Πώς η κοινωνική στέγαση μπορεί να σώσει τις πόλεις του 21ου αιώνα

Ένα ελαφρύ ψιλόβροχο έχει αδειάσει τα μπαλκόνια του Karl-Marx-Hof στη Βιέννη. Αυτή η επιβλητική κατασκευή -που αποτελείται από 1.275 διαμερίσματα και εγκαινιάστηκε το 1930- είναι η επιτομή του δημοτικού, στεγαστικού προγράμματος της αυστριακής πρωτεύουσας, το οποίο άρχισε να διαμορφώνεται το 1919.

Αυτή η πολεοδομική στρατηγική αναπτύχθηκε μετά τον θρίαμβο του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος στις τοπικές εκλογές του 1918. Η περίοδος που είναι γνωστή ως «Κόκκινη Βιέννη», κατά την οποία οι σοσιαλδημοκράτες διοίκησαν την πόλη, διήρκεσε μέχρι το 1934, αν και η επιρροή της εξακολουθεί να υφίσταται. Η δημοτική διοίκηση παρείχε στην πόλη μια σειρά από διαμερίσματα που ανήκαν στο δημόσιο.

Το κτήριο Karl -Marx -Hof στη Βιέννη / Photo: Wikimedia Commons

Μια καλή πόλη για να νοικιάσει ένα σπίτι κανείς

Σήμερα, η δημοτική κυβέρνηση της Βιέννης είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης κατοικιών στην Αυστρία. Ως αποτέλεσμα, η αγορά ενοικίασης στην αυστριακή πρωτεύουσα είναι μία από τις πιο προσιτές στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον ετήσιο δείκτη στέγασης που εκδίδει η Deloitte. Με μόλις 8,66 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, αυτό έρχεται σε δραματική αντίθεση με τις τιμές ενοικίασης κατοικιών σε πόλεις όπως το Παρίσι, το Λονδίνο, η Βαρκελώνη ή το Μόναχο, όπου οι τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο είναι υπερδιπλάσιες.

Η Μπάρμπαρα Σούμπερτ, 38 ετών, ζει σε ένα από αυτά τα διαμερίσματα που ανήκουν στο δημόσιο. «Εδώ, ονομάζεται gemeindebau (κτήριο κοινότητας)» εξηγεί. Όπως κι αυτή, έτσι και το 50% των Βιεννέζων περίπου απολαμβάνουν επιδοτούμενο ενοίκιο. Διαμένουν είτε σε ένα από τα 220.000 δημοτικά σπίτια, είτε σε ένα από τα 200.000 διαμερίσματα που έχουν χτιστεί από συνεταιρισμούς που έχουν λάβει δημόσιες επιδοτήσεις, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της τοπικής κυβέρνησης.

Η Σούμπερτ εργάζεται ως καθηγητής Γερμανικών και Γαλλικών σε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε αυτή την πόλη των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων. Το ενοίκιο της είναι περίπου 450 ευρώ το μήνα, χωρίς κοινόχρηστα. «Χάρη σε αυτό, είχα περισσότερες ευκαιρίες» σημειώνει. Η Σούμπερτ επενδύει περίπου το 25% του εισοδήματός της στη στέγαση. Εξηγεί ότι, παρά τον υψηλό πληθωρισμό -ο οποίος το 2022 ήταν περίπου 8,5% στην Αυστρία- ούτε η ίδια ούτε οι φίλοι της (ούτε η πλειονότητα των Βιεννέζων) αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για πιο προσιτά, λόγω της ανεξέλεγκτης αύξησης των ενοικίων.

Κατοικία για όλους

«Στο gemeindebau, προσπαθούν να κρατήσουν τους κατοίκους στα διαμερίσματα. Αν κάποιος έχει προβλήματα με τις τιμές των δημοσίων ενοικίων, δεν θα είχε καμία τύχη στην ελεύθερη αγορά», αστειεύεται η Σούμπερτ. Για να γίνει κάποιος δικαιούχος δημόσιας κατοικίας, πρέπει να περάσει μια διαδικασία εισαγωγής που μπορεί να διαρκέσει έως και δύο χρόνια. Είναι δύσκολο να πάρει κανείς ένα συμβόλαιο ενοικίασης. Η Σούμπερτ ζει σε αυτό το διαμέρισμα – το οποίο έχει θέα στον ποταμό Δούναβη και βρίσκεται πολύ κοντά στο ιστορικό κέντρο της πόλης – εδώ και 16 χρόνια. Η γιαγιά της ζούσε επίσης στο ακίνητο, το οποίο βρίσκεται στα χέρια της οικογένειάς της για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Εάν η Σούμπερτ μετακομίσει, το διαμέρισμα θα το διαχειρίζεται και πάλι το Δημοτικό Συμβούλιο της Βιέννης.

Το κτήριο El Ruedo στη Μαδρίτη / Photo: Wikimedia Commons

Τι γίνεται στη Μαδρίτη;

Στη Μαδρίτη, τα φώτα λάμπουν στο ποτάμι των οχημάτων που διασχίζει τον αυτοκινητόδρομο κάθε απόγευμα. Στη μία πλευρά του M-30, μπορείτε να δείτε το Pirulí, έναν πύργο τηλεόρασης από τη δεκαετία του 1970. Και, στην άλλη πλευρά του δρόμου, μπορείτε να ρίξετε μια ματιά σε ένα εκτεταμένο κτήριο από τούβλα ενάντια στο ηλιοβασίλεμα: Το El Ruedo. Αυτό το μπρουταλιστικό, εντυπωσιακό συγκρότημα κοινωνικών κατοικιών είναι άλλο ένα σύμβολο της δημόσιας στέγασης. Σχεδιασμένο από τον Francisco Javier Sáenz de Oiza, έναν θρυλικό Ισπανό αρχιτέκτονα, χτίστηκε μεταξύ 1986 και 1989 για να στεγάσει 346 οικογένειες Ρομά από μία από τις πολυάριθμες παραγκουπόλεις της Μαδρίτης, οι οποίες διαλύθηκαν από τις κυβερνητικές αρχές στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Τον Μάρτιο του 2021, ένα από τα διαμερίσματα του El Ruedo – 860 τετραγωνικά μέτρα και σε απόσταση 20 λεπτών με τα πόδια από το διάσημο πάρκο Ρετίρο – προκάλεσε «μεγάλο ενδιαφέρον» μεταξύ των αγοραστών, σύμφωνα με το μεσιτικό γραφείο που το διαχειριζόταν. «Διαμέρισμα προς πώληση για 95.000 ευρώ», ανέφερε η αγγελία: Περίπου 104.000 δολάρια. Στην Ισπανία, οι δημόσιες κατοικίες έχουν μετατραπεί σε περιουσιακά στοιχεία. Μετά την παρέλευση ορισμένου χρονικού διαστήματος, τα ακίνητα μπορούν να πωληθούν στην ελεύθερη αγορά. «Η στεγαστική πολιτική της Ισπανίας κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα εξαρτήθηκε από τον τομέα των ακινήτων» συνοψίζει ο αρχιτέκτονας Pedro Górgolas, ο οποίος διδάσκει πολεοδομία στο Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης.

Η κατάσταση αυτή «ενθάρρυνε ανησυχητικά το καθεστώς ιδιοκτησίας, τόσο στην ελεύθερη αγορά όσο και, παραδόξως, στην προστατευόμενη ή επιδοτούμενη αγορά». Η κοινωνική στέγαση αντιπροσωπεύει ένα μικροσκοπικό 2,5% της ισπανικής ακίνητης περιουσίας: Περίπου 290.000 σπίτια, τα οποία διαχειρίζονται οι περιφερειακές κυβερνήσεις (72%) και οι δημοτικές αρχές (27%), όπως αναφέρεται αναλυτικά σε μια έκθεση του 2020 από το Υπουργείο Στέγασης της Ισπανίας. Αυτό είναι πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο οποίος ανέρχεται στο 9%.

Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε την κατασκευή 183.000 κοινωνικών κατοικιών, στο πλαίσιο της «ισχυρής δέσμευσης για την οικοδόμηση ενός δημόσιου, στεγαστικού συστήματος παρόμοιου με εκείνο των προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών», όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος. Το ισπανικό μοντέλο δημόσιας στέγασης χαρακτηρίζεται από «συρρίκνωση της ασημαντότητας», σύμφωνα με τον Pedro Górgolas, «μια στρατηγική που διαφέρει από την υπόλοιπη ανεπτυγμένη Ευρώπη».

Το κτήριο Boundary Estate στο Λονδίνο / Photo: Wikimedia Commons

Η παλαιότερη δημόσια στεγαστική ανάπτυξη στον κόσμο

Είναι η Fuggerei, που ιδρύθηκε το 1521. Χτίστηκε στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας από έναν πλούσιο έμπορο για να στεγάσει άτομα με χαμηλό εισόδημα. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ωστόσο, η τάση αυτή ενισχύθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την ώθηση της εκβιομηχάνισης, έλαβε χώρα μια παγκόσμια αστική επανάσταση, καθώς χιλιάδες αγρότες εγκαταστάθηκαν στις πόλεις. Το πρώτο σύγχρονο έργο κοινωνικής στέγασης κατασκευάστηκε στο Λονδίνο. Το Boundary Estate, που άνοιξε το 1900, ολοκληρώθηκε από το Συμβούλιο της κομητείας του Λονδίνου, για να βελτιώσει τη ζωή στη συνοικία Shoreditch στο East End του Λονδίνου. Σύμφωνα με τα αρχεία από το τέλος της βικτοριανής εποχής, η συνοικία ήταν μια φτωχή περιοχή, γεμάτη με χαμηλής ποιότητας σπίτια και ανασφάλεια. Είχε επίσης ένα προσδόκιμο ζωής που ήταν το μισό σε σχέση με άλλες περιοχές της βρετανικής πρωτεύουσας.

Σχεδιασμένο από τον Όουεν Φλέμινγκ, το Boundary Estate (το οποίο εξακολουθεί να στέκεται, αν και λιγότερο από το 10% του ακινήτου παραμένει σε δημόσια ιδιοκτησία) θεωρήθηκε ως βελτίωση για τη γειτονιά. «Στις αρχές του 20ού αιώνα, η κακή διαβίωση είχε ήδη συνδεθεί με τον πολλαπλασιασμό των ασθενειών» εξηγεί ο αρχιτέκτονας και πολεοδόμος José María Ezquiaga, πρώην πρύτανης του Κολλεγίου Αρχιτεκτόνων της Μαδρίτης. «Αυτό ενέπνευσε μια ριζική επανεξέταση της αρχιτεκτονικής, του μοντέλου στέγασης και της πόλης».

«Πειράματα» κατοικιών

«Στην Ευρώπη, όσον αφορά τη στέγαση, χρωστάμε στην επανάσταση του κινήματος Bauhaus, στα Διεθνή Συνέδρια Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής και στα κεντροευρωπαϊκά πειράματα κοινωνικής στέγασης» λέει ο Ezquiaga. Ένα τέτοιο πείραμα έλαβε χώρα στη Στουτγάρδη της Γερμανίας το καλοκαίρι του 1927: Την έκθεση Die Wohnung, η οποία προσέλκυσε 500.00 επισκέπτες. Το αποκορύφωμα ήταν μια σειρά από πρότυπες κατοικίες που σχεδιάστηκαν από 16 πρωτοπόρους αρχιτέκτονες: Mies van der Rohe, Ludwig Hilberseimer, Hans Poelzig, Max και Bruno Taut, Hans Scharoun, Adolf Rading, Richard Döcker και Adolf Gustav Schneck, Walter Gropius, Peter Behrens, Josef Frank, Victor Bourgeois, Le Corbusier, Jacobus Johannes Pieter Oud και Mart Stam.

Τα σχέδια υλοποιήθηκαν σε 17 πρότυπες κατοικίες, οι οποίες πρότειναν μια νέα κατεύθυνση και μια σχετικά φθηνότερη μορφή στέγασης. Οι αρχιτέκτονες συμπύκνωσαν προηγούμενα αρχιτεκτονικά στυλ, ενοποιώντας κοινόχρηστους χώρους και χώρους πρασίνου. Ο φυσικός φωτισμός αναγνωρίστηκε ως πολύ σημαντικός, ενώ χρησιμοποιήθηκαν φθηνότερα υλικά μαζικής παραγωγής. Η αξία της αποδοτικότητας τέθηκε ως προτεραιότητα στο σχεδιασμό. Αυτές οι ιδιότητες εφαρμόστηκαν τελικά στην πράξη στα διαμερίσματα Karl-Marx-Hof. Το έργο έγινε από τον Αυστριακό αρχιτέκτονα Karl Ehn, ο οποίος ήταν μαθητής του Otto Wagner. Οι κοινόχρηστοι χώροι καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του χώρου της δομής (80%), όπου επρόκειτο να λάβει χώρα η κοινωνική ζωή. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί και σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές δομές που χτίστηκαν αργότερα στον αιώνα, όπως το El Ruedo της Μαδρίτης.

Δείτε το βίντεο 

Η λύση στις παραγκουπόλεις

Ενώ τα πρώτα ίχνη της στεγαστικής πολιτικής στην Ισπανία εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Δημοκρατίας – μεταξύ 1931 και 1939 – το μοντέλο παγιώθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο (1939-75). Από την αυγή του 20ού αιώνα, οι ισπανικές πόλεις είχαν προσελκύσει μετανάστες από την ύπαιθρο. Ο εμφύλιος πόλεμος πάγωσε αυτές τις ροές, αλλά στις δεκαετίες του 1950, 1960 και 1970, η εσωτερική μετανάστευση άρχισε και πάλι. «Μεταξύ 1951 και 1975, περίπου 12 εκατομμύρια Ισπανοί -περισσότερο από το 40% του πληθυσμού- άλλαξαν κατοικία, κυρίως λόγω της μετανάστευσης από την ύπαιθρο στην πόλη, που είχε ως αποτέλεσμα το σχετικό πρόβλημα των παραγκουπόλεων», εξηγεί ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Andrés Rubio.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950, εκατομμύρια ισπανικές οικογένειες ζούσαν εκτός των μεγάλων πόλεων, συχνά σε άτυπα σπίτια χωρίς τρεχούμενο νερό ή ηλεκτρικό ρεύμα. Η ενοποίηση αυτών των προαστίων ήταν η κύρια αστική πρόκληση της εποχής. Η δικτατορία του Φράνκο βρήκε τη λύση στο στεγαστικό πρόβλημα στη Βαρκελώνη, το 1959, όταν πραγματοποιήθηκε το πρώτο Εθνικό Συνέδριο Πολεοδομίας. Η συγκέντρωση κατέληξε να απορρίψει την πρωτοπορία, αφήνοντας κατά μέρος τις ευρωπαϊκές εμπειρίες για τη στέγαση (ή τον ορθό πολεοδομικό σχεδιασμό) και αγκαλιάζοντας αντ’ αυτού τα αγγλοσαξονικά και αμερικανικά μοντέλα, τα οποία επικεντρώνονταν περισσότερο στην καλλιέργεια της ιδιοκτησίας. «Η Ισπανία ήταν ένα από τα ευρωπαϊκά εδάφη που, κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, επέτρεψε στον εαυτό της να επηρεαστεί περισσότερο από την αμερικανοποίηση», επισημαίνει ο Andrés Rubio, ο οποίος θεωρεί ότι η χώρα του είναι «μία από τις χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο από τη σοβαρή έλλειψη κανονισμών στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη διαχείριση της γης».

Προστατευόμενες από το καθεστώς του Φράνκο, ορισμένες επιχειρήσεις ειδικεύτηκαν στην κατασκευή κατοικιών χαμηλής ποιότητας – αρχικά προς ενοικίαση και αργότερα προς πώληση – στα περίχωρα των πόλεων. «Αν και δεν επισημάνθηκε, τα σπίτια αυτά ήταν σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένα προς τον εργαζόμενο πληθυσμό» λέει ο Καταλανός ερευνητής Mercé Tatjer. Για παράδειγμα, μεταξύ 1960 και 1970, τρία στα 10 σπίτια που χτίστηκαν στη Βαρκελώνη κατασκευάστηκαν σε αυτές τις εκτεταμένες αναπτύξεις. Ο Tatjer επισημαίνει ότι εκείνη την περίοδο παγιώθηκε το μοντέλο στέγασης: «Η ενοικίαση ως μορφή κατοικίας εξαφανίστηκε, υπέρ της ιδιωτικής κατοικίας».

Η Βιέννη αντιστάθηκε

Αντίθετα – και σε κόντρα με πολλές άλλες πρωτεύουσες – η Βιέννη αντιστάθηκε πάντα στην ιδιωτικοποίηση της δημόσιας στέγασης. Το Δημοτικό Συμβούλιο δεν υποχώρησε ποτέ στις πιέσεις, οι οποίες ήταν ιδιαίτερα ισχυρές στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, για να μετατρέψει τους ενοικιαστές σε ιδιοκτήτες. Αυτό οφειλόταν ίσως στη συνειδητοποίηση ότι, μόλις ολοκληρωθούν οι συναλλαγές, ο δήμος θα έχανε τη δυνατότητα να ρυθμίζει τα ενοίκια. Έτσι, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί σχεδόν το 18% του στεγαστικού του αποθέματος ως δημόσιο και η Γαλλία πλησιάζει το 17%, οι Κάτω Χώρες προηγούνται με 30%, με την Αυστρία να βρίσκεται πολύ κοντά, με μία στις τέσσερις κατοικίες να είναι δημόσια. «Επιπλέον, οι κοινωνικές κατοικίες είναι κατανεμημένες σε όλες τις συνοικίες της Βιέννης», επισημαίνει η Barbara Laa, ερευνήτρια με ειδίκευση στον αστικό σχεδιασμό στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης. «Σε σύγκριση με άλλες πόλεις, η Βιέννη είναι αρκετά μικτή», τονίζει, αναφερόμενη στην κοινωνικοοικονομική ποικιλομορφία των γειτονιών της πόλης. «Δεν έχουν δημιουργηθεί γκέτο». Θεωρεί ότι υπήρξε μια «σταθερή και συνεπής» προσέγγιση στις δημόσιες πολιτικές που – εκτός από την αποθάρρυνση του αστικού διαχωρισμού – βοήθησαν στον έλεγχο των τιμών των ενοικίων.

Η συνεχής αύξηση των ενοικίων

Στην Ισπανία, μεταξύ 2016 και 2021, τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 20% περίπου. Επί του παρόντος, όλοι οι ισπανικοί δήμοι με περισσότερους από 50.000 κατοίκους βρίσκονται στο μέγιστο εύρος τιμών ενοικίασης ή πολύ κοντά σε αυτό. Σε αυτή τη διαδικασία αύξησης των τιμών, η ισπανική τάση για ιδιοκτησία έχει παίξει καθοριστικό ρόλο – έχει μετατρέψει την εργατική τάξη σε αυτό που ορισμένοι ειδικοί αποκαλούν «πεζικό των ακινήτων».

Από τη δεκαετία του 1960, ο ισπανικός πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 55% – από περίπου 30 εκατομμύρια ανθρώπους σε 48 εκατομμύρια – ενώ η προσφορά κατοικιών έχει αυξηθεί κατά 225%, με την ύπαρξη έως και 25.218.516 οικιστικών μονάδων, όπως αναφέρει ο José Luis Campos στο βιβλίο του The Spanish Real Estate Bubble. Η ισπανική αναλογία κατοικιών είναι 537 ανά χίλιους κατοίκους- ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 452. Ο Górgolas περιγράφει αυτό ως «μια ανησυχητική υπερπαραγωγή κατοικιών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την υποαπασχόληση ενός σημαντικού ποσοστού του οικιστικού αποθέματος».

«Επιπλέον, ορισμένοι κάτοικοι -ιδιαίτερα στις γειτονιές που έχουν χτιστεί από ιδιώτες, στις ιστορικές περιοχές και σε ένα μεγάλο μέρος των ιδιωτικών ή δημόσιων υποανάπτυκτων περιοχών- έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν σπίτια που απαιτούν μεγάλες επενδύσεις για να προσαρμοστούν στα σύγχρονα πρότυπα ή για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των κατοίκων τους, οι οποίοι γερνούν» συνοψίζει ο Mercé Tatjer.

Περισσότερη ανακαίνιση, λιγότερη ανοικοδόμηση

Η Γαλλίδα αρχιτέκτονας Anne Lacaton – η οποία ανήκει στο αρχιτεκτονικό γραφείο Lacaton & Vassal – έχει το σύνολο του έργου της αρθρωμένο γύρω από μια και μόνη παραδοχή: «Ποτέ μην κατεδαφίζεις». «Πρέπει να ανακαινίζετε περισσότερο και να χτίζετε λιγότερο» υποστηρίζει η Lacaton. Η ίδια εγκαινίασε το 6ο Διεθνές Συνέδριο Αρχιτεκτονικής στην Παμπλόνα της Ισπανίας με τίτλο «Η πόλη που θέλουμε».

Μεταξύ των πιο διάσημων ανακαινίσεων που έγιναν από την Lacaton & Vassal είναι η αναδιαμόρφωση 530 διαμερισμάτων σε μια εργατική γειτονιά του Μπορντό, στη Γαλλία – έργο που τιμήθηκε με το Βραβείο Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2019. Το ζεύγος αρχιτεκτόνων καταπιάστηκε με ένα κτήριο κοινωνικής κατοικίας που ανεγέρθηκε το 1960, επεκτείνοντας τον ζωτικό χώρο, αυξάνοντας την ποσότητα του φυσικού φωτισμού και βελτιώνοντας την περιβαλλοντική απόδοση.

«Οι χώροι όπου ζούμε δεν είναι πάντα επαρκείς – μια γειτονιά ή μια πόλη δεν είναι απλώς συσσωρεύσεις στοιχείων που μπορούν να πολλαπλασιαστούν» επιβεβαιώνει ο Lacaton. Υπερασπίζεται ένα μοντέλο στέγασης που είναι «υψηλής ποιότητας, γενναιόδωρο, προσιτό, χτισμένο για διαφορετικούς ανθρώπους που έχουν διαφορετικούς τρόπους ζωής… αυτές είναι βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιας πόλης».

Διαφορετικές κατοικίες για διαφορετικούς ανθρώπους

«Η ποικιλομορφία, οι μικτές χρήσεις, η χρήση κοινόχρηστων χώρων, η βιωσιμότητα και η αποκατάσταση των παλαιών υποδομών είναι τα ζητήματα που πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ο σχεδιασμός των κατοικιών» λένε οι επιμελητές μιας έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα ICO στη Μαδρίτη πέρυσι. Ένας εξ αυτών υποστηρίζει ότι «τα εργαλεία που εφαρμόστηκαν τον 20ό αιώνα στα δημόσια στεγαστικά έργα έχουν καταστεί παρωχημένα». Για τον λόγο αυτό, οι επιμελητές προσδιορίζουν μια σειρά από βασικούς τομείς που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατασκευή σήμερα: Η ευαισθητοποίηση σε θέματα κλίματος, η φροντίδα, τα νέα μοντέλα διαχείρισης, το αστικό πλαίσιο και οι ταυτότητες.

«Αναδύεται νέα δυναμική για την αύξηση των επενδύσεων στην κοινωνική στέγαση» αναφέρει έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για το 2020. Η μελέτη – Κοινωνική στέγαση: Ένα βασικό μέρος της παρελθούσας και μελλοντικής στεγαστικής πολιτικής – περιγράφει επίσης τη δημόσια στέγαση ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ανακούφιση των αστικών υπερβολών του περασμένου αιώνα και την ανάκτηση της σχέσης μεταξύ αρχιτεκτονικής και στέγασης.

Ο Γάλλος αρχιτέκτονας Lacaton το συνοψίζει με μια φράση: «Η στέγαση είναι η πιο όμορφη πρόκληση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής».

*Με στοιχεία από elpais.com