Οι πρωτοπόρες, φεμινιστικές εκδόσεις που ιδρύθηκαν για να σπάσουν τη σιωπή

Ιδρύθηκε για να «σπάσει τη σιωπή» για τις γυναικείες φωνές και εξακολουθεί να είναι τόσο ουσιαστική και επιδραστική όσο ποτέ, οπαδοί και ιδρυτικά μέλη αποτίουν φόρο τιμής στον πρωτοπόρο φεμινιστικό τύπο.

Ήταν αρχές της δεκαετίας του ’70 και σε ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα πάνω από μια συναγωγή στο Τσέλσι του Λονδίνου, διακοσμημένο με λαχανί χρώμα, κόκκινα πλακάκια και ένα εναλλακτικό εξώφυλλο του βιβλίου της Ζερμέν Γκρηρ, «The Female Eunuch» στον τοίχο, μια ομάδα γυναικών καθόταν και συζητούσε γύρω από ένα τραπέζι.

Η σοφίτα έγινε σύντομα το πρώτο γραφείο του φεμινιστικού εκδοτικού οίκου Virago, ο οποίος κλείνει 50 χρόνια αυτόν τον μήνα. Έχει εκδώσει περισσότερους από 4.000 τίτλους και πάνω από 1.000 συγγραφείς, όπως η Σάρα Γουότερς, η Πατ Μπάρκερ και η Μόνικα Άλι, και έφερε στους Βρετανούς αναγνώστες ονόματα όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και η Μάγια Αγγέλου.

Photo: YouTube

Το «φαγωμένο μήλο»

«Όταν κυνηγάω όλα αυτά τα λογότυπα με τα μήλα στα ράφια μου, εντυπωσιάζομαι από την ποικιλομορφία αυτών των φωνών», λέει η Ali.

«Από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ μέχρι την Αττία Χοσέιν, το ενοποιητικό χαρακτηριστικό είναι η κεντρική θέση της γυναικείας εμπειρίας, η οποία ακόμη και σήμερα κινδυνεύει πάντα να υποτιμηθεί, να υποβαθμιστεί, να θεωρηθεί «οικιακή» και επομένως λιγότερο σημαντική» προσθέτει.

Το Virago ήταν η ιδέα της Carmen Callil, η οποία είχε εμπνευστεί από το Spare Rib, ένα φεμινιστικό, αντι-πολιτιστικό περιοδικό για το οποίο είχε κάνει κάποια διαφήμιση. Σε ένα δοκίμιο του 2008, η Callil, η οποία πέθανε πέρυσι, θυμήθηκε δείπνα της δεκαετίας του 1960 στα οποία οι άνδρες συζητούσαν «σοβαρά θέματα» και οι γυναίκες κάθονταν, ήσυχα, «σαν διακοσμητικά κομμάτια ζάχαρης».

Ήθελε να ξεκινήσει μία φεμινιστική έκδοση για να «σπάσει αυτή τη σιωπή» και επιστράτευσε τη Marsha Rowe και τη Rosie Boycott, που είχαν ιδρύσει το Spare Rib, για να βοηθήσουν. Οι αρχικές συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν σε μια παμπ στο Σόχο, πριν μεταφερθούν στο διαμέρισμα στο Τσέλσι.

Photo: YouTube

Virago, που σημαίνει γυναίκα-πολεμίστρια

«Όλο το σύμπαν φαινόταν να είναι προσανατολισμένο στην ιδέα ότι οι γυναίκες θα ήταν τελικά νοικοκυρές, και αυτό ήταν μια ασφυκτική κουβέρτα στην οποία ανοίγαμε τρύπες», λέει η Rowe.

Αρχικά, το 1972, ο εκδοτικός οίκος ονομάστηκε Spare Rib Books και τον Ιούνιο του 1973 έγινε Virago, που σημαίνει γυναίκα-πολεμίστρια. Αρχικά εξέδιδαν από κοινού με την Quartet Books, κυκλοφορώντας τον πρώτο τίτλο, «Fenwoman: A Portrait of Women in an English Village» της Mary Chamberlain- που προοριζόταν ως «φεμινιστικό αντίγραφο του Akenfield του Ronald Blythe, το 1975».

Η Chamberlain θυμάται ότι είχε πολύ μικρή εμπειρία στις εκδόσεις προτού η Callil δεχτεί την πρότασή της. «Ήταν ένα τεράστιο στοίχημα για εκείνη» λέει η συγγραφέας.

Δείτε το βίντεο

Η γυναικεία συγγραφή

Το Virago συγκέντρωσε αρκετά χρήματα για να γίνει πλήρως ανεξάρτητη το 1976 και μετακόμισε στο πρώτο της κανονικό γραφείο, στην Wardour Street, τον επόμενο χρόνο. Αμέσως μετά, ξεκίνησε η Virago Modern Classics με στόχο την εκ νέου ανακάλυψη ξεχασμένων γυναικών συγγραφέων των αρχών του 20ού αιώνα.

Αυτή η σειρά, με τη χαρακτηριστική πράσινη ράχη της, έβαλε τον εκδοτικό οίκο «στον χάρτη», σύμφωνα με τον Chamberlain. Η πλήρης συλλογή Classics περιλαμβάνει πλέον 718 τίτλους, με συγγραφείς που κυμαίνονται από την Daphne du Maurier έως τη Zora Neale Hurston – και κάποιους άνδρες που έχουν δημοσιεύσει έργα με φεμινιστικά θέματα, όπως η Ann Veronica του HG Wells.

«Όπως συνέβαινε με τόσους πολλούς αναγνώστες τη δεκαετία του 1980, η γνώση και η κατανόηση της γυναικείας συγγραφής καθώς μεγάλωνα επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τα Virago Modern Classics» λέει η Natasha Walter, της οποίας το βιβλίο «Living Dolls: The Return of Sexism» εκδίδεται ως ειδική έκδοση για την επέτειο του Virago, μαζί με άλλους τέσσερις τίτλους που αντιπροσωπεύουν κάθε δεκαετία της ιστορίας του εκδοτικού οίκου. Το Virago αμφισβήτησε με επιτυχία τον «αδιαμφισβήτητο» ανδρικό κανόνα, προσθέτει η Walter.

Photo; YouTube

«Αιδοίου Μονόλογοι»

«Ήταν μια επανάσταση στο κεφάλι για τις νεαρές φεμινίστριες να καταλάβουν ότι η απελευθέρωση των γυναικών είχε μια ιστορία, μια προϊστορία» λέει η Λίντα Γκραντ, νικήτρια του βραβείου μυθοπλασίας Γυναικών του 2000 (που τότε ονομαζόταν βραβείο Orange). «Και ο φεμινισμός δεν ήταν μόνο δικαιώματα και ισότητα, αλλά γυναικείες φωνές και γυναικείες εμπειρίες, ότι ο ανδρικός ψυχισμός δεν ήταν το γενικό και ο γυναικείος ψυχισμός το ιδιαίτερο».

Η V, παλαιότερα γνωστή ως Eve Ensler, λέει ότι είναι «για πάντα ευγνώμων» στον οίκο Virago για την έκδοση του έργου της «The Vagina Monologues» (Αιδοίου Μονόλογοι) σε μια εποχή που «πολλοί εκδότες φοβόντουσαν να το πλησιάσουν».

Ο οίκος Virago κατά καιρούς αντιμετώπισε αντίσταση. Στη δεκαετία του 1980, όταν ο πρώην εκδότης και νυν πρόεδρος της Virago, ο Lennie Goodings, επισκέφθηκε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο στο Μπέλφαστ, ο αγοραστής ήταν ανένδοτος ότι δεν ήθελε τίτλους του Virago επειδή «δεν υπήρχαν φεμινίστριες» στην πόλη. Υπήρχε η αίσθηση ότι «ο ορισμός του φεμινισμού ήταν κατά των ανδρών», λέει η Goodings. «Εν τω μεταξύ, εμείς προσπαθούσαμε να πούμε ότι η πατριαρχία δεν εξυπηρετούσε κανέναν».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Virago Press (@viragopress)

Ανακάλυψη και γιορτή

Η βραβευμένη με Πούλιτζερ, Marilynne Robinson, λέει: «Ο φεμινισμός θεωρείται πολύ συχνά ως αντίπαλος, αλλά το Virago, παρά την αγριότητα του ονόματος, είναι αντίθετα διαποτισμένο με ανακάλυψη και γιορτή».

Το Virago συχνά ερωτάται αν εξακολουθεί να είναι «απαραίτητο», λέει η εκδότριά της Sarah Savitt. «Μου φαίνεται ένα ερώτημα που στοιχειώνει ιδιαίτερα τις φεμινιστικές παρεμβάσεις (το βραβείο Γυναικών αμφισβητείται ομοίως κάθε χρόνο) ή κάθε πολιτική δράση που επιδιώκει να αυξήσει την ένταξη».

Η Boycott, η οποία ίδρυσε το Virago μαζί με την Callil, λέει ότι ζει «σε κατάσταση μόνιμου σοκ» για την ποιότητα της παιδικής μέριμνας και «τα επίπεδα τρολαρίσματος και μίσους» που απευθύνονται στις γυναίκες του δημόσιου βίου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υπάρχει «ακόμα ένας ολόκληρος κόσμος ανθρώπων που δεν θέλουν οι γυναίκες να πετύχουν ή να είναι ίσες. Και ειλικρινά, ενώ αυτό είναι αλήθεια, χρειάζεστε το Virago».

Τα τελευταία χρόνια, το Virago έχει επίσης εκδώσει βιβλία συγγραφέων υποεκπροσωπούμενων φύλων, όπως το «Trans Like Me» της CN Lester. «Υπήρξε πολύ αναγκαία συζήτηση και απολογισμός πρόσφατα σχετικά με το ποιοι παραβλέφθηκαν ή ακόμη και αποκλείστηκαν από το δεύτερο κύμα φεμινισμού – την εποχή που γεννήθηκε το Virago», λέει η Savitt. «Φυσικά, τώρα έχουμε τα δικά μας τυφλά σημεία, παρά τις καλύτερες φεμινιστικές προσπάθειες».

We’re giving away six original Virago Modern Classics. Follow and RT by midnight on Friday 1st July: the winner or winners will be informed next week. And you can listen to our episode on Rosamond Lehmann with guest @elizabday here. https://t.co/v6hMEkBjN4 pic.twitter.com/zdnZvok55m

— Backlisted Podcast (@BacklistedPod) June 28, 2022

Το Virago έχει υποστεί αρκετές αλλαγές στην ιδιοκτησία της

Από το 1982 έως το 1987 ήταν θυγατρική της Chatto, Virago, Bodley Head and Cape Group, η οποία αργότερα αγοράστηκε από την Random House. Το 1995, αντιμετωπίζοντας την ύφεση της αγοράς, το διοικητικό συμβούλιο του Virago πούλησε την εταιρεία στον σημερινό ιδιοκτήτη της Little, Brown, ο οποίος σήμερα ανήκει στην Hachette, έναν από τους «πέντε μεγάλους» εκδοτικούς οίκους.

Ο Goodings πιστεύει ότι ο εκδοτικός οίκος επιβίωσε επειδή συνέχισε να επηρεάζει «την πολιτική της εποχής». Ελπίζει όμως σε περισσότερες αλλαγές. «Εξακολουθεί να υπάρχει η ιδέα ότι ένα βιβλίο, ένα μυθιστόρημα γραμμένο από μια γυναίκα απευθύνεται κυρίως σε γυναικείο κοινό» λέει. «Κατά κάποιον τρόπο αυτό είναι το τελευταίο προπύργιο της πατριαρχίας.

»Η αλλαγή είναι δύσκολη και μπορεί να είναι αιματηρή» προσθέτει. «Αλλά η κοινωνία προχωράει μπροστά με κάθε επανάσταση».

*Με στοιχεία από theguardian.com