Οι Ναέλ του παρελθόντος: H σφαγή του Παρισιού του 1961 από τη γαλλική αστυνομία

Περίπου 4.000 με 5.000 χιλιάδες Γαλλοαλγερινοί βρέθηκαν να διαδηλώνουν ειρηνικά στις 17 Οκτωβρίου 1961, μπροστά στον τότε κινηματογράφο Ρεξ -η τοποθεσία του σημερινού Le Rex Club- στη περιοχή Grands Boulevards. Εκεί τους περίμεναν Γάλλοι ένστολοι με παρατεταμένα όπλα. Δέχτηκαν εντολή -από πολύ ψηλά- να πυροβολήσουν και έτσι δεκάδες διαδηλωτές άρχισαν να πέφτουν νεκροί.

Αμέσως επικράτησε πανδαιμόνιο. Στη γέφυρα Neuilly (που χωρίζει το Παρίσι από τα προάστια), αποσπάσματα της αστυνομίας και πολιτοφύλακες έριξαν επίσης στο ψαχνό, σκοτώνοντας πολλούς.

Αλγερινοί ρίχτηκαν και πνίγηκαν στον Σηκουάνα, κυρίως στο Pont Saint-Michel στο κέντρο του Παρισιού και κοντά στο Αρχηγίο της Αστυνομίας, πολύ κοντά στη Παναγία των Παρισίων.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς οι νεκροί ίσως αγγίζουν και τους 200. Πρόκειται για μια μεγάλη σφαγή.

Οι απώλειες είναι συγκλονιστικές, πόσο μάλλον σε μια αναπτυγμένη δημοκρατική χώρα.

Ο πόλεμος στην Αλγερία

Η σφαγή έλαβε χώρα στο πλαίσιο του πολέμου της Αλγερίας (1954–62), ο οποίος είχε γίνει όλο και πιο βίαιος. Μετά την επιστροφή του Σαρλ ντε Γκωλ στην εξουσία κατά τη διάρκεια της κρίσης του Μαΐου του 1958 και τη ξαφνική αλλαγή της πολιτικής του για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, η ακροδεξιά παραστρατιωτική Οργάνωση Μυστικός Στρατός (ΟΑΣ) χρησιμοποίησε όλα τα δυνατά μέσα για να αντιταχθεί στην ανεξαρτησία της Αλγερίας.

Η βιαιότητα του γαλλικού στρατού και των δυνάμεων καταστολής του Παρισιού έναντι των Αλγερινών συγκρινόταν με αυτή των ναζιστικών στρατευμάτων δύο δεκαετίες πριν.

Οι Αλγερινοί επιχείρησαν να μεταφέρουν τον πόλεμο στη μητροπολιτική Γαλλία γι’ αυτό και η καταστολή από τις γαλλικές αρχές, τόσο στην Αλγερία όσο και στη μητροπολιτική Γαλλία, ήταν πολύ σκληρή.

Στις 5 Οκτωβρίου 1961 η Νομαρχία Αστυνομίας ανακοίνωσε την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας από τις 8.30 μ.μ. έως τις 5.30 π.μ. στο Παρίσι και τα προάστια του, αποκλειστικά για τους «Αλγερινούς μουσουλμάνους εργάτες», «Γάλλους μουσουλμάνους» και «Γάλλους μουσουλμάνους της Αλγερίας».

Σημειώνεται όμως ότι οι περίπου 150.000 Αλγερινοί που ζούσαν εκείνη την εποχή στο Παρίσι θεωρούνταν επίσημα Γάλλοι και διέθετε γαλλική ταυτότητα.

Σύλληψη Αλγερινών γυναικών όταν επισκέφθηκαν συγγενείς τους που φυλακίστηκαν μετά τα γεγονότα της 17ης Οκτωβρίου. (© Elie Kagan/Bibliothèque de documentation internationale contemporaine)

Η ρατσιστική απαγόρευση για διαδηλώσεις

Η Γαλλική Ομοσπονδία του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (FLN)  κάλεσε έτσι ολόκληρο τον αλγερινό πληθυσμό στο Παρίσι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, να διαδηλώσει ενάντια στην απαγόρευση κυκλοφορίας, που θεωρείται ευρέως ως ρατσιστικό διοικητικό μέτρο, στις 17 Οκτωβρίου 1961.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Jean-Luc Einaudi , ο αστυνομικός διευθυντής του Παρισιού, ο διαβόητος Μωρίς Παπόν διέθεσε 7.000 αστυνομικούς, 1.400 από τις Δημοκρατικές Δυνάμεις Ασφαλείας (CRS) και ΜΑΤ για να εμποδίσουν αυτή τη διαδήλωση, στην οποία η Νομαρχία Αστυνομίας δεν είχε δώσει τη συγκατάθεσή της, που ήταν υποχρεωτικό για νόμιμες διαδηλώσεις.

Οι αστυνομικές δυνάμεις απέκλεισαν έτσι κάθε πρόσβαση στην πρωτεύουσα, σταθμούς του μετρό, σιδηροδρομικούς σταθμούς, Πόρτες του Παρισιού κ.λπ. Από έναν πληθυσμό περίπου 150.000 Αλγερινών που ζουν στο Παρίσι, 30.000–40.000 από αυτούς κατάφεραν να συμμετάσχουν στη διαδήλωση ωστόσο.

Μωρίς Παπόν: Ο ιθύνων νους της σφαγής

Σύμφωνα με τον ιστορικό Jean-Luc Einaudi, μερικές από τις αιτίες της βίαιης καταστολής της διαδήλωσης μπορούν να κατανοηθούν καλύτερα από τη σύνθεση της ίδιας της γαλλικής αστυνομικής δύναμης, ένα έργο που έφερε εις πέρας ο Παπόν.

Μωρίς Παπόν (Wikipedia)

Στις τάξεις της περιλαμβάνονταν πολλά πρώην μέλη της αστυνομίας του καθεστώτος Βισύ, που είχε συνεργαστεί με τη Γκεστάπο για το κυνήγι των Εβραίων.

Αντίθετα, ορισμένοι από τους αστυνομικούς που ήταν μέρος της Γαλλικής Αντίστασης είχαν μπλοκαριστεί να σταδιοδρομήσουν στο Σώμα λόγω του αντικομουνιστικού πνεύματος που επικρατούσε στον Ψυχρό Πόλεμο, αφού η Αντίσταση ήταν εν μέρει κομμουνιστική και οι κομμουνιστές υπουργοί είχαν αποβληθεί από την κυβέρνηση τον Μάιο του 1947.

Η καριέρα του Παπόν ως επικεφαλής της αστυνομίας του Παρισιού τη δεκαετία του 1960 και Υπουργός Οικονομικών υπό την προεδρία του Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν στη δεκαετία του 1970 υποδηλώνει ότι υπήρχε θεσμικός ρατσισμός στη γαλλική αστυνομία τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1960.

Στην πραγματικότητα, ο Παπόν κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε μέχρι το 1997-98 για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ως υπεύθυνος για την απέλαση 1.560 Εβραίων, μεταξύ 1942 και 1944.

Αν και το επίσημο γαλλικό κράτος -και φυσικά και η κυβέρνηση Μακρόν- έχει αναγνωρίσει εκείνη την αποτροπιαστική ενέργεια των Γάλλων αστυνομικών, φαίνεται ότι η πρόσφατη θανάτωση του Αλγερινού Ναέλ στη Ναντιέρ δείχνει ότι η γαλλική κοινωνία δεν έχει λύσει ακόμα τα σοβαρά θέματά της, γύρω από τον ρατσισμό και την αστυνομική βία.

Με πληροφορίες από Wikipedia