Μιχάλης Χατζηγιάννης: «Φοβάμαι το πρόσωπο του τέρατος»

«Είναι ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης ο οποίος θα κρίνεται καθημερινά, και σας ζητώ να είστε αυστηροί μαζί του όπως να είστε αυστηροί με όλους μας, από τη δουλειά την οποία θα προσφέρει μέσα από το υφυπουργείο Πολιτισμού». Με τη δήλωση αυτή, στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης είχε συστήσει στους δημοσιογράφους την επιλογή του για τον χώρο του πολιτισμού.

Ο δημοφιλής τραγουδιστής αναλάμβανε το χαρτοφυλάκιο και, ύστερα από τα πρώτα ερωτήματα – συχνά και από ανθρώπους του καλλιτεχνικού χώρου – αντιμετώπιζε τα πρώτα ζητήματα, όπως το Μητρώο Καλλιτεχνών, την αναγνώριση της σύνταξής τους και την Κάρτα Πολιτισμού για νέους.

Μαζί και την πολύπλοκη ενσωμάτωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου – που δημιουργήθηκε το 1936 – στο νεοσύστατο υφυπουργείο Πολιτισμού, όπως αποκαλύπτει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ».

• Διανύετε τον τρίτο μήνα ως υφυπουργός Πολιτισμού στην Κύπρο. Πώς θα περιγράφατε την εμπειρία σας;

Πολύπλοκη και στην αρχή δύσβατη. Το αξίωμα σε βάζει στη διαδικασία να βγεις από τον δικό σου κόσμο και να μπεις σε έναν κόσμο με πολλές οπτικές, σύνθετες απαιτήσεις και εξισώσεις που πρέπει να χειριστείς και όχι κατ’ ανάγκη να λύσεις. Εκεί που νομίζεις ότι μπορείς να κάνεις ό,τι ως καλλιτέχνης έκανες και όχι μόνο ήταν αποδεκτό αλλά και σε χειροκροτούσαν γι’ αυτό, ξαφνικά η κριτική αγριεύει, διότι είσαι υπουργός και όλα πρέπει να είναι πολιτικά ορθά, ακόμα και τα χαμόγελα…

• Λύσεις όμως απαιτούνται έτσι κι αλλιώς;

Φυσικά και απαιτούνται κι εμείς τις δώσαμε και τις δίνουμε. Αρχίσαμε με τις προεκλογικές εξαγγελίες του Προέδρου Χριστοδουλίδη για τον Πολιτισμό. Πρώτο και κύριο είναι η κατοχύρωση νομικά των καλλιτεχνών οι οποίοι θα λαμβάνουν και σύνταξη από τούδε και στο εξής, μόλις περάσει από τη Βουλή η σχετική νομοθεσία.

• Πόσο δύσκολο ήταν αυτό;

Χρειάστηκε αρκετή δουλειά, συναντήσεις με πολλές ομάδες καλλιτεχνών, με τεχνοκράτες και συνδικαλιστές. Ξέρετε, επειδή άρχισα να δουλεύω από νεαρή ηλικία και οικοδόμησα πάνω στη μουσική με τη δουλειά μου, ξέρω πόσο δύσκολο είναι να δημιουργήσεις σίγουρο μέλλον. Για τούτο, το πρώτο που με βρήκε να συμφωνώ με τις εξαγγελίες του Προέδρου Χριστοδουλίδη ήταν η σύνταξη και η νομική κατοχύρωση του καλλιτέχνη.

• Για πόσους ανθρώπους μιλάμε;

Περί τις 2.500 αυτοεργοδοτούμενοι καλλιτέχνες θα διευκολυνθούν στην καταβολή των κοινωνικών τους ασφαλίσεων ώστε να μπορούν να λαμβάνουν σύνταξη. Πρόβλημα που δεν έχει ακόμα λυθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Το μέτρο αυτό, όταν ολοκληρωθεί, θα αποτελέσει πιστεύω μια από τις μεγάλες επιτυχίες της κυβέρνησης στον Πολιτισμό, διότι αφορά τη διευθέτηση του χρονίζοντος προβλήματος της αναγνώρισης των καλλιτεχνών ως μιας ειδικής ομάδας εργαζομένων και της ασφάλισής τους.

• Τι εννοείτε με αυτό;

Η φιλοσοφία του Νομοσχεδίου που ετοιμάστηκε βασίζεται στην αναγνώριση ότι η εργασία και η συνεισφορά των καλλιτεχνών είναι ειδικού χαρακτήρα και ιδιαζουσών εργασιακών συνθηκών και σωρευτικά οδηγεί στην ανάπτυξη και εξέλιξη της παράδοσης και του πολιτισμού, που αποτελούν μέρος των «στοιχείων ενεργητικού» μιας χώρας.

• Είναι μετρήσιμα αυτά τα στοιχεία ενεργητικού;

Οπωσδήποτε, διότι η οικονομική διάσταση του πολιτισμού μπορεί πλέον να αποτιμηθεί ως ποσοτικοποιημένη συνεισφορά στο ΑΕΠ και ως εκ τούτου μια σύγχρονη Πολιτεία πρέπει να το αναγνωρίσει επίσημα και να αποδώσει τα δέοντα προς την κοινότητα των καλλιτεχνών.

• Πώς θα συγκεντρώσετε τους χιλιάδες αυτούς καλλιτέχνες;

Μέσω του Μητρώου Καλλιτεχνών. Εδώ προνοείται η αυτόματη εγγραφή καλλιτεχνών που είναι ήδη μέλη Σωματείων, Ενώσεων ή Συνδέσμων καλλιτεχνών. Για τους υπόλοιπους θα ακολουθείται διαδικασία αξιολόγησης βάσει κριτηρίων από Επιτροπή στην οποία συμμετέχουν και αντιπρόσωποι των καλλιτεχνών.

• Ποια άλλα είναι τα σημαντικά θέματα με τα οποία θέλατε να ασχοληθείτε; Εχουν αλλάξει από τη στιγμή που αναλάβατε τα καθήκοντά σας;

Πρώτα θα πρέπει να σας πω ότι το υφυπουργείο Πολιτισμού είναι ένα «νεογέννητο παιδάκι» εννέα μηνών. Ετσι προσπαθούμε με προσοχή και σύνεση να θεμελιώνουμε τη Στέγη του Πολιτισμού, να την εμπλουτίζουμε και να την ενισχύουμε για να είναι γερό το οικοδόμημα, όσο είναι και ο ίδιος ο πολύχρονος πολιτισμός του τόπου μας. Το έχω ξαναπεί, το λέω και τώρα. Στηριζόμενοι στη μακρά ιστορική παράδοση του Πολιτισμού μας, πρέπει να τον ανατάξουμε στις ράγες του σύγχρονου κόσμου δημιουργώντας μια κοινωνία με Πολιτιστική Παιδεία. Μια κοινωνία πάνω στην οποία μέσω της γνώσης να θεμελιώνεται μια σύνθετη ποιότητα ζωής, που να σέβεται τον άνθρωπο, το περιβάλλον, και στην τελική να δημιουργεί ήθος. Αυτό κατά την άποψή μου είναι πολιτισμός, κοσμήματα του οποίου είναι οι Τέχνες.

• Οπότε ποια είναι τα σημαντικά θέματα με τα οποία θέλατε να ασχοληθείτε;

Ασχολούμαι με πολλά, αλλά θα σας πω δύο που ήδη τα έχουμε δουλέψει και τα θεωρούμε σημαντικότατα. Ενα είναι η Κάρτα Νέων, ένα από τα μέτρα προώθησης και ανάπτυξης της Πολιτιστικής Παιδείας. Η Κάρτα Πολιτισμού θα δώσει την ευκαιρία σε νέους που συμπληρώνουν το 18 έτος της ηλικίας τους – και θα την παίρνουν δωρεάν – να έρθουν σε επαφή με όλες τις μορφές τέχνης και τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία. Μέσω αυτής της προπληρωμένης (pre-paid visa) των 200 ευρώ κάρτας, οι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν πολιτιστικά δρώμενα και να επισκεφθούν χώρους πολιτισμού. Ο εκτιμώμενος χρόνος κυκλοφορίας της κάρτας είναι ο Σεπτέμβριος 2023.

• Το δεύτερο;

Εχουμε μελετήσει και επεξεργαστεί ένα σχέδιο για παροχή φορολογικών κινήτρων για ενθάρρυνση της ιδιωτικής χρηματοδότησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Θα ακολουθήσει διαβούλευση με το Τμήμα Φορολογίας του υπουργείου Οικονομικών προς υλοποίηση αυτής της απόφασης.

• Τι θεωρείτε πιο σημαντικό, που θα επιδιώξετε να το πάτε παρακάτω;

Στη βάση του νόμου διά του οποίου δημιουργήθηκε πριν από εννέα μήνες το υφυπουργείο Πολιτισμού, οι αρχαιότητες της Κύπρου εντάσσονται στο υφυπουργείο μας και πολύ ορθά. Σκεφτείτε όμως ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου δημιουργήθηκε το 1936 και τώρα ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο υφυπουργείο Πολιτισμού από την 1η Ιουλίου 2023! Χρειάζεται και γίνεται σημαντική προεργασία και συντονισμός πολλών κρατικών Τμημάτων και Υπηρεσιών. Είναι λοιπόν ένα πλάνο πολύπλοκο, με πολύ κόσμο να εμπλέκεται σε μια πολύ σημαντική αλλαγή και ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί κινούμενοι σε μια ρότα σύγχρονης αντίληψης και σε ράγες που να οδηγούν στο μέλλον. Το προσπαθούμε και θα το πετύχουμε!

• Ποια θεωρείτε ότι είναι τα πιο γοητευτικά και τα πιο αποκρουστικά χαρακτηριστικά της εξουσίας;

Υποθέτω ότι το πιο γοητευτικό χαρακτηριστικό της εξουσίας είναι όταν κατορθώνει να επιφέρει αλλαγές που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Αποκρουστικά χαρακτηριστικά είναι οι αντιπαραθέσεις λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων και ο ανέξοδος λαϊκισμός. Αυτά, λόγω χαρτοφυλακίου δεν με επηρεάζουν. Με επηρεάζουν όσα περιγράφει εξαιρετικά το απόφθεγμα του Μάνου Χατζιδάκι: «Οποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει ή ομορφιά». Εγώ το φοβάμαι το πρόσωπο του τέρατος…

• Εχετε «συμμάχους» σ’ αυτή την προσπάθεια και γιατί όχι και σε αυτό τον φόβο;

Πώς δεν έχω! Ολο τον κόσμο. Τους πολίτες που συναντώ στον δρόμο και συνομιλούμε, τα παιδάκια στα σχολεία που τραγουδάμε μαζί και κυρίως τους καλλιτέχνες! Αυτούς για τους οποίους η μοναξιά είναι ο συγκλονιστικός κόσμος της δημιουργίας. Αυτούς που πάντα θα νιώθουν εκτεθειμένοι και απροστάτευτοι! Αυτούς που τους κατανοώ διότι είμαστε από το ίδιο υλικό φτιαγμένοι.

• Ανάμεσα στο καθήκον σας και τη συναισθηματική σας φόρτιση τι πιστεύετε ότι θα υπερισχύσει;

Μα η απάντηση είναι αυτονόητη για έναν καλλιτέχνη. Αλλο το καθήκον του πολιτικού που μπορεί να συνταυτίζεται με το δημόσιο συμφέρον και τη φροντίδα των πολιτών και άλλο αυτό του καλλιτέχνη που συνταυτίζεται πάντοτε νυν και αεί με τον κόσμο της δημιουργίας. Αυτής που ακόμα κι ένα μόνο τραγούδι να καταθέσεις στη συλλογική μνήμη είναι αρκετό. Ο κόσμος σε έχει βάλει στην καρδιά του.

«Δεν είμαι ελιτιστής, ούτε και καιροσκόπος»

• Θα αφήσετε ανοιχτούς τους λογαριασμούς σας με τη μουσική ή είναι ένα κεφάλαιο που έκλεισε για σας;

Οι λογαριασμοί μου με τη μουσική ήταν, είναι και θα είναι ανοικτοί όσο ζω. Η μουσική είναι για μένα οξυγόνο. Η κιθάρα είναι πάντα ακουμπισμένη δίπλα μου και πάντα με βοηθά να αναπνέω και να σκέφτομαι πιο ήρεμα και πιο ποιοτικά. Η Τέχνη είναι, για όσους τη βιώνουν, σαν το αίμα που κυλάει στις φλέβες. Δεν σταματάει να κυλά ούτε όταν κοιμάσαι. Για μένα η μουσική δεν είναι η έξοδος κινδύνου, ούτε η στροφή στον γκρεμό. Είναι το απέραντο του πελάγου, τα χρώματα του ορίζοντα την αυγή κι ο άνεμος στις κορυφές των βουνών. Χωρίς αυτά δεν υπάρχω.

• Η αναγνωρισιμότητα είναι προσόν που λύνει προβλήματα ή αυξάνει την αίσθηση πίεσης των «απέναντι», π.χ. πολιτικών αντιπάλων;

Την αναγνωρισιμότητα δεν την έχω στους λογαριασμούς μου διότι, όπως σας έχω πει, πέρασα προ πολλού από κει. Τώρα δε σε ό,τι αφορά τους «απέναντι», δεν υπάρχουν! Δεν έχω πολιτικούς αντιπάλους διότι δεν ήρθα στον τόπο μου για να πολεμήσω κάποιους ή να κερδίσω φήμη και δόξα. Αν είμαι εδώ είναι για να βοηθήσω όσο μπορώ στον Πολιτισμό αυθεντικά και χωρίς σκοπιμότητες. Δεν είμαι ελιτιστής, ούτε και καιροσκόπος. Δεν ήρθα για τις καρέκλες της πρώτης σειράς ούτε για τις δεξιώσεις και τις επισημότητες. Σας έχω πει τι κάναμε μέσα σε αυτούς τους τρεις μήνες και σκοπεύω να συνεχίσω με το ίδιο πάθος. Αν υπάρχουν κάποιοι που θέλουν πόλεμο με τον Πολιτισμό, έχουν επιλέξει λάθος εχθρό!

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»