Ην. Βασίλειο: Στα «βράχια» το ιδιωτικοποιημένο νερό με χρέη στο «Θεό» – Ποια τα σενάρια διάσωσης

Η μοίρα της Thames Water και ο τρόπος που διαχειρίστηκε τις υπηρεσίες ύδρευσης ενός από τα πλέον ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου, προβληματίζουν τους θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων.

Το χρέος της εταιρείας έχει εκτοξευτεί στις 14 δισ. λίρες και γι’ αυτό η διοίκηση απειλεί να καλύψει το έλλειμμα αυξάνοντας τους λογαριασμούς στους καταναλωτές.

Την ίδια στιγμή, έχει επικριθεί για την καταβολή σημαντικών μερισμάτων στους μετόχους, φτάνοντας πλέον στο σημείο να ανακοινώσει ότι βρίσκεται κοντά στην κατάρρευση.

Πρωταθλήτρια στη ρύπανση

Πέραν όμως των παραπάνω, η εταιρεία έχει και άλλες αμαρτίες στην πλάτη της.

Την περίοδο 2005–13 η Thames Water ήταν η εταιρεία ύδρευσης με τα περισσότερα πρόστιμα στο Ηνωμένο Βασίλειο για περιστατικά ρύπανσης, πληρώνοντας 842.500 λίρες για 87 περιπτώσεις.

Το 2016, πλήρωσε το μεγαλύτερο πρόστιμο για ένα περιστατικό ρύπανσης ύψους 1 εκατ. λιρών. Τον Μάρτιο του 2017, της επιβλήθηκε πρόστιμο ρεκόρ 20,3 εκατομμυρίων λιρών, αφού διοχέτευσε σχεδόν 1,5 δισ. λίτρα ακατέργαστων λυμάτων στον ποταμό Τάμεση.

Έτσι σήμερα, μπροστά στο αδιέξοδο, τα βρετανικά ΜΜΕ επικαλούνται πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η κυβέρνηση προσβλέπει σε μια προσωρινή κρατικοποίηση της εταιρείας για να αντιμετωπίσει την κρίση.

Η ειδική στο περιβάλλον ρεπόρτερ Sandra Laville καταγράφει στη Guardian τις προτάσεις που ακούγονται για να αντιμετωπιστεί η κρίση είναι διάφορες.

Η λύση του καθεστώτος ειδικής διοίκησης

Αυτή είναι μια εξουσία στο πλαίσιο του Νόμου για τη βιομηχανία νερού του 1991 (Water Industry Act) για τη προστασία βασικών υπηρεσιών για το κοινό εάν μια ιδιωτική εταιρεία βρίσκεται είτε στο χείλος της κατάρρευσης είτε δεν εκπληρώνει τις νομικές της υποχρεώσεις.

Κανονίζει τη μεταβίβαση της επιχείρησης ως συνεχιζόμενη δραστηριότητα και -όπως ακριβώς κάνουν οι διαχειριστές σε άλλες οικονομικές καταρρεύσεις- τους δίνει τη δυνατότητα να ασκούν τις λειτουργίες της εταιρείας μέχρι τη μεταβίβαση αυτή. Είναι πολύ σημαντικό να προστατεύει πρώτα μια βασική δημόσια υπηρεσία, δίχως οι πιστωτές να έχουν προτεραιότητα στην εξόφληση των δανείων τους.

Η εταιρεία μπορεί τελικά να μεταφερθεί σε άλλη ιδιωτική εταιρεία, όπως στην περίπτωση της εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας Bulb το 2022, όταν η κυβέρνηση επιδότησε τη συνέχιση της ύπαρξης της Bulb ως ιδιωτική εταιρεία και στη συνέχεια τη μεταβίβασε σε άλλη ιδιωτική εταιρεία. Αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη μεταβίβαση μιας εταιρείας σε δημόσια ιδιοκτησία, όπως στην περίπτωση της Railtrack.

Όταν η ιδιωτικοποιημένη εταιρεία που κατείχε το σιδηροδρομικό δίκτυο κατέρρευσε το 2002, η διαδικασία ειδικής διαχείρισης είχε ως αποτέλεσμα τη μεταβίβαση στη δημόσια ιδιοκτησία στο πλαίσιο του Network Rail.

Δημόσια αγγλική περιφερειακή εταιρεία ύδρευσης

Η Laville επικαλείται τον ειδικό στις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, Ντέιβιντ Χολ, ο οποίος προτείνει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ειδική διαχείριση και για τις τρεις αποτυχημένες εταιρείες ύδρευσης που εξυπηρετούν τη νοτιοανατολική Αγγλία.

Η Southern Water, η South East Water και η Thames Water θα μπορούσαν να τεθούν σε ειδική διαχείριση και να μεταφερθούν σε δημόσια ιδιοκτησία υπό τα συμβούλια της περιοχής ως η πρώτη περιφερειακή δημόσια εταιρεία ύδρευσης.

Παρομοίως, ο βουλευτής του Islington North Τζέρεμι Κόρμπιν ζητά να σταματήσει η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και να τεθούν ξανά οι υπηρεσίες ύδρευσης στα χέρια του κοινού.

«Το νερό είναι δημόσιο αγαθό – θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο», είπε ο Κόρμπιν στην Tribune. «Οι κάτοικοι έχουν υποστεί τις καταστροφικές συνέπειες της ιδιωτικοποίησης για πάρα πολύ καιρό: υψηλοί λογαριασμοί, σπάσιμο σωλήνων και μολυσμένα ποτάμια. Εν τω μεταξύ, οι μέτοχοι αποκόμισαν περισσότερα κέρδη από ποτέ. Δεν φταίνε οι ψηφοφόροι μου που το Thames Water έχει συγκεντρώσει τεράστιο χρέος» είπε.

«Είναι εξωφρενικό ότι μπορεί τώρα να πρέπει να πληρώσουν το τίμημα για την κατάρρευσή τους μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν την εταιρική απληστία.

«Είναι καιρός να σταματήσουμε να διασώζουμε τις ιδιωτικές εταιρείες που αποτυγχάνουν και να τις φέρουμε στη δημόσια ιδιοκτησία».

Επιστράτευση του νόμου 18 του Νόμου για τη βιομηχανία νερού

Σε αυτή τη περίπτωση, σύμφωνα με τον Νόμο για τη Βιομηχανία Νερών του 1991, οι υπουργοί και η ρυθμιστική αρχή μπορούν να εκδώσουν εκτελεστικές εντολές για μια εταιρεία να κάνει τις προσφορές τους, είτε πρόκειται για εξόφληση χρεών, αναδιάρθρωση, μείωση πληρωμών προς τους μετόχους ή διατήρηση χαμηλότερων λογαριασμών νερού.

Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα οι υπουργοί να συμμετέχουν στη λειτουργία της εταιρείας για πολλά χρόνια, που ουσιαστικά -όπως σημειώνει η Laville- πρόκειται για εθνικοποίηση, σύμφωνα με τον ορισμό της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, αλλά χωρίς καμία τοπική λογοδοσία και συμμετοχή.

Μια τέτοια λύση θα μπορούσε να συναντήσει αντίσταση από τους ιδιώτες.

Τακτική ώριμου φρούτου: Αφήστε την Thames Water να καταρρεύσει

Πρόκειται για μια λύση που έχει προταθεί ως ένας τρόπος για να επανέλθει η εταιρεία στη δημόσια ιδιοκτησία, πληρώνοντας ούτε μια δεκάρα για μια εταιρεία που κατέρρευσε.

Ωστόσο, όταν ιδιωτικοποιήθηκε το νερό, υπήρχαν διασφαλίσεις για την προστασία αυτού που είναι μια βασική δημόσια υπηρεσία. Με απλά λόγια, οι υπουργοί και η ρυθμιστική αρχή δεν επιτρέπεται να το αφήσουν να συμβεί, λέει η Βρετανίδα δημοσιογράφος.

Αναμονή για σωτηρία από… μετόχους

Τέλος, πολλά από τα προβλήματα της Thames Water προέρχονται από την αυξημένη ρυθμιστική πίεση της Ρυθμιστικής Αρχής Ofwat τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με την Sandra Laville.

Αυτό οφείλεται στη δημόσια οργή για τις απορρίψεις ακατέργαστων λυμάτων στον Τάμεση, λόγω υποεπενδύσεων.

Η Ofwat είπε στις εταιρείες φέτος ότι δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν μερίσματα εάν αυτό σήμαινε ότι πλήττει την χρηματοοικονομική τους σταθερότητα. Ελέγχει πιο προσεκτικά την οικονομική βιωσιμότητα των εταιρειών ύδρευσης, ιδίως το επίπεδο του χρέους που κατέχουν σε σύγκριση με την αξία της εταιρείας, η οποία στην περίπτωση της Thames Water είναι ένας κλάδος υψηλός στο 80%.

Ως αποτέλεσμα της πίεσης της Ofwat, του σκανδάλου των απορρίψεων λυμάτων και της ανάγκης για επενδύσεις σε υποδομές, ζητείται από τους μετόχους να συγκεντρώσουν περισσότερα χρήματα για να στηρίξουν την Thames Water και να καλύψουν ένα χρηματοδοτικό κενό 10 δισ. λιρών. Μέχρι στιγμής έχουν δώσει 500 εκατ. λίρες και υποσχέθηκαν επιπλέον 1 δισ.