόν κινεζική μεσολάβηση για τερματισμό του πολέμου θα σημαίνει και διεκδίκηση από το Πεκίνο μερίδας από την «πίτα» της ουκρανικής ανοικοδόμησης. Και πόσης…