Καρκίνος: Τι μπορεί να διδαχθεί η ιατρική από τους γιγάντιους όρχεις του ελέφαντα

Έχετε δει ποτέ όρχεις ελέφαντα;

Σίγουρα όχι, αφού οι γιγάντιοι όρχεις του παχύδερμου βρίσκονται κρυμμένοι βαθιά μέσα στο σώμα του αντί να κρέμονται στο όσχεο όπως στον άνθρωπο.

Κα οι κρυμμένοι όρχεις ίσως συνδέονται με το γεγονός ότι οι ελέφαντες σπάνια εμφανίζουν καρκίνο, σύμφωνα τουλάχιστον με τη θεωρία που διατυπώνει βιολόγος της Οξφόρδης με δημοσίευσή του στην επιθεώρηση Trends in Ecology and Evolution.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Τα μεγαλόσωμα ζώα θεωρητικά κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο, αφού το σώμα τους περιέχει περισσότερα κύτταρα, και επομένως η πιθανότητα εμφάνισης καρκινογόνων μεταλλάξεων είναι μεγαλύτερη.

Περιέργως όμως αυτό δεν δείχνει να ισχύει ούτε για τους ελέφαντες ούτε για άλλα ογκώδη ζώα όπως οι φάλαινες. Η παρατήρηση αυτή βαφτίστηκε «παράδοξο του Πίτο», από το όνομα του βρετανού ερευνητή που το περιέγραψε τη δεκαετία του 1970.

Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες. ένας πιθανός λόγος που οι ελέφαντες σπάνια εμφανίζουν όγκους είναι ότι διαθέτουν πολυάριθμα αντίγραφα του γονιδίου TP53, το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στην επιδιόρθωση μεταλλάξεων του DNA και συχνά αποκαλείται «προστάτης του γονιδιώματος». Ο ελέφαντας διαθέτει 20 αντίγραφα του γονιδίου, ενώ άλλα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, έχουν μόνο ένα.

Η τελευταία δημοσίευση επιχειρεί να καταρρίψει την κρατούσα θεωρία, καθώς υποστηρίζει ότι ο λόγος που η εξέλιξη εφοδίασε τους ελέφαντες με τόσα αντίγραφα του TP53 δεν ήταν η προστασία από καρκίνο αλλά η προστασία του σπέρματος.

Στα περισσότερα ζώα οι όρχεις κρέμονται από το σώμα για να παραμένουν δροσεροί, καθώς η υψηλή θερμοκρασία του σώματος επιβραδύνει την παραγωγή σπέρματος και είναι πιθανό να αυξάνει τον κίνδυνο γενετικών βλαβών στα σπερματοζωάρια.

Στο άρθρο του, ο Φριτζ Βόλραθ, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προτείνει την υπόθεση ότι «οι ελέφαντες αρχικά απέκτησαν πολλαπλά γονίδια του TP53 όχι για να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο αλλά για να προστατεύουν την παραγωγή σπέρματος σε όρχεις που επηρεάζονταν όλο και περισσότερο από τη θερμοκρασία καθώς τα ζώα μεγάλωναν σε μέγεθος κατά την εξελικτική ιστορία τους».

Πρακτικά, όμως, είναι σχεδόν αδύνατο να αποδειχθεί το εάν η αύξηση των αντιγράφων του TP53 συνδέεται με την προστασία των όρχεων, την πρόληψη του καρκίνου, και με τα δύο ή με κάτι άλλο.

Παραμένει ασαφές για παράδειγμα γιατί οι φάλαινες, οι οποίες επίσης έχουν εσωτερικούς όρχεις και υψηλή αντοχή στον καρκίνο, έχουν μόνο ένα αντίγραφο του TP53.

Όποιος κι αν είναι ο λόγος, το σίγουρο είναι ότι οι ελέφαντες έχουν κάποιο τρόπο να αμύνονται έναντι στον καρκίνο. Η μελέτη τους θα μπορούσε να προσφέρει νέα όπλα στην ογκολογία, λέει ο Βόλραθ.