Μάχη του Κουρσκ: Οι αυταπάτες του Χίτλερ

Το καλοκαίρι του 1943 ο Χίτλερ έτρεφε ακόμα αυταπάτες για το περίφημο Ανατολικό Μέτωπο, μολονότι το γερμανικό σχέδιο του 1942 είχε αποτύχει πλήρως και η γερμανική εισβολή εντός της σοβιετικής επικράτειας είχε υποχωρήσει κατά 800 χιλιόμετρα.

Πίστευε ότι ο Γερμανικός Στρατός –στην πραγματικότητα, ένα τέρας που είχε αρχίσει να εκπνέει σφαδάζοντας– θα μπορούσε να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, θα μπορούσε να θέσει και πάλι εκποδών τις σοβιετικές στρατιές. Ο ίδιος απορούσε, μάλιστα, πώς ο ρωσικός λαός, με τόσα εκατομμύρια νεκρούς και αιχμαλώτους, έβρισκε ακόμα το κουράγιο να πολεμά και να νικά.

Τις αυταπάτες αυτές του Φύρερ ήρθε να διαλύσει η Μάχη του Κουρσκ, η γιγαντομαχία που κατέστησε ολοφάνερο εκείνο που ομολογούσαν κρυφίως οι στρατηγοί του, τους οποίους κατηγορούσε ο ίδιος για ανικανότητα και δειλία: οι Ρώσοι έμοιαζαν με τη Λερναία Ύδρα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας· στη θέση των κεφαλιών που είχαν κόψει οι Γερμανοί, εκατομμύρια άλλα είχαν φυτρώσει, κι έτσι οι σοβιετικές στρατιές κατόρθωναν, ολοένα και περισσότερο, να παίρνουν το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης, να εξουδετερώνουν τις αποδυναμωμένες χιτλερικές στρατιές.

Ας δούμε, όμως, πώς αφηγείται τα της Μάχης του Κουρσκ ο διάσημος γάλλος δημοσιογράφος και συγγραφέας Ρεϊμόν Καρτιέ (Raymond Cartier, 1904-1975), σε άρθρο του που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 1965 και ανήκε σε ολόκληρη σειρά κειμένων του Καρτιέ σχετικά με το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε παγκόσμια δημοσιογραφική αποκλειστικότητα του «Βήματος» και του Paris Match:

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.2.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εις τας αρχάς του καλοκαιριού του 1943 η Γερμανία επεχείρησε ν’ ανακτήση την πρωτοβουλίαν. Ο περιορισμός των στόχων της επρόδιδε την εξάντλησίν της. Το 1941 είχεν εξορμήσει διά να εκμηδενίση τον Ερυθρόν Στρατόν και το 1942 διά να θεμελιώση τον πόλεμόν της επάνω εις ακλόνητες οικονομικές και στρατηγικές βάσεις. Το 1943 –με την «Επιχείρησιν Φρούριον»– δεν επεδίωκε πλέον παρά μίαν τοπικήν νίκην, που σκοπόν θα είχε να της εξασφαλίση μίαν ανάπαυλαν.

Γύρω από το Κουρσκ το σοβιετικόν μέτωπον εσχημάτισε μίαν μεγάλην θυλακοειδή προεξοχήν. Σκοπός των Γερμανών ήταν ν’ αποκόψουν την προεξοχήν εις την βάσιν της και να εκμηδενίσουν τα εντός αυτής σοβιετικά στρατεύματα. Και ήλπιζαν ότι αι απώλειαι τας οποίας είχεν υποστή και θα υφίστατο έτσι ο Ερυθρός Στρατός θα τον περιήγαν εις αδυναμίαν ν’ αναλάβη επιχειρήσεις μεγάλης ολκής κατά το υπόλοιπον του έτους. Η Γερμανία θα ημπορούσε τότε ν’ ανασυγκροτήση τας δυνάμεις της και ν’ αντιμετωπίση την απειλήν εις την Δύσιν, που συνεχώς μεγάλωνε.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.2.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η «Επιχείρησις Φρούριον» (σ.σ. η Επιχείρηση CITADEL προέβλεπε την από κοινού επίθεση της Ομάδας Στρατιών Κέντρου και της Ομάδας Στρατιών Νότου κατά της εξέχουσας του Κουρσκ) εξαπελύθη την 5ην Ιουλίου 1943. Δύο γερμανικαί θωρακισμέναι στρατιαί, η 9η και η 4η, εξώρμησαν η μία κατά του βορείου και η άλλη κατά του νοτίου σημείου της βάσεως της ρωσικής προεξοχής, με αντικειμενικόν σκοπόν να συναντηθούν. Διά την προσπάθειαν αυτήν είχε συγκεντρωθή ό,τι στερεώτερον διέθετεν η Βέρμαχτ και προ παντός τα τελευταίου τύπου και προσφάτου κατασκευής τανκς –ένα τέρας 68 τόννων που είχε βαπτισθή «Φερδινάνδος»– και 90 από τα εξαίρετα άρματα «Τίγρις», τύπου που είχε σχεδιασθή από τον μανιακόν Πόρσε και είχε κατασκευασθή από τον Κρουπ. Το έδαφος ήταν στερεόν και ιδεώδες δι’ αρματομαχίαν. Η ζέστη πολλή, αλλά χωρίς να είναι αποπνικτική. Άνεμος αισιοδοξίας έπνεεν εις τας γερμανικάς τάξεις. Ο Χίτλερ είχε διστάσει αρχικώς να συγκατατεθή εις την επιχείρησιν, την οποίαν υπεδείκνυεν ο Μανστάιν. Έπειτα, αποτόμως, ήρχισε να ονειρεύεται ένα θαύμα. Υπεστήριζεν ότι μετά τας απωλείας που είχεν υποστή –4 εκατομμύρια αιχμάλωτοι και 9 εκατομμύρια νεκροί– η Ρωσία εστέκετο ορθή μόνον χάρις εις ένα απεγνωσμένον φανατισμόν. Ποιος ξέρει εάν η επίθεσις του Κουρσκ δεν θα ήταν το μοιραίον κτύπημα που θα κατέλυε μίαν ασταθή ισορροπίαν; Η έκβασις των πολέμων αποφασίζεται κατά το τελευταίον τέταρτον. Ίσως το τέταρτον αυτό να προσήγγιζε…

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.2.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Οκτώ ημέρας αργότερον αι ελπίδες αυταί ήσαν κιόλας νεκραί. Η «Επιχείρησις Φρούριον» εγκατελείπετο εσπευσμένως. Η γερμανική 9η στρατιά δεν είχε καν διαπεράσει το οχυρωμένον κέλυφος με το οποίον οι Ρώσοι είχαν καλύψει το βόρειον πλευρόν της εξοχής του Κουρσκ. Η 4η θωρακισμένη στρατιά δεν διέτρεξεν ούτε το ήμισυ του δρόμου που θα έπρεπε να διανύση διά να συναντήση την 9ην. Και η διπλή αυτή αποτυχία δεν ήταν ακόμη τίποτε. Η γερμανική επίθεσις του Κουρσκ δεν αφήρεσεν από τους Ρώσους την πρωτοβουλίαν εις άλλους τομείς. Επετίθεντο προς βορράν εις όλην την περίμετρον του γερμανικού θυλάκου του Ορέλ. Συνεκεντρούντο διά μίαν νέαν επίθεσιν εκατέρωθεν της πόλεως του Χαρκόβου, βασικού σημείου στηρίξεως του ουκρανικού μετώπου. Εις τα γερμανικά επιτελεία μία τρομερή φράσις κυκλοφορεί: «Αγών εναντίον Λερναίας Ύδρας». Πέρασαν κιόλας δύο έτη αφ’ ότου η Βέρμαχτ έκοβε τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας. Και τα κεφάλια αυτά ξαναφύτρωναν, και μάλιστα τώρα γρηγορώτερα και ισχυρότερα παρά ποτέ!

[…]

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 23.2.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Καμπή του πολέμου. Ασφαλώς. Πριν από το 1943 ο χειμών ήταν σύμμαχος των Ρώσων, αλλά το καλοκαίρι ευνοούσε τους Γερμανούς. Από του 1943 όλαι αι εποχαί του έτους επιφυλάσσουν και από μίαν συμφοράν εις τους τελευταίους. Αναλαμβάνοντες την επίθεσιν, οι Γερμανοί ήλπιζαν να εξαναγκάσουν τον αντίπαλον να ρίψη ό,τι είχεν εις την άμυναν. Αλλά νεύρα ατσαλένια –πιθανώς τα νεύρα του Στάλιν– ελάθεψαν τον υπολογισμόν αυτόν. Ο θύλακος του Κουρσκ θα κρατούσε με ό,τι διέθετε. Αι ενισχύσεις, τα στρατεύματα κρούσεως και αι μάζαι αρμάτων των Σοβιέτ εξακολουθούσαν να κινούνται κατά του Ορέλ και κατά του Χαρκόβου. Απο τας γερμανικάς στρατιάς που υπερήσπιζαν τους δύο αυτούς τομείς αφηρέθησαν τα καλύτερα στοιχεία των, διά να τροφοδοτηθή η «Επιχείρησις Φρούριον». Επεσήμαιναν την χιονοστιβάδα που εσχηματίζετο διά να επιπέση κατ’ αυτών, έβγαζαν κραυγάς ανησυχίας και ζητούσαν ενισχύσεις. Εις μάτην! Πολύ αργά!

Την 12ην Ιουλίου 1943 η σοβιετική επίθεσις κατά του Ορέλ εξαπελύθη. Την 3ην Αυγούστου εξαπελύθη και η σοβιετική επίθεσις εναντίον του Χαρκόβου. Από το κέντρον της Ρωσίας μέχρι της Αζοφικής Θαλάσσης, το γερμανικόν μέτωπον κατέρρεε κατά τομείς ολοκλήρους. Την ίδια στιγμή οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί εισέβαλλαν εις την ηπειρωτικήν Ιταλίαν και ο Μουσολίνι συνελαμβάνετο κατά διαταγήν του Ιταλού Βασιλέως. Το Στάλινγκραντ ήταν κάθε άλλο παρά ένα επανορθώσιμον ατύχημα. Ήταν η απαρχή μιας νέας φάσεως του πολέμου – η αρχή του τέλους!