Ουκρανία: Αδειάζουν παλιούς τάφους για να χωρέσουν οι νεκροί που φτάνουν διαρκώς από το μέτωπο

Οι κηδείες ακολουθούν μια άθλια ρουτίνα στην πόλη Λβιβ της Ουκρανίας, και καθώς οι μάχες γίνονται πιο έντονες κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης, οι νεκροθάφτες λένε ότι προετοιμάζονται για περισσότερα πτώματα (στις φωτογραφίες του Brendan Hoffman, επάνω και κάτω, η Olena Didukh θρηνεί με τη φωτογραφία του συζύγου της στην αγκαλιά της).

Γεμίζει με πτώματα

Για σχεδόν 15 μήνες, οι πεσόντες στρατιώτες γεμίζουν διαρκώς ένα στρατιωτικό νεκροταφείο στην πλαγιά ενός λόφου στην πόλη Λβιβ της δυτικής Ουκρανίας.

Τώρα, γίνονται εκταφές στους παλιούς ανώνυμους τάφους όσων σκοτώθηκαν σε προηγούμενους πολέμους προκειμένου να βρεθεί χώρος για την κατά πως φαίνεται ατελείωτη ροή νεκρών από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το απόγευμα της Δευτέρας, μισή ντουζίνα νεκροθάφτες έκαναν ένα διάλειμμα στη σκιά, περιμένοντας να ενταφιαστεί το τελευταίο φέρετρο στο νεκροταφείο, που ονομάζεται Lychakiv.

Καπνίζοντας τσιγάρα και προστατευόμενοι από τον ήλιο, θρηνούσαν για την καταστροφή που προκάλεσε η Ρωσία, γράφουν οι The New York Times, σε ρεπορτάζ (σ.σ.: δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 19 Ιουνίου) της Megan Specia από τη Λβιβ.

Και είπαν ότι προετοιμάζονται για περισσότερους θανάτους καθώς οι μάχες έγιναν πιο έντονες κατά τη διάρκεια της ουκρανικής αντεπίθεσης.

Φωτογραφία Brendan Hoffman/The New York Times

Σφοδρές μάχες διεξάγονται στην πρώτη γραμμή στα ανατολικά και νότια της χώρας, με την Ουκρανία ν’ αναφέρει τη Δευτέρα ότι είχε ανακαταλάβει οκτώ οικισμούς σε δύο εβδομάδες «επιθετικών ενεργειών».

Η κατάσταση «είναι δύσκολη»

Η Χάνα Μαλιάρ, υφυπουργός Αμυνας, έγραψε στην εφαρμογή μηνυμάτων Telegram ότι οι ουκρανικές μονάδες είχαν προχωρήσει περίπου 4,3 μίλια και ανακατέλαβαν μια περιοχή σχεδόν 44 τετραγωνικών μιλίων στον νότο.

Μεταξύ των οικισμών που ανακτήθηκαν, σημείωσε, ήταν το χωριό Πιατιχάτκι, επιβεβαιώνοντας ρωσικές αναφορές το Σαββατοκύριακο.

Η ανακατάληψη του Πιατιχάτκι, στην περιοχή της Ζαπορίζια, αποδεικνύει ότι οι δυνάμεις της Ουκρανίας συνεχίζουν να προχωρούν, αλλά αυτό το γεγονός δεν συνιστά σημαντική στρατιωτική πρόοδο.

Οπως και τα άλλα χωριά που ανακαταλήφθηκαν, αυτό είναι μικρό – μεταφράζεται σε «πέντε σπίτια» – και η διεκδίκησή τους έχει κοστίσει ζωές Ουκρανών και προηγμένο δυτικό εξοπλισμό.

«Η κατάσταση στα ανατολικά είναι δύσκολη τώρα», έγραψε η κα Μαλιάρ. «Ο εχθρός έχει αυξήσει τις δυνάμεις του και διεξάγει μια έντονη επίθεση στις κατευθύνσεις Λιμάν και Κουπιάνσκ, προσπαθώντας να αρπάξει την πρωτοβουλία από εμάς» επισήμανε.

Αλλά πρόσθεσε, «Τα στρατεύματά μας ενεργούν με θάρρος μπροστά στην υπεροχή του εχθρού σε δυνάμεις και μέσα και δεν του επιτρέπουν να προχωρήσει».

Σημαντικές απώλειες

Μια έκθεση βρετανικών αμυντικών υπηρεσιών πληροφοριών ανέφερε την Κυριακή ότι και οι δύο στρατοί υπέστησαν σημαντικές απώλειες από τις τρέχουσες μάχες και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες είπαν ότι είναι πολύ πιθανό να συνεχίζονται για μήνες τα πλήγματα πυροβολικού και ο πόλεμος χαρακωμάτων.

Στρατιώτες κουβαλούν το φέρετρο του Didukh, 34 ετών, ο οποίος σκοτώθηκε από νάρκη στην πρώτη γραμμή στην περιοχή της Ζαπορίζια (φωτογραφία Brendan Hoffman/The New York Times)

Οπως οι Ουκρανοί, έτσι και οι Ρώσοι ήταν μυστικοπαθείς σχετικά με τον απολογισμό της σύγκρουσης. Το Κρεμλίνο δεν έχει ενημερώσει τον επίσημο αριθμό των θυμάτων του από τον Σεπτέμβριο, όταν ο υπουργός Αμυνας, Σεργκέι Κ. Σόιγκου, είπε ότι σχεδόν 6.000 Ρώσοι σκοτώθηκαν. Οι ειδικοί θεώρησαν ότι ο αριθμός αυτός ήταν χαμηλός εκείνη την εποχή.

Τα έγγραφα του Πενταγώνου που διέρρευσαν τον Απρίλιο εκτιμούσαν ότι η Ουκρανία υπέστη 124.500 έως 131.000 απώλειες, με έως και 17.500 νεκρούς στη διάρκεια της μάχης, ενώ οι Ρώσοι 189.500 έως 223.000, συμπεριλαμβανομένων έως και 43.000 νεκρών στη μάχη.

Μια ομάδα συνήθως ανώνυμων ερευνητών εντός και εκτός Ρωσίας, με επικεφαλής τον ειδησεογραφικό οργανισμό Mediazona και τη ρωσική υπηρεσία BBC News, συνέταξε ανεξάρτητο κατάλογο επιβεβαιωμένων θανάτων που ενημερώνεται κάθε δύο εβδομάδες.

Την περασμένη εβδομάδα, ο απολογισμός ξεπέρασε τα 25.000 θύματα, αριθμός που θεωρείται επίσης υποτιμημένος. Η ομάδα χρησιμοποιεί υλικό ανοιχτού κώδικα για την καταμέτρησή της, όπως αναγγελίες θανάτων σε τοπικές εφημερίδες και επισκέψεις σε νεκροταφεία.

Αυξάνονται οι στρατιωτικοί τάφοι

Από την έναρξη της προσπάθειας πέρυσι, πολλές περιοχές στη Ρωσία έχουν απαγορεύσει τις νεκρολογίες σε μια προσπάθεια να κρύψουν τον αριθμό των νεκρών.

Το μέγεθος των απωλειών γίνεται αισθητό σε κοινότητες όπως αυτή στη Λβιβ, εμφανώς ορατό στον αυξανόμενο αριθμό στρατιωτικών τάφων σε μεγάλα και μικρά νεκροταφεία σ’ όλη τη χώρα.

Φωτογραφίες των ουκρανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν κατά την εισβολή της Ρωσίας παρουσιάστηκαν στην κηδεία των Bohdan Didukh και Oleh Didukh (φωτογραφία Brendan Hoffman/The New York Times)

Τη Δευτέρα, δύο άνδρες που πέθαναν σε απόσταση εκατοντάδων μιλίων μεταξύ τους, θάφτηκαν ο ένας δίπλα στον άλλο.

Ο Bohdan Didukh, 34 ετών, σκοτώθηκε από νάρκη την περασμένη εβδομάδα στην περιοχή Ζαπορίζια της νότιας Ουκρανίας, όπου ξεκίνησαν τα πρώτα στάδια της αντεπίθεσής της.

Τρεις μέρες αργότερα, ο Oleh Didukh, 52 ετών, πέθανε από καρδιακή προσβολή ενώ υπηρετούσε σε μονάδα αεράμυνας στα δυτικά της χώρας.

Οι άντρες, που είχαν το ίδιο επίθετο, αλλά δεν γνωρίστηκαν ποτέ στη ζωή τους, ενώθηκαν στον θάνατό τους. Τους τίμησαν δίπλα-δίπλα σε κοινή κηδεία στη Λβιβ.

Τους ένωσε ο πόνος τους

Ο πόνος κυριεύει τις οικογένειές τους καθώς οι νεκροθάφτες φτυαρίζουν το χώμα πάνω από τα φέρετρά τους.

Στην κηδεία, σε μια ελληνοκαθολική εκκλησία στο κέντρο της Λβιβ, θυμίαμα γέμισε τον αέρα. Ο ιερέας υπέθεσε ότι οι δύο ήταν πατέρας και γιος λόγω των ονομάτων και της ηλικίας τους. Τις οικογένειές τους ένωσε ο πόνος τους, είπε.

Μετά την τελετή στην εκκλησία, οι σοροί φορτώθηκαν σε βανάκια και οδηγήθηκαν στην κεντρική πλατεία, όπου έπαιζε ένας τρομπετίστας. Επειτα η νεκρική πομπή πήρε τον δρόμο για το νεκροταφείο.

Η Liudmiya Didukh στην κηδεία του γιου της Oleh (φωτογραφία Brendan Hoffman/The New York Times)

Κατά τη διαδρομή, οι κάτοικοι σταμάτησαν για να αποτίνουν φόρο τιμής. Μια νεαρή στεκόταν δίπλα στον πατέρα της, κρατώντας μια μικρή καφέ τσάντα για ψώνια, και κοιτάζοντας ευθεία μπροστά καθώς περνούσαν τα φέρετρα. Ορισμένοι περαστικοί έπεσαν στα γόνατα.

Στο νεκροταφείο, η Olena Didukh, σύζυγος του Bohdan Didukh, λιποθύμησε, κυριευμένη από τη θλίψη και τον απογευματινό ήλιο. Η αδερφή της τη στήριξε, τυλίγοντας το χέρι της γύρω από την πλάτη της.

Λίγα βήματα μακριά, η οικογένεια του Oleh Didukh τοποθέτησε στον τάφο του κίτρινα και μπλε λουλούδια, στα χρώματα της ουκρανικής σημαίας.

Μια άγρια ρουτίνα

Οι κηδείες για τους πεσόντες στρατιώτες ακολουθούν μια άγρια ρουτίνα στη Λβιβ. Από πέρυσι, οι στρατιώτες που σκοτώθηκαν στη μάχη έχουν όπως φαίνεται θαφτεί σε αμέτρητες κηδείες, σαν κι’ αυτή τώρα, σε κάθε γωνιά της χώρας.

Και δεν είναι ασυνήθιστο πολλές στρατιωτικές κηδείες να γίνονται ταυτόχρονα. Μία από τις σκληρές πραγματικότητες του πολέμου της Ρωσίας είναι ότι ακόμη και σε μια πόλη μακριά από τις εχθροπραξίες, οι στρατιώτες που σκοτώθηκαν στην πρώτη γραμμή επιστρέφουν στις πατρίδες τους, μερικές φορές σε ομάδες, και ενταφιάζονται ταυτόχρονα.

Θεωρείται αποτελεσματικός τρόπος καθώς οι νεκροί συνεχίζουν να έρχονται.

Oι στρατιώτες που σκοτώθηκαν έχουν θαφτεί σε αμέτρητες κηδείες, σαν κι’ αυτή στη Λβιβ, σε κάθε γωνιά της χώρας (φωτογραφία Brendan Hoffman/The New York Times)

Κατά μήκος αυτής της πλαγιάς ένα ηλιόλουστο απόγευμα, άνθρωποι θλιμμένοι φρόντιζαν τους τάφους των συγγενών τους που ήταν θαμμένοι εδώ για εβδομάδες, μήνες ή περισσότερο από ένα χρόνο.

Ο γιος της Mariia Kovalska, Ιβάν, σκοτώθηκε πριν εννέα μήνες στο Κραματόρσκ, στην ανατολική περιοχή του Ντονέτσκ. Ηταν 30 ετών και το στρογγυλό του πρόσωπο με τα μπλε μάτια του έμοιαζαν με της μητέρας του, εξήγησε η ίδια με περηφάνια.

«Τι είναι όλο αυτό;» ρώτησε, με καθαρό τον πόνο στη φωνή της. «Οι καλύτεροι από τους καλύτερους έχουν πεθάνει. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο. Είχε δίπλωμα με άριστα. Γιατί πέθανε;»

Πολλοί «θα σκοτωθούν»

Η Kateryna Havrylenko, 50 ετών, που εργάζεται για τον δήμο συντηρώντας τους τάφους, φόρτωσε χώμα σ’ ένα καρότσι. Γίνονται κηδείες εδώ σχεδόν κάθε μέρα, είπε.

«Με την αντεπίθεση, πολλοί νέοι άνδρες και γυναίκες θα σκοτωθούν», πρόσθεσε. «Οι λέξεις δεν μπορούν να εκφράσουν πόσο δύσκολο είναι. Πολύ, πολύ δύσκολο. Παρόλο που είναι ξένοι, είναι παιδιά κάποιου, όπως κι εγώ έχω ένα παιδί».

Στην αρχή του πολέμου της Ρωσίας, υπήρχε μια μικρή συστάδα φρεσκοσκαμμένων τάφων στην πλαγιά ενός λόφου σ’ ένα μέρος του νεκροταφείου. Τώρα, σχεδόν 500 στρατιώτες έχουν ταφεί εδώ σε χωράφια που γεμίζουν τη μισή πλαγιά, ανέφερε, και θα έρθουν κι άλλοι.

Στο επάνω τμήμα του νεκροταφείου, οι αξιωματούχοι της πόλης άρχισαν να ξεθάβουν τους ανώνυμους στρατιώτες που θάφτηκαν πριν πολύ καιρό, όπως και κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, νεαρών που πέθαναν στις αρχές του περασμένου αιώνα, κάνοντας χώρο σ’ όσους έχουν πέσει τώρα σ’ αυτόν τον πόλεμο.

«Είναι τόσο δύσκολο να σκεφτεί κανείς – το περασμένο καλοκαίρι, ήταν τόσο λίγοι», είπε η κα Havrylenko. «Και τώρα είναι τόσο πολλοί», πρόσθεσε, με το βλέμμα της να χάνεται στο βάθος του ορίζοντα: «Μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος, πόσοι ακόμη θα έρθουν»;