Φωτιά στη φωτιά: Πείραμα ελεγχόμενης καύσης από το WWF για την πρόληψη των πυρκαγιών

Ολοκληρώθηκε στη Χίο το πείραμα ελεγχόμενης καύσης για την πρόληψη των πυρκαγιών, ένα διετές πιλοτικό πρόγραμμα που υλοποίησε το WWF Ελλάς σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος, τοπικούς φορείς και επιστήμονες.

Τα οικοσυστήματα των ξηρών περιοχών της Μεσογείου έχουν εξελιχθεί να καίγονται και μάλιστα χρειάζονται τη φωτιά για την αναγέννησή τους. Όμως οι ανθρώπινες δραστηριότητες και η κλιματική αλλαγή αυξάνουν τη συχνότητα και την ένταση των πυρκαγιών σε επίπεδα που δεν επιτρέπουν στα δάση να ανακάμπτουν.

Η ελεγχόμενη προληπτική καύση είναι πρακτική που εφαρμόζεται ευρέως στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και άλλες χώρες όπου οι δασικές πυρκαγιές παίρνουν μεγάλες διαστάσεις.

Στόχος του προγράμματος στη Χίο, ο σχεδιασμός του οποίου ξεκίνησε το 2020, ήταν ο καθορισμός επιστημονικών προδιαγραφών για την ελεγχόμενη καύσης αλλά και η θεσμοθέτησή της ως εργαλείου διαχείρισης της βλάστησης.

Το έργο, το οποίο είχε λάβει ερευνητική άδεια από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με επιστήμονες του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τη Διεύθυνση Δασών Χίου, εθελοντές και στελέχη της Πυροσβεστικής και του Δήμου Χίου.

Από τον Φεβρουάριο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023 πραγματοποιήθηκαν τέσσερις αποστολές, κατά τις οποίες κάηκαν πειραματικά 40 στρέμματα σε 9 δειγματοληπτικές επιφάνειες με διαφορετική βλάστηση.

Σύμφωνα με τα ως τώρα αποτελέσματα της παρακολούθησης των οικολογικών επιπτώσεων:

• Δεν υπήρξαν ενδείξεις ότι επηρεάζονται οι λειτουργίες της τραχείας πεύκης στις στεγασμένες ζώνες, ούτε εκείνες της γειτνιάζουσας θαμνώδους ή δενδρώδους βλάστησης.
• Δεν δημιουργήθηκε υδρόφοβο στρώμα εδάφους.
• Η φωτιά δεν προκάλεσε σημαντικές μεταβολές στις βασικές ιδιότητες των εδαφών.
• Η φωτιά μείωσε την καύσιμη ύλη, ξαναστέλνοντας τα θρεπτικά συστατικά πίσω στο έδαφος και βοηθώντας στη γρήγορη ανακύκλωσή τους.
• Δεν διαπιστώθηκαν αρνητικές επιπτώσεις στη μικροπανίδα.
• Αυξήθηκε η φυτική ποικιλότητα.

Όπως δείχνει η εμπειρία από άλλες χώρες, η ελεγχόμενη καύση μπορεί να πετύχει και άλλους διαχειριστικούς στόχους όπως η αύξηση παραγωγής της βοσκήσιμης ύλης, η βελτίωση οικοτόπων για την άγρια πανίδα, η διατήρηση της μωσαϊκότητας του τοπίου και η αφαίρεση ή η αντιμετώπιση ξενικών ειδών χλωρίδας.

Απουσία πλαισίου

Η πρακτική της ελεγχόμενης καύσης εφαρμόστηκε πιλοτικά στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1970, αργότερα όμως εγκαταλείφθηκε και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κατάλληλη νομοθετική πρόβλεψη.

Το WWF Ελλάς πρόκειται τώρα να παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη θεσμοθέτηση της πρακτικής.

«Είναι γνωστό σε όλους μας πλέον ότι η κλιματική κρίση θα σημαίνει μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα δασικών πυρκαγιών. Το βασικό ζητούμενο είναι να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δασών απέναντι στην κλιματική κρίση και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει η προδιαγεγραμμένη καύση, πάντα με επιστημονικό σχέδιο και με την καθοδήγηση των αρμόδιων φορέων. Με την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου, ελπίζουμε πως θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο για την ενίσχυση της πρόληψης στη χώρα μας δήλωσε ο Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς».