Ανεξαρτήτως του πότε ακριβώς θα κοπάσει τελικά το νέο κύμα βίας και κοινωνικής αναταραχής στη Γαλλία, η γενικότερη αίσθηση είναι ότι η Πέμπτη Δημοκρατία της θα δοκιμαστεί ξανά, αργά ή γρήγορα, από μια νέα εκ των έσω κρίση.

Τα τελευταία χρόνια, υπενθυμίζει σε άρθρο στην εφημερίδα Les Echos η Σεσίλ Κορνουντέ, έγιναν πρωτοσέλιδα τα αντιφορολογικά «Κόκκινα Καπέλα», τα αντισυστημικά «Κίτρινα Γιλέκα» και τα αναρχικά «μαύρα μπλοκ», κάνοντας την έξαρση της βίας του 2005 στις υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας να φαντάζουν μακρινή ανάμνηση.

Το επίκεντρο της ανησυχίας είχε πια μετατοπιστεί.

Στα 18 χρόνια ωστόσο που έκτοτε μεσολάβησαν, η «φωτιά» της λαϊκής αγανάκτησης συνέχισε να σιγοκαίει.

Οι κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες όχι απλά παγιώνονταν, αλλά διευρεύονταν με μέτρα «ασπιρίνη» στο πλαίσιο μιας «μινιμαλιστικής επανένταξης», όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά σε άρθρο του ο Σερζ Ζιλί στη Liberation.

Η δε αστυνομική βία κλιμακωνόταν, με όλο και πιο εμφανή ρατσιστικά κίνητρα, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία και καταγγέλλει ανοιχτά πια ακόμη και ο ΟΗΕ.

Η δολοφονία του 17χρονου Ναέλ -Γάλλου πολίτη αλγερινής καταγωγής- από έναν 38χρονο αστυνομικό στη Ναντέρ την περασμένη Τρίτη ήταν η «σπίθα» στο «φιτίλι» μιας εθελοτυφλικά ξεχασμένης «βόμβας».

Όμως μεταξύ του 2005 και του 2023 οι διαφορές είναι σημαντικές. Και δεν έχουν να κάνουν μόνον με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα βιντεοπαιχνίδια.

Αυτά, στα οποία ο Εμανουέλ Μακρόν απέδωσε -πολύ βολικά για την ίδιο- σημαντικό μερίδιο της ευθύνης για τις ταραχές που συγκλονίζουν εδώ και μια εβδομάδα τη δεύτερη προεδρική θητεία του στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης.

Μονίμως στο περιθώριο

«Γνωρίζουμε από τις δεκαετίες του 1970 και του ’80 ότι οι «γειτονιές» των προαστίων συγκεντρώνουν σχεδόν όλα τα προβλήματα της Γαλλίας», επισημαίνει ο Σερζ Ζιλί, συνιδρυτής της Liberation και εδώ και λίγους μήνες αρθρογράφος της.

Αφορούν σε «κοινωνικές ανισότητες», συνοψίζει, «ελλιπή υποδοχή και ενσωμάτωση μεταναστών, αποτυχημένη αστική πολιτική, μαζική ανεργία σε ορισμένες συνοικίες -που φτάνει το 40%- ενδημικό ρατσισμό, συγκρουόμενες θρησκείες, εκκοσμίκευση που αμφισβητείται συνεχώς, μεγάλης κλίμακας αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος, έλλειψη πτυχιούχων, επιδεινούμενη αστική βία που γίνεται όλο και πιο φονική, θυσιασμένες γενιές, εμπόριο ναρκωτικών ως εναλλακτική»…

Σε αντίθεση όμως με τους γονείς τους -μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς, κυρίως από πρώην γαλλικές αποικίες- οι σημερινοί «ταραξίες» και δη οι ανήλικοι, που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των ταραχών, αισθάνονται διπλά ή τριπλά κοινωνικά «απόκληροι» στην ίδια τους την πατρίδα.

Είτε βάσει προσωπικών εμπειριών, είτε μέσω των βιωμάτων μελών οικογενειών τους, οι ριζοσπαστικοποιημένοι και νέων τακτικών ανήλικοι των υποβαθμισμένων προαστίων δείχνουν να αποκηρύσσουν ως κίβδηλες τις αρχές «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», δίκην απελπισίας.

Και δη παραμονές της εθνικής γιορτής της 14ης Ιουλίου για τη Γαλλική Επανάσταση, με την κατάλυση του φεουδαρχικού συστήματος και της ελέω Θεού απόλυτης μοναρχίας.

Σε ορισμένες υποβαθμισμένες περιοχές το ποσοστό ανεργίας των νέων φτάνει το 40%.

Από το 2017 εν τω μεταξύ έκθεση της ανεξάρτητης αρχής του Συνηγόρου του Πολίτη της Γαλλίας επεσήμανε ότι «ένας νεαρός μαύρος ή με παρουσιαστικό Άραβα έχει 20 φορές περισσότερες πιθανότητες να ελεγχθεί από την αστυνομία».

Ήταν την ίδια χρονιά που με την αλλαγή του Νόμου Περί Εσωτερικής Ασφάλειας δόθηκαν σε αστυνομικούς και σε μέλη της χωροφυλακής μεγαλύτερες εξουσίες να χρησιμοποιούν όπλα.

Πλέον «το αντι-αστυνομικό ασθημα έχει αυξηθεί», επισημαίνει η Σεσίλ Κορνουντέ στην Les Echos, και «οι σχέσεις αστυνομίας-νεολαίας έχουν εκφυλιστεί έτι περαιτέρω».

«Οποιαδήποτε έννοια σεβασμού έχει εκλείψει προ πολλού. Μόνο το μίσος έχει απομείνει».

Φυγόκεντρες στα άκρα

Μετά τις πρώτες ημέρες των ταραχών, το κλίμα έδειχνε ήδη να αλλάζει με όλο και περισσότερα «δάχτυλα» κυβερνητικών αξιωματούχων και ΜΜΕ να δείχνουν τώρα λιγότερο τους αστυνομικούς και περισσότερο την «καταστροφική νεολαία».

Η δολοφονία του Ναέλ από αστυνομικά πυρά και οι καταστροφές που ακολούθησαν «βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στους «Γάλλους- καρπούς της μετανάστευσης», όπως τους αποκαλούν, και στους «Γάλλους»», γράφει στην Corriere della Sera ο ανταποκριτής στο Παρίσι, Στέφανο Μοντεφιόρι.

«Πρόκειται για μια ιστορία που αρχίζει με την απο-αποικιοποίηση και δεν τελειώνει ποτέ», παρατηρεί.

Όμως «ποτέ άλλοτε», τονίζει, «το ρήγμα μεταξύ της γαλλικής νεολαίας και η αποτυχία του μοντέλου ενσωμάτωσης δεν ήταν τόσο εμφανή»…

Μόνιμη επωδός τείνει να γίνει πια η κατηγορία ότι στα υποβαθμισμένα προάστια στηρίζονται στα προνοιακά επιδόματα που παίρνουν, χωρίς να προσφέρουν.

Ρητορική που δεν ανήκει πλέον μόνον στην ακροδεξιά, αλλά ακούγεται και από μέρος της μεσαίας τάξης, που αναζητεί νέους αποδιοπομπαίους τράγους, ενόσω φτωχοποιείται στο φόντο της ακρίβειας και φορολογείται δυσανάλογα από τη σημερινή κυβέρνηση για χάρη των πλουσίων.

Ο φόβος περαιτέρω στιγματισμού και περιθωριοποίησης δείχνει να περισσεύει στο μη εξεγερμένο μέρος της μειονοτικού υποβάθρου νεολαίας.

«Εσείς δημοσιεύετε τα κατορθώματά σας στο Διαδίκτυο, γελάτε με αυτά, και τι μπορούν να πουν οι άλλοι για εμάς;», διαμαρτύρεται σε βίντεο στο TikTok ο Σααλάχ Γκοτί από τη Μασσαλία.

Θα πουν «ότι είμαστε στη Γαλλία αλλά δεν θεωρούμε τη Γαλλία χώρα μας και επιτρέπουμε στον εαυτό μας να την καταστρέψει. Σαμποτάρουμε τους εαυτούς μας, για άλλη μια φορά».

Ομάδες ακροδεξιών έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους σε δρόμους γαλλικών πόλεων, ως αυτόκλητοι υπερασπιστές της ασφάλειας και της τάξης και συγκεντρώνουν χρήματα μέσω διαδικτύου για τη στήριξη του αστυνομικού που σκότωσε εν ψυχρώ τον Ναέλ.

Διχασμός και πόλωση

Σκιαγραφώντας τον διχασμό και την ανομοιομορφία της σημερινής γαλλικής κοινωνίας, αυτή η εκστρατεία είχε ήδη συγκεντρώσει μέχρι τη Δευτέρα το μεσημέρι σχεδόν ένα εκατομμύριο ευρώ, την ώρα που το ποσό από εράνους για στήριξη της οικογένειας του 17χρονου θύματος της αστυνομικής βίας ίσα που άγγιζε τις 190.000 χιλιάδες ευρώ.

Εν μέσω όλων αυτών βρίσκεται ο Εμανουέλ Μακρόν.

Ένας πρόεδρος που εξελέγη ως το «μη χείρον» σε μια δεύτερη προεδρική θητεία μόλις προ ενός έτους, ρίχνοντας στο μεσοδιάστημα «νερό στον μύλο» του διχασμού και, κατ’ επέκταση, της Ακροδεξιάς.

Με την κυβέρνησή του να είναι μειοψηφίας, ο Γάλλος πρόεδρος εμμένει στην πολιτική επιβολής και εξαναγκασμού.

Από την έγκριση της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης χωρίς την έγκριση της Βουλής και παρά τη λαϊκή αντίδραση, μέχρι την αστυνομοκρατία και την καταστολή που προτάσσει σε κάθε κρίση ως λύση.

«Θα θέλαμε ο Μακρονισμός του 2017 να είχε τολμήσει να έρθει σε ρήξη με τον Σαρκοζισμό της αστυνόμευσης, του στιλ χτυπάμε, συλλαμβάνουμε και καταδικάζουμε», γράφει ο Σερζ Ζιλί.

«Φυσικά αυτή η ρήξη είναι δύσκολη όταν προσπαθείς να σαγηνεύσεις τους βουλευτές των δεξιών Ρεπουμπλικανών και στο στο “τιμόνι” του υπουργείου Εσωτερικών έχεις τον Ζεράλ Νταρμανέν, “μαθητή” του Νικολά Σαρκοζί», επισημαίνει.

Έτσι, παρατηρεί, «υπό τον Εμανουέλ Μακρόν, η αστυνομία επωφελήθηκε από τις ταραχές των κίτρινων γιλέκων: το προσωπικό και οι μισθοί της αστυνομίας αυξήθηκαν, χωρίς όμως να υπάρχει πλέον ένα γενικό δόγμα για τη διαχείριση αυτού του θεσμού».

Παράλληλα με περισσότερες επενδύσεις στις υποβαθμισμένες περιοχές, ο πρώην διευθυντής της Liberation προτείνει «αλλαγή πορείας» με τρεις προτεραιότητες.

Η αστυνομία να υπηρετεί το κοινό -με επιστροφή στην κοινοτική αστυνόμευση- να εκπαιδευτεί και να υπάρξει ανεξάρτητος έλεγχος από όργανα πέραν της αστυνομίας.

Η Γαλλία των διερευνόμενων ανισοτήτων και της θεσμικής κρίσης θα κρατά εν τω μεταξύ την «ανάσα» της μέχρι την επόμενη κρίση…

Headlines