Μεταλλαγμένα τρόφιμα: Η Κομισιόν προτείνει χαλάρωση κανόνων για τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες

Αναθεώρηση του κανονισμού για τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, έτσι ώστε να χαλαρώσουν οι περιορισμοί για φυτά που δεν φέρουν γονίδια από άλλους οργανισμούς, πρότεινε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η αναθεώρηση των κανόνων θα προσέφερε στους αγρότες πρόσβαση σε καλλιεργητικές ποικιλίες με μικρότερες απαιτήσεις σε νερό, λιπάσματα και φυτοφάρμακα, ενώ οι καταναλωτές θα επωφελούνταν από τρόφιμα με υψηλότερη θερμιδική αξία ή μειωμένα επίπεδα αλλεργιογόνων, ανέφερε η Κομισιόν.

Σήμερα, οι περισσότερες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες είναι «διαγονιδιακές», φέρουν δηλαδή γονίδια από άλλους οργανισμούς.

Το ξένο DNA μπορεί για παράδειγμα να προστατεύει το φυτό από έντομα ή να του προσφέρει ανθεκτικότητα σε ζιζανιοκτόνα, έτσι ώστε οι αγρότες να μπορούν να ψεκάζουν το χωράφι χωρίς επιπτώσεις στη σοδειά.

Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, οι καλλιέργειες αυτές θα συνέχιζαν να υπόκεινται στους σημερινούς κανόνες, οι οποίοι προβλέπουν μια μακρά διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου και ειδική σήμανση του προϊόντος.

Η χαλάρωση θα αφορούσε φυτά που έχουν υποστεί «γονιδιακή τροποποίηση» (gene editing), δηλαδή αλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια οι οποίες θα μπορούσαν θεωρητικά να εμφανιστούν αυθόρμητα στη φύση μέσω τυχαίων μεταλλάξεων, ή να προκύψουν από συμβατικές τεχνικές διασταύρωσης.

Για παράδειγμα, οι εταιρείες που αναπτύσσουν νέες καλλιεργητικές ποικιλίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τεχνικές γονιδιακής τροποποίησης για να θέσουν εκτός λειτουργίας γονίδια που επιταχύνουν το σάπισμα των καρπών ή καθιστούν το φυτό πιο ευαίσθητο.

Σε αυτή την περίπτωση, οι νέες ποικιλίες θα αντιμετωπίζονταν ως συμβατικές και το προϊόν θα κυκλοφορούσε χωρίς αξιολόγηση και ειδική σήμανση.

«Παρωχημένο» το σημερινό πλαίσιο

Μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει εγκρίνει ελάχιστες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες αραβόσιτου, ελαιοκράμβης και σόγιας. .

Η ΕΕ εισάγει επίσης γενετικά τροποποιημένους σπόρους, κυρίως για ζωοτροφές, ενώ ορισμένες χώρες, ανάμεσά τους η Ελλάδα, έχουν απαγορεύσει τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες στο έδαφός τους.

Το σημερινό πλαίσιο για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς διαμορφώθηκε το 2021 και σύμφωνα με την Κομισιόν «δεν είναι πλέον κατάλληλο για το σκοπό του.

Το 2018, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι τεχνικές γονιδιακής τροποποίησης πρέπει να υπόκεινται στο ίδιο ρυθμιστικό πλαίσιο που ισχύει για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Η επανεξέταση του ισχύοντος πλαισίου από την Επιτροπή άρχισε το 2021.

Ωστόσο για την έγκριση των προτεινόμενων αλλαγών απαιτείται έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των χωρών-μελών, κάτι που σημαίνει ότι η πρόταση μπορεί να αναθεωρηθεί.

Η γερμανική Bayer, δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός σπόρων και φυτοφαρμάκων σε παγκόσμιο επίπεδο, χαιρέτισε την πρόταση της Κομισιόν ως «ριζοσπαστική».

«Η δημιουργία νέων ποικιλιών κανονικά απαιτεί πάνω από μια δεκαετία από τα πρώτα θετικά ερευνητικά αποτελέσματα μέχρι την είσοδο στην αγορά. Η γονιδιακή τροποποίηση μας επιτρέπει να κόψουμε μια πενταετία από αυτή τη διαδικασία» δήλωσε ο Ματίας Μπέρνινγκερ, διευθυντής βιωσιμότητας του ομίλου.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις παραμένουν από την πλευρά τους επιφυλακτικές και επιμένουν ότι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί χρήζουν αυστηρών ελέγχων.

Έκθεση για λογαριασμό του κόμματος των Πρασίνων στη Γερμανία προειδοποιούσε ότι η άρση των περιορισμών θα μειώσει τη γενετική ποικιλότητα των καλλιεργειών και θα ανεβάσει τις τιμές των σπόρων.