Ανάλυση: Γιατί το ταξίδι της Γέλεν στην Κίνα δεν θα σταματήσει τον «ψυχρό πόλεμο»

Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν επίσημες συναντήσεις ανώτατου επιπέδου κατά την επίσκεψη της αμερικανίδας υπουργού Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν (φωτογραφία, επάνω, από το Facebook), στο Πεκίνο αυτή την εβδομάδα.

Δεν αναμένουν σημαντική βελτίωση

Καμία πλευρά δεν αναμένει σημαντική βελτίωση των σχέσεων βραχυπρόθεσμα, αλλά υπάρχει λόγος να ελπίζουν ότι μπορεί σταδιακά ν’ αποδεχτούν τις μεταξύ τους διαφορές.

Η Γέλεν θα επισκεφθεί την κινεζική πρωτεύουσα στις 6-9 Ιουλίου, όπως αποφασίστηκε κατόπιν συζητήσεων μεταξύ των δύο χωρών, ανακοίνωσε τη Δευτέρα το υπουργείο Οικονομικών της Κίνας.

Η πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θεωρείται ένας σχετικά φιλικός προς την κινεζική ηγεσία αμερικανός πολιτικός.

Η επίσκεψή της ακολουθεί εκείνη του υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στις 18-19 Ιουνίου και πραγματοποιείται ενόψει της αναμενόμενης συνάντησης του κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ με τον αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν, γράφει σε ανάλυσή του ο Jeff Pao.

Τα ζητήματα της Ταϊβάν, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι απαγορεύσεις των εξαγωγών τσιπ από τις ΗΠΑ είναι τα θέματα που θα συνεχίσουν να βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας στις επόμενες συζητήσεις Σι – Μπάιντεν.

Ψυχρός πόλεμος από την Ουάσιγκτον

Κινέζοι σχολιαστές λένε ότι η Ουάσιγκτον έχει ξεκινήσει μονομερώς έναν ψυχρό πόλεμο κατά της Κίνας και ως εκ τούτου είναι απίθανο οι ΗΠΑ να σταματήσουν βραχυπρόθεσμα να επιβάλλουν νέους περιορισμούς στον κλάδο υψηλής τεχνολογίας της.

Η Τζάνετ Γέλεν (φωτογραφία αρχείου Reuters/Yuri Gripas)

Ο Zhang Weiwei, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Fudan, δήλωσε στη διάρκεια τηλεοπτικής εκπομπής στις 26 Ιουνίου ότι η σινο-αμερικανική σύγκρουση προκλήθηκε από τις ΗΠΑ, οι οποίες αρνήθηκαν να δεχτούν το γεγονός ότι η Κίνα αναδύεται.

Επισήμανε, επίσης, πως ήταν μεγάλο λάθος τους που θεώρησαν ότι μπορούσαν να σταματήσουν την άνοδό της.

Ωστόσο, πρόσθεσε, η κατάσταση φαίνεται να βελτιώνεται.

Τα στάδια του πένθους

Αναφερόμενος στα στάδια του πένθους στην ψυχολογία όπως διατυπώθηκαν από την ψυχίατρο Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος, ο Zhang είπε ότι αφού απέτυχαν να νικήσουν την Κίνα στους εμπορικούς και τεχνολογικούς πολέμους, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν περάσει τα δύο πρώτα στάδια – άρνηση και θυμός – και προχωρούν στο τρίτο, το οποίο αναφέρεται στη «μερική αποδοχή και διαπραγμάτευση».

Το τέταρτο και το πέμπτο στάδιο είναι γνωστά ως «κατάθλιψη» και «αποδοχή».

Σημείωσε ότι η Κίνα μέχρι στιγμής δεν έχει ξαναρχίσει στρατιωτικές συνομιλίες με τις ΗΠΑ καθώς θέλει να προειδοποιήσει τις τελευταίες ότι δεν φοβάται τυχόν στρατιωτικές συγκρούσεις.

Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ανέφερε σε ανακοίνωση που εκδόθηκε την Κυριακή ότι η Γέλεν θα συζητήσει στο Πεκίνο με τους κινέζους αξιωματούχους «τη σημασία για τις χώρες μας – ως τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου – να διαχειρίζονται υπεύθυνα τη σχέση μας, να επικοινωνούν απευθείας σε τομείς που εγείρουν ανησυχίες και να συνεργάζονται για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων».

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα»

Επικαλούμενο μια ομιλία που εκφώνησε η Γέλεν τον Απρίλιο, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν «να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους μαζί με εκείνα των συμμάχων μας και να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσω στοχευμένων ενεργειών που δεν αποσκοπούν στην απόκτηση οικονομικού πλεονεκτήματος.

»Αναζητούμε μια υγιή οικονομική σχέση με την Κίνα που προωθεί την αμοιβαία επωφελή ανάπτυξη και καινοτομία και διευρύνει τις οικονομικές ευκαιρίες για τους αμερικανούς εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις».

Και πρόσθεσε: «Επιδιώκουμε επίσης να συνεργαστούμε για τις επείγουσες παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και ο κίνδυνος για το χρέος».

Κάποιο γενικό πλαίσιο

Υπάρχει μια απόσταση που πρέπει να διανύσουμε και να κάνουμε πολλά, πριν και εάν κάτι από όλα αυτά μπορέσει να συμβεί.

Οταν ο Μπλίνκεν συναντήθηκε με τον Σι στο Πεκίνο στις 19 Ιουνίου, του δόθηκε μια θέση απέναντι από αυτή του κινέζου διπλωμάτη Γουάνγκ Γι, ενώ ο πρόεδρος της Κίνας καθόταν στην κορυφή.

Κινέζοι αναλυτές είπαν πως το σχέδιο των καθισμάτων είχε ως στόχο να δείξει στον κόσμο ότι η Κίνα έδινε ένα μάθημα στις ΗΠΑ (φωτογραφία, κάτω).

Από τη συνάντηση Μπλίνκεν – Σι (φωτογραφία AP)

Στις 20 Ιουνίου, ο Μπάιντεν απάντησε, λέγοντας κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην Καλιφόρνια ότι όταν διέταξε την κατάρριψη ενός κινεζικού μπαλονιού πάνω από τον εναέριο χώρο των ΗΠΑ στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Σι δεν ήξερε ότι βρισκόταν εκεί. Και πρόσθεσε πως είναι «μεγάλη αμηχανία για τους δικτάτορες όταν δεν ξέρουν τι συμβαίνει».

Στις 21 Ιουνίου, η πρεσβεία της Κίνας στις ΗΠΑ παρέδωσε επίσημη διαμαρτυρία στον Λευκό Οίκο για τα σχόλια του Μπάιντεν.

Στις 30 Ιουνίου, ο αμερικανός πρόεδρος συναντήθηκε με τον νέο πρεσβευτή της Κίνας στις ΗΠΑ, Xie Feng, στον Λευκό Οίκο. Ο τόνος βελτιώθηκε ελαφρώς.

«Θέλουν η Κίνα να συμβιβαστεί»

Σύμφωνα με ανάρτηση στην ιστοσελίδα της κινεζικής πρεσβείας, ο Μπάιντεν αποδέχτηκε τη διαπιστευτήρια επιστολή του Xie και τον καλωσόρισε στη νέα θέση του πρεσβευτή, την οποία είχε αναλάβει στις 23 Μαΐου, και συνομίλησαν για τη σχέση Κίνας-ΗΠΑ.

Στην ανάρτησε υπήρχαν δύο φωτογραφίες, στις οποίες ο Μπάιντεν φαινόταν να έχει μια χειραψία με τα δύο χέρια με τον νέο κινέζο πρεσβευτή και να στέκεται πολύ κοντά σ’ αυτόν και τη σύζυγό του Wang Dan.

Θα χρειαστούν περισσότερα από αυτά για να μειώσουν οι δύο χώρες την καχυποψία και τον ανταγωνισμό που επικρατεί στους επίσημους κύκλους και την κοινή γνώμη και στις δύο πλευρές.

«Ο σκοπός της επίσκεψης της Γέλεν στην Κίνα μπορεί να μην έλαβε υπόψη τις ανησυχίες της», γράφει ο Liu Yong, στρατιωτικός αρθρογράφος με έδρα τη Χουμπέι, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα.

«Η Γέλεν είπε ότι θέλει να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Κίνα. Αλλά στην πραγματικότητα λέει ότι οι ΗΠΑ θέλουν η Κίνα να συμβιβαστεί και να συνεχίσει να εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα» συμπληρώνει.

«Το χρέος των ΗΠΑ είναι ένα από τα σημεία εστίασης μεταξύ των οικονομικών θεμάτων Κίνας-ΗΠΑ», επισημαίνει και προσθέτει. «Οι ΗΠΑ έχουν ανησυχήσει από τότε που η Κίνα συνεχίζει, τα τελευταία χρόνια, να ξεφορτώνεται τα αμερικανικά ομόλογα. Ακόμα κι αν αγοράσει περισσότερα, δεν θα είναι αρκετά για να ικανοποιήσει τις ΗΠΑ».

Τα ζητήματα της Ταϊβάν

Προσθέτει ότι είναι πιθανό η Ουάσιγκτον να χρησιμοποιήσει τα ζητήματα της Ταϊβάν για να πιέσει το Πεκίνο κατά την επίσκεψη της Γέλεν.

Στο τέλος του περασμένου έτους, η Κίνα κατείχε αμερικανικά ομόλογα αξίας 867,1 δισ. δολαρίων, από 1,12 τρισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του 2018.

Η κατοχή ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου από την Ιαπωνία αυξήθηκε από 1,04 τρισεκατομμύρια δολάρια σε 1,08 για την ίδια περίοδο, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο από 288 σε 654,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Εννέα αμερικανοί βουλευτές επισκέφθηκαν την Ταϊβάν μεταξύ 27 και 29 Ιουνίου παρά την έντονη αντίδραση του Πεκίνου.

Απαγόρευση τεχνολογίας

Από τότε που ο αμερικανός υπουργός Αμυνας Λόιντ Οστιν συναντήθηκε με τον κινέζο ομόλογό του Γουέι Φενγκ στην Καμπότζη τον περασμένο Νοέμβριο, οι δύο πλευρές δεν είχαν ξανά επίσημες συνομιλίες λόγω των αυξανόμενων πολιτικών εντάσεων ΗΠΑ – Κίνας.

Στις 2 Ιουνίου, ο Οστιν αντάλλαξε χειραψία με τον νέο κινέζο υπουργό Αμυνας Λι Σανγκφού στον Διάλογο Σάνγκρι-Λα στη Σιγκαπούρη (φωτογραφία, κάτω), αλλά δεν είχαν επίσημη συνάντηση.

Η χειραψία Σανγκφού – Οστιν στον Διάλογο Σάνγκρι Λα (φωτογραφία από βίντεο στο Twitter)

Ο Liu Pengyu, εκπρόσωπος της πρεσβείας της Κίνας στην Ουάσιγκτον, δήλωσε σε ενημέρωση στις 28 Ιουνίου ότι οι ΗΠΑ πρέπει να άρουν τις κυρώσεις κατά της Κίνας εάν θέλουν να ξαναρχίσουν στρατιωτικές συνομιλίες υψηλού επιπέδου.

Την ίδια μέρα, ο Μπλίνκεν είπε ότι είχε ενημερώσει τους κινέζους ομολόγους του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στο Πεκίνο πως οι ΗΠΑ θα διασφαλίσουν ότι καμία αμερικανική τεχνολογία δεν χρησιμοποιείται από την Κίνα για την κατασκευή υπερηχητικών όπλων ή την κατάχρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στις 30 Ιουνίου, η ολλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι από την 1η Σεπτεμβρίου, η ASML θα πρέπει να υποβάλει αίτηση για άδειες εάν θέλει να εξάγει ορισμένα εργαλεία λιθογραφίας DUV. Η ASML εξήγησε ότι η απαγόρευση θα επηρεάσει τις εξαγωγές του Twinscan NXT:2000i στην Κίνα.

«Υποθέσεις θεωριών συνωμοσίας»

«Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ γενικεύουν συνεχώς την έννοια της εθνικής ασφάλειας, κάνουν κατάχρηση μέτρων ελέγχου των εξαγωγών και θυσιάζουν τα συμφέροντα των συμμάχων τους για να εξαναγκάσουν και να κερδίσουν σε βάρος άλλων χωρών, για να καταστείλουν και να περιορίσουν την κινεζική βιομηχανία ημιαγωγών προκειμένου να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία της», δήλωσε το Σάββατο ανώνυμος αξιωματούχος του υπουργείου Εμπορίου της Κίνας.

«Αν και ο Μπλίνκεν υποστήριξε την επίσκεψη της Γέλεν στην Κίνα, η ήπια στάση του ήταν επιφανειακή», λέει ο Guan Xiansen, συντάκτης από το Γκουανγκντόνγκ, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε την Κυριακή.

«Προσπάθησε να αποκρύψει το γεγονός ότι οι ΗΠΑ εμποδίζουν και περιορίζουν την Κίνα με σφαιρικό τρόπο, λέγοντας ότι οι κυρώσεις τους στοχεύουν μόνο τις περιοχές που δεν συμμορφώνονται με τα συμφέροντά τους», προσθέτει.

«Χωρίς στοιχεία, έκανε υποθέσεις θεωριών συνωμοσίας ότι η Κίνα μπορεί να “χρησιμοποιήσει παράνομα” ορισμένες βασικές τεχνολογίες. Αυτή η αβάσιμη κατηγορία δείχνει ότι οι ΗΠΑ κρίνουν τους άλλους με βάση τη δική τους εμπειρία», λέει ο Guan.

Ενώ οι κινέζοι σχολιαστές παραμένουν βέβαιοι ότι η Κίνα θα ξεπεράσει στο τέλος τις ΗΠΑ, αυτές θα ενισχύσουν σύντομα τις κυρώσεις τους εναντίον της.

Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την περασμένη εβδομάδα ότι μετά το ταξίδι της Γέλεν στο Πεκίνο, η Ουάσιγκτον θα απαγορεύσει στην Nvidia να εξάγει τσιπ τεχνητής νοημοσύνης (AI), συμπεριλαμβανομένων των A800 και H800, στην Κίνα – και ότι στα τέλη Ιουλίου ο Μπάιντεν θα υπογράψει εκτελεστικό διάταγμα για την απαγόρευση επένδυσης αμερικανικών κεφαλαίων σε κινεζικούς κλάδους υψηλής τεχνολογίας.