Βάσω Σταματίου: «Στο Άουσβιτς παντού μύριζε καμένη ανθρώπινη σάρκα… πουλιά δεν υπήρχαν»

«Εκεί φύση δεν υπήρχε, ο ουρανός ήτανε πάντα γκρίζος από τους καπνούς και παντού μύριζε καμένη ανθρώπινη σάρκα…πουλιά δεν υπήρχαν στο Άουσβιτς..» Αυτή ήταν η ανατριχιαστική μαρτυρία της τελευταίας ελληνίδας επιζήσασας του Άουσβιτς, Βασιλικής Σταματίου, η οποία στα δεκαεννιά της χρόνια οδηγήθηκε στο ναζιστικό στρατόπεδο Μπιρκενάου, το οποίο ανήκε στο σύμπλεγμα στρατοπέδων του Άουσβιτς.

Εκεί έζησε τα σκληρά βασανιστήρια, και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και τα αφηγήθηκε 78 χρόνια μετά την απελευθέρωσή της,  στους μαθητές του τμήματος ψηφιακής τεχνολογίας του Ωδείου της Ι.Μ. Φθιώτιδος «ΓΕΡΜΑΝΟΣ Ο ΜΕΛΩΔΟΣ», στο πλαίσιο  διαγωνισμού που είχε προκηρύξει το STAR K.E. όπου απέσπασαν το  Α΄ βραβείο.

«Ήταν ένα από τα χειρότερα στρατόπεδα του Άουσβιτς. Μας έβγαζαν έξω από το στρατόπεδο και σκάβαμε από τις 6 το πρωί έως αργά το απόγευμα με μισή ώρα διακοπή. Αλλά αυτό δεν ήταν δουλειά, καθόσουν να ισιώσεις λίγο το κορμί σου και σε χτυπούσαν με το λάστιχο και σε περίπτωση που δε σε έβλεπε ο φρουρός, σε έβλεπαν τα σκυλιά τους… αν μπορείτε να το φανταστείτε,  είχαν εκπαιδεύσει τα σκυλιά τους για να βλέπουν ποια δε δουλεύει». Η εργασία ήταν  υποχρεωτική για όλους τους κρατούμενους και τα λόγια της Βάσως Σταματίου, αποτυπώνουν τη σκληρότητα και την απανθρωπιά που είχαν οι φρουροί των στρατοπέδων του Άουσβιτς.

Η Β. Σταματίου μετά την επιστροφή της από το Άουσβιτς

«Να επιζήσουμε»

Είναι γνωστό ότι στα στρατόπεδα του τρόμου και της εξόντωσης, επιβίωναν μόνο οι δυνατοί και οι πολυμήχανοι, όσοι δηλαδή μπορούσαν να φανούν χρήσιμοι. Μέσα σε όλον αυτό τον συγκλονιστικό αγώνα για επιβίωση η αείμνηστη, Βάσω Σταματίου επιβεβαίωσε πως τα ανθρώπινα συναισθήματα εξαφανίζονταν. «Όλα τα συναισθήματα είχαν εξαφανιστεί. Το ξύλο και η πείνα δε σου άφηναν περιθώρια να κάνεις άλλες σκέψεις. Η μοναδική σκέψη όλων μας ήταν πως θα επιζήσουμε».

Τα σημάδια στο σώμα και στην ψυχή της Βάσως Σταματίου έμειναν ανεξίτηλα ως το τέλος της ζωής της. «Το μόνο που υπήρχε ήταν στο χέρι μας ένα τρίγωνο κι εμείς που ήμασταν πολιτικοί κρατούμενοι είχαμε κόκκινο και οι Εβραίοι κίτρινο.» Μέσα στο κόκκινο υπήρχε το “G” (GREC). Αυτή ήταν η μοναδική διαφορά. Κατά τα άλλα η τροφή, η εργασία, οι θάνατοι και τα βασανιστήρια ήταν ίδια» συμπλήρωσε με τον πόνο ζωγραφισμένο στα μάτια της.

H Β. Σταματίου δείχνει το νούμερο στο χέρι της

Μετά την εξιστόρηση της γερμανικής θηριωδίας ,απευθυνόμενη κυρίως στους νέους, τόνισε τι είναι σημαντικό στη ζωή ενός ανθρώπου και πως αυτό δεν είναι τα υλικά αγαθά αλλά η αγάπη. «Να υπάρχει αγάπη, τίποτε άλλο και κατανόηση και ειλικρίνεια … Να μην υπάρχει αυτό το μίσος, η μισαλλοδοξία, να κοιτάει κανείς μόνο πως θα κάνει χρήματα, πως θα κάνει μέγαρα, να πάρει ακριβά αμάξια.. δεν είναι εκεί η ευτυχία. Η ευτυχία είναι στη συντροφικότητα»

Βαρούμ

Ήταν μάλιστα και συγγραφέας του βιβλίου με τον τίτλο: «βαρούμ? (γιατί;). Μια Ελληνίδα στο Άουσβιτς», το οποίο όπως είχε δηλώσει η αείμνηστη γράφτηκε «με την ελπίδα … πως θα συμβάλλει ίσως στον αγώνα για την πλήρη εξαφάνιση του φασισμού, που δυστυχώς πλανιέται ακόμα απειλητικά σε διάφορα σημεία του πλανήτη Γη».

Η Βάσω Σταματίου «έφυγε» σε ηλικία 98 ετών την Παρασκευή 23 Ιουνίου 2023. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα έζησε γεμάτα αγάπη, γαλήνη και θαλπωρή ανάμεσα σε ανθρώπους που την πρόσεχαν, την εκτιμούσαν και κυρίως την αγαπούσαν στο Εκκλησιαστικό Γηροκομείο Στυλίδας  «Ίδρυμα Αργύρη Πετρή – Στέγη Γερόντων» της Ι.Μ. Φθιώτιδος όπου φιλοξενούνταν.

Σε συνέντευξή της στην «Κ» είχε δηλώσει πως όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, τον Σεπτέμβριο του 1945, δεν είχε την υποδοχή που περίμενε. Όπως και άλλοι πρώην αιχμάλωτοι των ναζί, συχνά αισθανόταν ανεπιθύμητη. «Αν έλεγες ότι σε έπιασαν οι Γερμανοί ήσουν κομμουνίστρια… Κυνηγημένη μια ζωή».  Η Βάσω Σταματίου έζησε μια ζωή γεμάτη πόνο, βασανιστήρια, κυνηγητό…στιγμές που έμειναν για πάντα χαραγμένες στο σώμα της και την ψυχή της.  Ίσως γι’ αυτό επέλεξε να φύγει ήσυχα, μέσα στην προσευχή και τη μυστηριακή ζωή.

Δέος και σεβασμός

Η Εξόδιος Ακολουθία τελέσθηκε το Σάββατο 24 Ιουνίου στον Ι.Ν. της Αγίας Αικατερίνης Στυλίδος, από τον Μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. Συμεών ο οποίος στον επικήδειο λόγο του με συγκίνηση χαρακτηριστικά ανέφερε:

«Στέκομαι με ιδιαίτερο δέος και ιδιαίτερο σεβασμό, όχι μόνο ως ιερουργός του Μυστήριου της Εξοδίου Ακολουθίας της αδελφής μας, της αγωνίστριας, της μεγάλης και σπουδαίας προσωπικότητας Βασιλικής Σταματίου, αλλά και ως άνθρωπος, ως πολίτης, ως τέκνο της ελεύθερης πατρίδας, που αυτή η ελευθερία ανδρώθηκε χάρη σε προσωπικότητες σαν αυτή της Βασιλικής Σταματίου. Αποτελεί μεγάλη τιμή και ευλογία πρώτα για τον τόπο μας, δεύτερον για τον εκλεκτό της υιό, τρίτον για όλους τους συναγωνιστές της και όλους τους δημοκρατικούς και προοδευτικούς ανθρώπους, τέταρτον για την πνευματική της οικογένεια, το Εκκλησιαστικό Γηροκομείο Στυλίδας, τις αδελφές και φίλες της, τις διακόνισσες της αγάπης αλλά και για όλους μας το ότι αξιωθήκαμε να γνωρίσουμε και να μαθητεύσουμε δίπλα σε μια τόσο σπουδαία και μεγάλη προσωπικότητα, σε μία απαράμιλλη προσωπικότητα και μία αρχόντισσα που το παράδειγμά της και η στάση της από την νιότη της ως κοπέλα ορθώνοντας τα νεανικά της στήθη απέναντι στο δυνάστη, απέναντι στον κατακτητή, απέναντι στη βία, την αδικία, στη τυραννία, απέναντι στο φασισμό και το ναζισμό αποτέλεσε ένα διαρκές πρότυπο ζωής για όλους μας.

Από την κηδεία της Βάσως Σταματίου

Από σήμερα ξεκινά μια νέα σελίδα στο βιβλίο της Βασιλικής Σταματίου, μια σελίδα μνήμης αλλά και προβληματισμού και στοχασμού για το μέλλον διότι ούτε η βία έχει εκλείψει, ούτε η καταδυνάστευση έχει εκλείψει, ούτε η αδικία έχει εκλείψει έστω κι αν παρουσιάζεται με ευγενικό ή οικολογικό περιτύλιγμα, έστω κι αν παρουσιάζεται με άλλον τρόπο κι έρχεται από άλλη οδό και από άλλο δρόμο.

Το διακύβευμα και το πρόταγμα της Βασιλικής Σταματίου είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, πρώτιστα για την νεολαία μας και δεύτερον για όλους εμάς, γιατί όποιος αποφασίζει να ορθώνει τα στήθη του και να αγωνίζεται, αυτός και παραμένει πραγματικά νέος και αειθαλής, όπως έτσι νέα και αειθαλής πορεύεται για την αιωνιότητα η Βασιλική Σταματίου. Το ποιόν και η ποιότητα ενός ανθρώπου δεν κρίνεται μόνο με τη δημόσια δράση του, κρίνεται και από τις πιο προσωπικές του στιγμές και ιδιαίτερα όταν είναι αδύναμος, όταν έρχεται το γήρας, οι ασθένειες, οι περιστάσεις του βίου και εκεί νιώθει να είναι ευάλωτος, εκεί ο άνθρωπος φανερώνει ή τη μεγάλη κακία ή τη μεγάλη καλοσύνη και για την Βασιλική Σταματίου, αυτό το βεβαιώνουν όλα τα στελέχη που έζησαν κοντά της μέχρι τελευταία στιγμή της ζωής της και όλοι εμείς και  απέδειξε πόσο αρχόντισσα και καλοσυνάτη ήταν. Έζησε τα τέλη του βίου της με προσευχή, με μυστηριακή ζωή και με απέραντη αγάπη».