Το Ισραήλ, οι Παλαιστίνιοι και ο αέναος φαύλος κύκλος της βίας

Εδώ και μήνες -για την ακρίβεια από την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων της, στα τέλη Δεκεμβρίου- η πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στα χρονικά του Ισραήλ επεξεργάζεται σχέδια όχι μόνο στρατιωτικής επέμβασης, αλλά και παράνομης προσάρτησης εδαφών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Τα πιο ακραία στοιχεία της -συμπεριλαμβανομένων ακροδεξιών εποίκων- στα οποία βασίζει την πολιτική επιβίωσή του ο κατηγορούμενος για διαφθορά πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ασκούσαν πιέσεις ειδικά για μια ευρείας κλίμακας «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» στη βόρεια Δυτική Όχθη.

Στην περιοχή η κατάσταση ασφαλείας έχει πράγματι επιδεινωθεί, κυρίως μέσα και γύρω από τις πόλεις Τζενίν και Ναμπλούς.

Κατά το Ισραήλ, πρόκειται για «κέντρα τρομοκρατίας» και εφαλτήρια επιθέσεων ένοπλων παλαιστινιακών ομάδων κατά Ισραηλινών πολιτών και στόχων, με χρηματοδότηση από το Ιράν.

Κατά τους Παλαιστίνιους, είναι κόμβοι της ένοπλης αντίστασης στην ισραηλινή κατοχή.

Σε αυτό το φόντο άρχισε τη Δευτέρα -από αέρος και ξηράς- η επιχείρηση του ισραηλινού στρατού στην Τζενίν, υπό την κωδική ονομασία «Σπίτι και Κήπος».

Δεν είναι η πρώτη που διατάσσει η νέα κυβέρνηση Νετανιάχου. Ούτε αναμένεται να είναι η τελευταία.

Είναι ωστόσο η μεγαλύτερη από το 2002 και τη δεύτερη Ιντιφάντα.

Στο «στόχαστρο» βρέθηκε ο πυκνοκατοικημένος προσφυγικός καταυλισμός στην πόλη, όπου οι καταστροφές είναι τεράστιες, ο φόρος αίματος βαρύς -με ακόμη άγνωστο αριθμό αμάχων- και τα δεινά διαρκή για χιλιάδες κατοίκους του.

Σε έναν δεύτερο ξεριζωμό, χιλιάδες αναγκάζονται τώρα να τον εγκαταλείψουν.

Επιχειρώντας να αμβλύνει τις διεθνείς αντιδράσεις, αλλά και τον κίνδυνο διάχυσης της κρίσης, το Ισραήλ διεμήνυσε από χθες ότι η επιχείρηση ήταν πια «κοντά στην ολοκλήρωσή της» και τα ξημερώματα ανακοίνωσε τον τερματισμό της.

Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά αμφίβολη η αποτελεσματικότητα και η σκοπιμότητα μιας εισβολής, που δικαιολογήθηκε ως «αντιτρομοκρατική».

Η δε κυβέρνηση Νετανιάχου αναμένεται να «θερίσει θύελλες» από τους νέους «ανέμους» που «σπέρνει» εντός και εκτός του Ισραήλ.

Εν μέσω θεσμικής και κοινωνικοπολιτικής κρίσης στη χώρα -λόγω της προωθούμενης δικαστικής μεταρρύθμισης- πολλοί προειδοποιούν για μια τρίτη Ιντιφάντα.

#Jenin this morning -filmed by the BBC’s Jimmy Michael pic.twitter.com/McPyEQG6TO

— Tom Bateman (@tombateman) July 4, 2023

Η ιδιαίτερη σημασία της Τζενίν

H Τζενίν και τα περίχωρά της αποτελούν πάγια ένα από τα σημεία αναφοράς της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.

Θεωρούνταν εδώ και πολύ καιρό από το Ισραήλ ως «εστίες τρομοκρατίας». Και δη ο τοπικός προσφυγικός καταυλισμός, ο βορειότερος στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Σε μια έκταση μικρότερη από μισό τετραγωνικό χιλιόμετρο στοιβάζονται εκεί περίπου 14.000 ψυχές.

Ιδρύθηκε το 1953 για τη μετεγκατάσταση χιλιάδων Παλαιστινίων που εκδιώχθηκαν το 1948 στον πόλεμο που για τους Ισραηλινούς ήταν της Ανεξαρτησίας και για τους Άραβες η Νάκμπα: ήτοι η Παλαιστινιακή Καταστροφή.

Έκτοτε ο καταυλισμός της Τζενίν υπήρξε τόπος σφοδρών μαχών, αντίστασης κατά των ισραηλινών δυνάμεων, σφαγών και καταστροφής, όπως συνέβη το 2002, με τη φονική δεκαήμερη επίθεση του ισραηλινού στρατού, εν μέσω της δεύτερης Ιντιφάντα (2000-2005).

Επί της ουσίας, οι ισραηλινές επιδρομές δεν σταμάτησαν ποτέ, με τη λίστα των θυμάτων -στη συντριπτική πλειονότητά τους Παλαιστίνιοι, εκ των οποίων πολλοί άμαχοι- διαρκώς να ανεβαίνει.

Πέρυσι στη λίστα αυτή προστέθηκε και η Παλαιστίνια ανταποκρίτρια του δικτύου Al Jazeera, Σιρίν Αμπού Άκλεχ, πέφτοντας νεκρή από σφαίρες ενώ κάλυπτε ισραηλινή έφοδο στον προσφυγικό καταυλισμό στην Τζενίν.

Αυτά, ενώ πρόκειται για έναν από τους 19 επίσημους καταυλισμούς προσφύγων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη υπό την αιγίδα της UNRWA (της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή).

Είναι ο πιο φτωχός, με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, κυρίως εξαιτίας των περιορισμών που επιβλήθηκαν από το Ισραήλ.

Οι υποδομές είναι υποτυπώδεις. Οι διακοπές σε ηλεκτροδότηση και υδροδότηση είναι συχνές.

Υπάρχει έξαρση της βίας και της χρήσης ουσιών.

Η κατάσταση χαρακτηρίζεται απελπιστική ειδικά για τα παιδιά και τους νέους.

Απουσία προοπτικής, στις τάξεις των τελευταίων η δυσαρέσκεια, η απογοήτευση και η οργή περισσεύουν.

Στρέφονται κατά του Ισραήλ, αλλά πλέον και κατά της Παλαιστινιακής Αρχής και του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, που πολλοί πλέον κατηγορούν ως υποχείρια της Δύσης.

Υποδαυλίζοντας τη βία

Για ολοένα και περισσότερους νέους Παλαιστίνιους, η ένοπλη αντίσταση κατά της ισραηλινής κατοχής φαντάζει πλέον ως η μόνη επιλογή.

Με φόντο τη νέα κλιμάκωση των ισραηλινών επιχειρήσεων και των επιθέσεων από εβραίους εποίκους από τα μέσα του 2021, ο προσφυγικός καταυλισμός στη Τζενίν έχει γίνει «σπίτι» εκατοντάδων ενόπλων μαχητών και «φυτώριο» νέων.

Στην περιοχή είναι σήμερα ενεργές ένοπλες φράξιες που πρόσκεινται στην Φάταχ, την παράταξη του προέδρου Αμπάς, η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ που κυριαρχούν στη Λωρίδα της Γάζας.

Έχουν ωστόσο εμφανιστεί και καινούργιες ομάδες μαχητών, με νεαρά μέλη, που δηλώνουν ανεξάρτητες από τις παλαιστινιακές πολιτικές παρατάξεις.

Στην Τζενίν δρουν υπό την ομπρέλα των ομώνυμων «Ταξιαρχιών».

Αντίστοιχες ομάδες έχουν ξεπηδήσει και αλλού στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, κυρίως στον βορρά της.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το «Άντρο των Λιονταριών», με έδρα τη Ναμπλούς.

Σχετικά ολιγομελείς, οι νέες αυτές ένοπλες ομάδες αμφισβητούν εν γένει το status quo, υιοθετούν όλο και πιο ριζοσπαστικές μεθόδους και έχουν διευρυνόμενη απήχηση μεταξύ του παλαιστινιακού πληθυσμού.

Η τελευταία έρευνα του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Έρευνας (PSR), τον Ιούνιο, με αφορμή την 75η επέτειο από τη Νάκμπα, έδειξε ότι το 71% των ερωτηθέντων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας υποστηρίζει τον σχηματισμό ένοπλων ομάδων.

Περισσότεροι από τους μισούς Παλαιστίνιους (53%) εκφράζουν την πεποίθηση ότι το πιο αποτελεσματικό μέσο για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής είναι η προσφυγή στον ένοπλο αγώνα.

Πάνω από ένας στους δύο (51%) δηλώνει ότι αναμένει μια τρίτη Ιντιφάντα.  Μόλις το 28% υποστηρίζει πλέον τη λύση των δύο κρατών.

Το 66% πιστεύει μάλιστα ότι το Ισραήλ δεν θα προλάβει να γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του.

Το 80% αξιώνει την παραίτηση του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς και ένας στους δύο θεωρεί ότι η διάλυση ή η κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής θα ήταν προς το συμφέρον του παλαιστινιακού λαού.

Ένα ντόμινο καταστροφής

Εν μέσω της επιχείρησης στην Τζενίν, εν τω μεταξύ, στο Ισραήλ εντείνονται οι διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου.

Αιτία δεν είναι η νέα εισβολή στα παλαιστινιακά εδάφη -την οποία άλλωστε στηρίζει η ισραηλινή αντιπολίτευση- αλλά η δικαστική μεταρρύθμιση που προωθεί ο κατηγορούμενος για διαφθορά Ισραηλινός πρωθυπουργός.

Στοχεύει στην επιβολή πολιτικού ελέγχου στη Δικαιοσύνη και, επί της ουσίας, στην απαλλαγή του από τυχόν καταδίκη του και στην καθαίρεσή του.

«Εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου μπροστά στα ενοχλητικά στοιχεία που αποκαλύπτονται καθημερινά στη διάρκεια της δίκης του για διαφθορά, οι ακροδεξιοί πολιτικοί είναι αποφασισμένοι να ακολουθήσουν βιαστικά το καταστροφολογικό σενάριό τους [για τα παλαιστινιακά εδάφη], όσο αυτή η φρικιαστική κυβέρνηση κρατιέται ακόμα στην εξουσία», επισημαίνει σε άρθρο στο Arab News ο Γιόσι Μέκελμπεργκ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και συνεργάτης της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Chatham House.

Ο Νετανιάχου «προσπαθεί να δώσει στον καθένα λίγο από αυτό που θέλει, ταυτόχρονα», εξηγεί σε άρθρο στο Palestine Chronicle ο Παλαιστίνιος δημοσιογράφος και συγγραφέας Ραμζί Μπαρούντ.

Όμως αυτό, παρατηρεί, είναι «μια συνταγή χάους».

«Οι ισραηλινές αρχές αρνούνται να αναγνωρίσουν πως είναι οι σκληρές συνθήκες της κατοχής -πέραν της κρίσης νομιμότητας εντός της Παλαιστινιακής Αρχής- που έχουν δημιουργήσει τόσο γόνιμο έδαφος για πολιτική βία», παρατηρεί ο Γιόσι Μέκελμπεργκ.

Ήδη φέτος οι νεκροί Παλαιστίνιοι ξεπερνούν τους 180, οι Ισραηλινοί που έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις αντιποίνων από Παλαιστίνιους είναι 24, στα θύματα έχουν προστεθεί δύο ξένοι τουρίστες και οι φόβοι για έκρηξη και διάχυση της βίας έχουν κορυφωθεί.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο για τις ηγεσίες και των δύο πλευρών, σχολιάζει ο Ραμζί Μπαρούντ.

Και δη όταν στον ορίζοντα γίνεται όλο και πιο ορατή «η επόμενη Ιντιφάντα στην Παλαιστίνη», που «θα είναι ένοπλη, πέρα από φατρίες και δημοφιλής, με συνέπειες που είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστούν».