Το καλοκαίρι του φραξιονισμού

Ακούγεται παράξενο, αλλά η τελευταία φορά που ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ εξέλεξε ηγεσία μέσα από μια κανονική πολιτική διαδικασία ήταν πριν από… 19 χρόνια.

Και λέω ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί τότε ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρχε ακόμη, αλλά μιλάμε για τον Συνασπισμό.

Τον Δεκέμβριο του 2004 έγινε το τέταρτο συνέδριο του ΣΥΝ, όπου και εξελέγη στην ηγεσία ο Αλέκος Αλαβάνος έχοντας απέναντί του τον αείμνηστο Μιχάλη Παπαγιαννάκη.

Ήταν μια περίοδος όπου στον ΣΥΝ ξεδιπλωνόταν ήδη η αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο ρεύματα, ας πούμε σχηματικά αυτού που θα οδηγήσει στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ και αυτού που θα οδηγήσει στη δημιουργία της ΔΗΜΑΡ.

Ωστόσο, δεν έπαυε να είναι μια πολιτική στιγμή και μια πολιτική διαδικασία, που κατέληξε, άλλωστε, και σε μια πολιτική απόφαση που όριζε μια πιο αριστερόστροφη πορεία, αυτή που θα επιτρέψει στον ΣΥΝ να φτιάξει τον ΣΥΡΙΖΑ, να επικοινωνήσει με την οργή της νεολαίας το 2008 και βεβαίως να εμπλακεί ενεργά στο αντιμνημονιακό κίνημα.

Θυμίζω αυτή την ιστορία, για να δείξω ένα βασικό πρόβλημα: αυτή τη στιγμή στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν ξεχάσει τι σημαίνει εκλέγω ηγεσία.

Ίσως γιατί ποτέ στον ΣΥΡΙΖΑ δεν εξέλεξαν επί της ουσίας ηγεσία. Ο Αλέξης Τσίπρας υποδείχτηκε από τον Αλέκο Αλαβάνο, εξελέγη ηγέτης του ΣΥΝ απέναντι στον Φώτη Κουβέλη και ως ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ουσιαστικά αδιαμφισβήτητος και ακόμη και όταν έγινε η εκλογή του το 2022, ήταν περισσότερο ένας τρόπος να ενεργοποιηθεί η σχέση με τη βάση, παρά μια «εκλογή».

Και αυτό φαίνεται τώρα στον τρόπο που στον ΣΥΡΙΖΑ συζητούν για την ηγεσία.

Συζητούν αποκλειστικά και μόνο με όρους «συνεννόησης» μεταξύ ενός στενού κύκλου ηγετικών στελεχών που αναζητούν να βρουν μια «συμφωνία για την επόμενη μέρα» και βγάζουν νεόκοπες θεωρίες όπως «αρχηγός μόνος όποιος είναι βουλευτής».

Όμως, αυτό μικρή σχέση έχει με αυτό που σημαίνει εκλογή μιας ηγεσίας ενός κόμματος και μάλιστα κόμματος που θέλει να συναντηθεί ξανά με την κοινωνία και να επανιδρυθεί ως πλειοψηφικό κοινωνικό ρεύμα.

Αυτό είναι αντιμετώπιση της ηγεσίας ως «εσωτερική υπόθεση». Μόνο που εάν σε μια διαδικασία, όπως αυτή της εκλογής ηγεσίας, ένα κόμμα γυρίσει την πλάτη στην κοινωνία, τότε και η κοινωνία θα γυρίσει την πλάτη σε αυτό το κόμμα. Και αυτή είναι μια βασιλική οδός για ακόμη μεγαλύτερη εκλογική και πολιτική υποχώρηση.

Και αυτό σημαίνει ότι είναι επιτακτική ανάγκη στον ΣΥΡΙΖΑ να θυμηθούν τι σημαίνει εκλογή ηγεσίας.

Πρώτα και κύρια σημαίνει συνέδριο. Σημαίνει δηλαδή μια διαδικασία στην οποία θα κληθεί ένας κόσμος να συμμετέχει ξανά. Να διαβάσει και να συζητήσει θέσεις. Να πάει σε διαδικασίες. Να συμμετέχει σε εκλογές για ένα όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικό σώμα συνεδρίου.

Έπειτα σημαίνει συζήτηση στρατηγικής. Σημαίνει γραμμή και πρόγραμμα. Σημαίνει ότι όποια και όποιος εκλεγεί ηγέτης κάτι θα εκπροσωπεί και σε κάτι θα δεσμεύεται. Σε ένα όραμα για την Αριστερά και για τη χώρα.

Και βέβαια σημαίνει ότι ο ηγέτης εκλέγεται από ένα σώμα που θα είναι αρκετά πλατύ ώστε να «εκπροσωπεί» την κοινωνία, αλλά και ταυτόχρονα να ορίζει μια δέσμευση και μια λογοδοσία της ηγεσίας.

Και βέβαια το συνέδριο είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να υπάρξει μια πραγματική επανεκκίνηση στη σχέση αυτού του χώρου με την κοινωνία. Να προσκληθούν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Να υπάρξει προσκλητήριο προς στελέχη που απομακρύνθηκαν σε διάφορες στιγμές. Να γίνει αποτίμηση και αυτοκριτική. Να παρθούν αποφάσεις για το εάν χρειάζεται επανίδρυση ή δημιουργία ενός νέου κόμματος.

Σε τελική ανάλυση μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί και η ηγεσία κάτι να σημαίνει πέρα από τα όρια ενός σχετικά «κλειστού κύκλου».

Και για να πω με μια εικόνα τι εννοώ «να σημαίνει κάτι».

Σήμερα υπάρχει ένας ολόκληρος χώρος που κανονικά αφορά πάνω από το 40% του εκλογικού σώματος και εκπροσωπείται από ένα κόμμα στο 18% και ένα άλλο στο 12%, με τεράστιες απώλειες προς όλες τις κατευθύνσεις. Δηλαδή, ένα πραγματικό και τεράστιο πολιτικό κενό που αναζητά όχημα και πολιτική κατεύθυνση.

Μπροστά σε αυτή την πρόκληση οι «συνεννοήσεις» μου φαίνονται κάπως λίγες…