Ανάλυση: Να προσέχετε τι εύχεστε για τον Πούτιν και τη Ρωσία μετά την ανταρσία

Η αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία ήταν βασικός στόχος των υπέρμαχων της παγκοσμιοποίησης στην αμερικανική εξωτερική πολιτική από το πραξικόπημα του Μαϊντάν το 2014, που εκτελέστηκε υπό τις οδηγίες της τότε βοηθού υπουργού Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, τώρα υφυπουργού Εξωτερικών για Πολιτικές Υποθέσεις των ΗΠΑ.

Αλλαγή καθεστώτος

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αγκάλιασε το αίτημα για αλλαγή καθεστώτος στις 26 Μαρτίου 2022, δηλώνοντας ότι ο Πούτιν «δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία» μετά την εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.

Η ανταρσία του Ομίλου Βάγκνερ αυτό το Σαββατοκύριακο προκάλεσε θύελλα σχολίων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με την έννοια ότι ο ρώσος πρόεδρος μπορεί τελικά να καθαιρεθεί.

Αφού το αφεντικό της Βάγκνερ, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, πήρε τη συμφωνία που του πρότεινε ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, διέκοψε την πορεία του προς τη Μόσχα και εξορίστηκε στον στενότερο σύμμαχο της Μόσχας, ο Πούτιν βρίσκεται ακόμα στη θέση του.

Αλλά η πολιτική κινούμενη άμμος έχει μετατοπιστεί προς την υπερεθνικιστική δεξιά της Ρωσίας, εγείροντας σοβαρούς στρατηγικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης πιθανότητας χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων, γράφει σε ανάλυσή του ο James Davis.

Ακραία μορφή εθνικισμού

Η Ρωσία στρέφεται προς μια ακραία μορφή εθνικισμού από το Μαϊντάν, το οποίο η Νούλαντ και οι συνάδελφοί της θεώρησαν ως προοίμιο για την ανατροπή του Πούτιν.

Ο Πριγκόζιν με μαχητές του (φωτογραφία αρχείου Press service of «Concord»/via Reuters)

Το πραξικόπημα υπό την αιγίδα των ΗΠΑ εναντίον του εκλεγμένου προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς απείλησε το καθεστώς της Ρωσίας στην Κριμαία, τη βάση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, και προκάλεσε την προσάρτηση της χερσονήσου, η οποία ήταν ρωσικό έδαφος από την κυριαρχία της Μεγάλης Αικατερίνης.

Ο Πριγκόζιν αντικατοπτρίζει μια αυξανόμενη συναίνεση στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και σε σημαντικά τμήματα της κοινωνίας των πολιτών που θεωρούν ότι ο Πούτιν ήταν αδύναμος απέναντι στα δυτικά σχέδια εναντίον της Ρωσίας.

Αυτή η συναίνεση περιλαμβάνει τον τσετσένο πολέμαρχο Ραμζάν Καντίροφ, τον οποίο ο ρώσος πρόεδρος έπεισε να στείλει στρατεύματα για να υπερασπιστούν τη Μόσχα ενάντια στην πορεία ανταρσίας του Πριγκόζιν.

Ο Καντίροφ και ο Πριγκόζιν υπήρξαν σύμμαχοι εναντίον της στρατιωτικής ηγεσίας του Πούτιν, απαιτώντας πιο επιθετική και αποφασιστική δράση στην Ουκρανία από ένα θεωρούμενο ως επιφυλακτικό Κρεμλίνο.

Υπερασπιστής ο Καντίροφ

Είναι αξιοσημείωτο ότι ο αρχηγός της Βάγκνερ μπόρεσε να συγκροτήσει ένα στρατιωτικό κομβόι για μια περίοδο μεγαλύτερη από μια εβδομάδα χωρίς να το γνωρίζει ο Πούτιν – αν και οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών το παρατήρησαν, σύμφωνα με αναφορές στον Τύπο.

Ακόμη πιο αξιοσημείωτο, καμία ρωσική στρατιωτική δύναμη δεν βρισκόταν μεταξύ Μόσχας και Ροστόφ καθώς το κομβόι είχε φτάσει σε απόσταση 200 χιλιομέτρων από τη ρωσική πρωτεύουσα, εκτός από μερικά ελικόπτερα εκ των οποίων τα τρία καταρρίφθηκαν από τους Βαγκνεριστές.

Και το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι ο Πούτιν έπρεπε να καλέσει τον σύμμαχο του Πριγκόζιν, τον Καντίροφ, να υπερασπιστεί την πρωτεύουσα, προτού προχωρήσει σε συμβιβασμό με τον Λουκασένκο, αποσύροντας όλες τις κατηγορίες εναντίον των στασιαστών.

Φαίνεται ότι ο τακτικός στρατός της Ρωσίας κάθισε με σταυρωμένα τα χέρια του και άφησε τον Πριγκόζιν να στείλει ένα μήνυμα στον ρώσο πρόεδρο.

Η «Μεγάλη Ρωσία»

Το υπερεθνικιστικό ρεύμα της «Μεγάλης Ρωσίας» στη Μόσχα πιστεύει ότι ο Πούτιν είναι ήπιος με τη Δύση. Ο ρώσος πρόεδρος ζήτησε το 2000 από τον τότε ομόλογό του των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, να ενταχθεί η Ρωσία στο ΝΑΤΟ και το αίτημά του απορρίφθηκε.

Ελαβε μια υπόσχεση από την Ουάσιγκτον ότι οι ΗΠΑ δεν θα παρέμβουν στην Ουκρανία, την οποία η κυβέρνηση Μπους παραβίασε όταν υποστήριξε την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004.

Και με την πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ εγγυήθηκαν την ασφάλεια και τα δικαιώματα της ρωσόφωνης μειονότητας της Ουκρανίας μέσω της συμφωνίας Μινσκ ΙΙ, την οποία ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέρριψε το 2022 με αγγλοαμερικανική υποστήριξη.

Ο Ραμζάν Καντίροφ (φωτογραφία Reuters/Chingis Kondarov)

Η ανταρσία του Πριγκόζιν καθιστά πλέον τον Πούτιν εξαρτημένο από τη ρωσική ακροδεξιά. Εάν ανατραπεί, ο διάδοχός του δεν θα είναι ένας φιλελεύθερος δημοκράτης του είδους που ονειρεύεται η Ουάσιγκτον, αλλά μάλλον ένας ρώσος εθνικιστής που τάσσεται υπέρ της απόλυτης νίκης στην Ουκρανία, πιθανότατα ακόμη και αν απαιτηθεί η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων.

Δεν υπάρχει σημαντικό φιλελεύθερο ρεύμα στη Ρωσία. Η κυβερνώσα ρωσική ελίτ κυοφορεί μια ισχυρή ομάδα δεξιών εθνικιστών, που ονειρεύονται μια αναζωογονημένη «Μεγάλη Ρωσία». Δυστυχώς, αυτό το ρεύμα συγκροτείται από πολλές διαφορετικές ομάδες.

Η συνεκτική ιδέα

Περιλαμβάνει τον ηγέτη του Φιλελεύθερου-Δημοκρατικού Κόμματος Λεονίντ Σλούτσκι, τον «ευρασιανιστή» φιλόσοφο Αλεξάντερ Ντούγκιν, τους δημοφιλείς τηλεοπτικούς παρουσιαστές Βλαντιμίρ Σολόβιεφ και Ντιμίτρι Ντίμπροφ, τον ηγέτη της Τσετσενίας Καντίροφ, το τηλεοπτικό κανάλι SPAS του Πατριαρχείου Μόσχας και τη νέο-Τσαρική Ενωση του ρωσικού λαού.

Περιλαμβάνει επίσης πρώην αξιωματικούς του ρωσικού στρατού που αποστρατεύθηκαν βίαια από τον Πούτιν, και το αφεντικό της Βάγκνερ, Πριγκόζιν, ο οποίοι γκρίνιαζαν για τη στρατιωτική δειλία του ρώσου προέδρου και την κακή απόδοση των επιλεγμένων διοικητών του.

Αυτό που συγκρατεί τον ετερόκλητο συνασπισμό είναι η ιδέα ότι η Ρωσία πρέπει να νικήσει την Ουκρανία με οποιοδήποτε τίμημα και ότι ο πόλεμος μπορεί να τελειώσει μόνο με νίκη στα δυτικά σύνορα της πρώην Σοβιετικής Ενωσης.

Η δυνητική χρήση των 2.000 τακτικών πυρηνικών όπλων της Ρωσίας, τα οποία ξεκινούν από τον ένα κιλοτόνο, δεν είναι θέμα απλής εικασίας των μέσων ενημέρωσης. Τα πιο εξέχοντα φερέφωνα του εθνικισμού της «Μεγάλης Ρωσίας» απαιτούν την ανάπτυξή τους.

Η κόρη του Ντούγκιν (δεξιά) σκοτώθηκε από έκρηξη βόμβας (στην αριστερή φωτογραφία) που πιθανώς προοριζόταν για τον πατέρα της (αριστερά)

Η υπερεθνικίστρια Λερναία Υδρα έχει πολλά κεφάλια, αλλά το ένα έχει πιο δυνατή φωνή από τα υπόλοιπα και είναι του, αυτοαποκαλούμενου «κόκκινος Ναζί», Ντούγκιν.

Να χρησιμοποιήσει «πυρηνικά όπλα»

Σε μια viral ανάρτησή του τον Μάρτιο του 2023 στο Telegram, ο Ντούγκιν απαίτησε γενική κινητοποίηση όλου του ρωσικού στρατιωτικού ανθρώπινου δυναμικού, στρατιωτικοποίηση της οικονομίας, φυλάκιση όσων αντιτίθενται στον πόλεμο και χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων εάν δεν πετύχουν άλλα μέτρα.

Πρότεινε επίσης να «κάνουμε τα πάντα» ενάντια στην αποφυγή της χρήσης των «μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων», και να τα χρησιμοποιήσουμε εάν είναι απαραίτητο.

Η Ρωσία θα πρέπει επίσης «να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατηγικά πυρηνικά όπλα», δήλωσε. Η κόρη του πέθανε τον Αύγουστο του 2022 όταν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε καταστράφηκε από έκρηξη βόμβας, η οποία πιθανώς προοριζόταν για τον ίδιο.

Αυτοαποκαλούμενος μαθητής του ναζί φιλοσόφου Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο Ντούγκιν κατήγγειλε τον Πούτιν ότι έβαλε το ρωσικό πολίτευμα μπροστά από τον «Ρωσικό Κόσμο» ή τη Ρωσικότητα.

«Βάζει πρώτα το ρωσικό κράτος, ενώ εγώ σκέφτομαι τον Ρωσικό Κόσμο. Αυτός ο ρωσικός κόσμος είναι πολύ ευρύτερος από το ρωσικό κράτος. Ο Πούτιν βεβηλώνει τη ρωσική ταυτότητα και μ’ αυτόν τον τρόπο έχει απογοητεύσει πολλούς πατριώτες», δήλωσε ο ιδεολόγος σε μια ολλανδική εφημερίδα το 2018.

Πόλεμος του ΝΑΤΟ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, για όλους τους πρακτικούς σκοπούς, είναι ένας πόλεμος μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και του ΝΑΤΟ. Ο ρωσικός στρατός πολεμά έναν στρατό Ουκρανών, οπλισμένων, εκπαιδευμένων και πληρωμένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ.

Οι κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της άνευ προηγουμένου κατάσχεσης περίπου 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων των συναλλαγματικών της αποθεμάτων χωρίς την πλήρη κήρυξη του πολέμου, είχαν σχεδιαστεί για να συντρίψουν την ικανότητά της να πολεμήσει.

Ολα τα σημαντικά ρεύματα της ρωσικής αφήγησης πιστεύουν ότι ο δυτικός στόχος σε αυτόν τον πόλεμο είναι να πετύχει την αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα και, ενδεχομένως, να διασπάσει την ίδια την εθνικά ποικιλόμορφη και γεωγραφικά εξαπλωμένη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η Βικτόρια Νούλαντ (φωτογραφία Reuters/Yiannis Kourtoglou)

Οι Ρώσοι δεν είναι παρανοϊκοί ως προς αυτό το θέμα. Η αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία βρίσκεται στην ατζέντα ορισμένων ανώτερων αξιωματούχων της κυβέρνησης Μπάιντεν εδώ και μια δεκαετία.

Οπως είπε η υφυπουργός Εξωτερικών Νούλαντ, τότε επικεφαλής του γραφείου του υπουργείου Εξωτερικών για την Ανατολική Ευρώπη, σε επιτροπή του Κογκρέσου στις 6 Μαΐου 2014, «Από το 1992, έχουμε παράσχει 20 δισεκατομμύρια δολάρια στη Ρωσία για να υποστηρίξουμε την επιδίωξη της μετάβασης σ’ ένα ειρηνικό, με ευημερία, δημοκρατικό κράτος που αξίζει στον λαό της».

Το ίδιο θέμα επαναλαμβάνεται με συνέπεια από τις μεγάλες δεξαμενές σκέψης της Ουάσιγκτον και στην αρθρογραφία του κυρίαρχου Τύπου.

Από το πρόγραμμα του Ντούγκιν

Δεν υπάρχει αποτελεσματική, δημοκρατική αντιπολίτευση σε αναμονή έναντι του σημερινού ρωσικού καθεστώτος. Πριν το 2022, ο φερόμενος ως δημοκράτης Αλεξέι Ναβάλνι είχε την υποστήριξη μιας μικρής ομάδας.

Ακόμη και πριν την εισβολή στην Ουκρανία, ωστόσο, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας ανάγκασαν τους περισσότερους από τους υποστηρικτές του να μεταναστεύσουν ή τους έριξαν στη φυλακή.

Ενα άλλο κύμα μετανάστευσης ακολούθησε την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου 2022, καθαρίζοντας ουσιαστικά το τοπίο από κάθε φιλελεύθερη αντιπολίτευση.

Η πιο πιθανή πολιτική απάντηση του Πούτιν στην ανταρσία και η προσωρινή επίλυσή της θα είναι ν’ αυξήσει την κινητοποίηση του ρωσικού ανθρώπινου δυναμικού, υιοθετώντας ένα βασικό στοιχείο από το πρόγραμμα του Ντούγκιν.

Αυτό είναι ακόμη πιο πιθανό αφού η κυβέρνηση της Ουκρανίας ανακοίνωσε στις 19 Ιουνίου αυστηρότερα πρότυπα κινητοποίησης σε πολλές περιφέρειες, ξεκινώντας από το Κίεβο.