Εξάσκηση του εγκεφάλου με παιχνίδια βελτιώνει μνήμη και ύπνο

Ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα 12 εβδομάδων για ασθενείς με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), μεταδιασειστικό σύνδρομο ή απώλεια μνήμης, με δραστηριότητες εκπαίδευσης εγκεφάλου και βιοανάδραση δύο φορές την εβδομάδα και συγκεκριμένες παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, οδήγησε σε αξιοσημείωτες βελτιώσεις στη μνήμη, την προσοχή, τη διάθεση, την εγρήγορση και τον ύπνο των ασθενών.

Το πρόγραμμα ανέπτυξε ο δρ Ματζίντ Φοτούχι, νευρολόγος που θεωρείται αυθεντία σε παθήσεις μνήμης, διάσεισης, ΔΕΠΥ, νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά και της αύξησης της ζωτικότητας του εγκεφάλου σε οποιαδήποτε ηλικία.

Τα αποτελέσματα του διεπιστημονικού προγράμματος, δημοσιεύθηκαν στο Journal of Alzheimer’s Disease Reports και τα ευρήματα της σχετικής μελέτης, αντιπροσωπεύουν μια σημαντική ανακάλυψη στον τομέα της αποκατάστασης του εγκεφάλου καθώς παρέχουν περαιτέρω επιστημονικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των διεπιστημονικών εξατομικευμένων παρεμβάσεων.

«Η έμφαση του προγράμματος στη βελτίωση της νευροπλαστικότητας μέσω μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων έχει μεγάλες δυνατότητες για άτομα που υποφέρουν από ελλειμματική προσοχή, επίμονα συμπτώματα διάσεισης ή απώλεια μνήμης. Προσφέρει επίσης ελπίδα και μια πορεία προς τη βελτίωση της συνολικής λειτουργίας του εγκεφάλου και τη βελτιωμένη ποιότητα ζωής για άτομα που ανησυχούν για την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ στο μέλλον. Η μελέτη περιγράφει λεπτομερώς τις παρεμβάσεις που βελτιώνουν τη βιολογία του εγκεφάλου για καλύτερη γνωστική λειτουργία, καλύτερη διάθεση και καλύτερο ύπνο – όλα αυτά είναι άμεσα διαθέσιμα σε όλους με χαμηλό κόστος και δεν απαιτούν συνταγογραφούμενα φάρμακα ή χειρουργικές επεμβάσεις», εξήγησε ο Δρ Ματζίντ Φοτούχι, επίκουρος καθηγητής Νευροεπιστήμης στο τμήμα Ψυχολογικών και Επιστημών του Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου George Washington και ιατρικός διευθυντής του NeuroGrow Brain Fitness Center, όπου διεξήχθη η μελέτη.

Συνολικά 223 συμμετέχοντες, παιδιά και ενήλικες, μετείχαν στη μελέτη για μια περίοδο δύο ετών. Από αυτούς, τα 71 άτομα είχαν ΔΕΠΥ, 88 μεταδιασειστικό σύνδρομο και 64 απώλεια μνήμης (ήπια γνωστική έκπτωση ή υποκειμενική γνωστική έκπτωση).

Όλοι τους υποβλήθηκαν σε διεξοδική νευρογνωστική αξιολόγηση, με τεστ για την προφορική μνήμη, τη σύνθετη προσοχή, την ταχύτητα επεξεργασίας, την εκτελεστική λειτουργία και τον νευρογνωστικό δείκτη. Επιπλέον, συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σχετικά με τον ύπνο, τη διάθεση, τη διατροφή, την άσκηση, τα επίπεδα άγχους και την κατάθλιψη, τα οποία επαναλήφθηκαν ξανά στο τέλος του προγράμματός τους. Ελήφθησαν επίσης ποσοτικές μετρήσεις ηλεκτροεγκεφαλογραφημάτων πριν και μετά το πρόγραμμα για την παρακολούθηση των αλλαγών στην εγκεφαλική δραστηριότητα.

Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι πολλά υποσχόμενα. Οι συγκρίσεις βαθμολογίας πριν και μετά τα τεστ κατέδειξαν στατιστικά σημαντικές βελτιώσεις σε όλες τις υποομάδες ασθενών. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, το 60% έως 90% των συμμετεχόντων έλαβαν υψηλότερες βαθμολογίες σε γνωστικά τεστ και ανέφεραν μείωση στα συμπτώματα της γνωστικής λειτουργίας, των συναισθημάτων και του ύπνου. Η πιο σημαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στην εκτελεστική λειτουργία σε όλες τις υποομάδες.

Οι επικεντρωμένες στη νευροπλαστικότητα παρεμβάσεις δεν περιορίστηκαν σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες ή καταστάσεις. Μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιονδήποτε με ΔΕΠΥ, συμπτώματα διάσεισης ή απώλεια μνήμης. Τα αποτελέσματα είναι πιο εμφανή μετά από βασική αξιολόγηση των ασθενών και εξατομικευμένη καθοδήγηση στη συνέχεια για τη βελτίωση της διατροφής, του ύπνου, της άσκησης, της μείωσης του στρες και της στοχευμένης εκπαίδευσης του εγκεφάλου με βάση τα ελλείμματα που αφορούν ειδικά τον ασθενή.

Coaching στον εγκέφαλο

Οι ασθενείς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, είχαν δύο 45λεπτες επισκέψεις την εβδομάδα σε ειδικό για εκπαίδευση του εγκεφάλου τους και βιοανάδραση για 12 εβδομάδες.

Οι «προπονητές» παρείχαν στους ασθενείς στοχευμένη γνωστική εκπαίδευση μέσω της χρήσης εγκεφαλικών παιχνιδιών για την προώθηση της προσοχής, της μνήμης, της ταχύτητας επεξεργασίας ή της εκτελεστικής λειτουργίας, όπως sudoku, σκάκι ή ντάμα, σκραμπλ. Οι ασθενείς με προβλήματα μνήμης εκπαιδεύονταν για την απομνημόνευση 100 λέξεων.

Οι προπονητές ενθάρρυναν επίσης τους ασθενείς να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους, ώστε να κοιμούνται καλύτερα, να έχουν μια πιο υγιεινή διατροφή, να μειώνουν το άγχος τους και να ασκούνται τακτικά.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων συνεδριών τους, οι προπονητές παρείχαν στους ασθενείς μια επιστημονική επισκόπηση για το πώς ορισμένες αλλαγές του τρόπου ζωής μπορούν να βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου και τη γνωστική τους ικανότητα, καθώς και γενικές συστάσεις για το πώς μπορούν να ενσωματώσουν αυτές τις αλλαγές στη ζωή τους.

Οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα άγχους εκπαιδεύονταν για τη διαχείριση του στρες, τη βιοανάδραση για τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού και τον διαλογισμό. Ενθαρρύνονταν να έχουν θετική στάση, να αγχώνονται λιγότερο και να χρησιμοποιούν εφαρμογές τηλεφώνου για να εξασκούν διαφορετικές μορφές διαλογισμού. Στη συνέχεια εκπαιδεύονταν σε πιο προηγμένες μεθόδους διαλογισμού μέχρι τον υπερβατικό διαλογισμό.

Όσοι είχαν προβλήματα ύπνου μετά τις γενικές συμβουλές για καλύτερη υγιεινή ύπνου, εάν υπήρχαν συμπτώματα άπνοιας παραπέμπονταν σε εργαστήριο ύπνου για περαιτέρω έλεγχο και θεραπεία.

Οι ασθενείς με καθιστική ζωή ενθαρρύνονταν να αυξήσουν σταδιακά τη συχνότητα και την ένταση της δραστηριότητας με έντονη άσκηση για τουλάχιστον 45 λεπτά, τέσσερις φορές την εβδομάδα (κατά προτίμηση μέσω μιας δραστηριότητας που απολαμβάνουν).

Όσον αφορά τη διατροφή, οι ασθενείς εισάγονταν σε μια μεσογειακή διατροφή, η οποία αποτελείται από φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και ψάρια δύο με τρεις φορές την εβδομάδα. Πολλοί από αυτούς έπαιρναν επίσης συμβουλές για το μέγεθος της μερίδας, τη διαχείριση βάρους και τη φυσική κατάσταση, ενώ ενθαρρύνονταν και στη λήψη συμπληρωμάτων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (που περιέχουν 1000–1500 mg/ημέρα DHA+EPA).

Τα αποτελέσματα των νευρογνωστικών τεστ καθοδηγούσαν τη γνωστική αποκατάσταση για κάθε ασθενή. Εάν ένας ασθενής είχε χαμηλές βαθμολογίες για την εκτελεστική λειτουργία, έπρεπε να εκτελέσει εγκεφαλικά παιχνίδια που διεγείρουν τις λειτουργίες του μετωπιαίου λοβού. Εάν ένας ασθενής έχει χαμηλές βαθμολογίες στη μνήμη, έπρεπε να εκτελέσει εργασίες όπως η απομνημόνευση 100 λέξεων. Οι ασθενείς ενθαρρύνονταν επίσης να αμφισβητήσουν τις γνωστικές τους λειτουργίες στο σπίτι με συγκεκριμένα παιχνίδια.