Πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια: Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο σε περίπτωση «ατυχήματος»

Είχε προηγηθεί η ανακοίνωση του ουκρανικού Στρατού, ότι Ρώσοι στρατιώτες υποτίθεται ότι έχουν τοποθετήσει «αντικείμενα που μοιάζουν με εκρηκτικά» σε δύο από τα έξι τετράγωνα του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Για την ακρίβεια οι δύο αντίπαλοι, Ουκρανία και ωσία κατηγόρησαν χθες αλλήλους ότι σχεδιάζουν επίθεση κατά της μεγαλύτερης πυρηνικής μονάδας της Ευρώπης.

Δεδομένου ότι το σύστημα ψύξης είναι το πιο αδύναμο σημείο της Ζαπορίζια οι Ουκρανοί επιστήμονες δείχνουν ιδαίτερα ανήσυχοι.

Σύμφωνα με την Ουκρανή ειδικό σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας και πρώην μέλος του συμβουλίου της Κρατικής Ρυθμιστικής Επιθεώρησης Πυρηνικών της Ουκρανίας, Olga Kozharna, η τοποθέτηση ναρκών στα πιο σημαντικά τμήματα ψύξης αποτελεί άμεση απειλή για τον σταθμό παραγωγής ενέργειας.

Πρόσθεσε ότι το νερό στη δεξαμενή ψύξης έπαιξε καθοριστικό ρόλο ψύχοντας τις ράβδους καυσίμου μέσα στον αντιδραστήρα, αποτρέποντας έτσι το λιώσιμο λόγω υπερθέρμανσης.

Σημειώνεται ότι ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια αποτελείται από έξι τετράγωνα, τα οποία είναι εκτός λειτουργίας από το φθινόπωρο ου 2023. Πέντε τετράγωνα βρίσκονται σε «ψυχρή διακοπή λειτουργίας», μια κατάσταση στην οποία δεν παράγουν πλέον ηλεκτρική ενέργεια.

Ατύχημα μέσα σε 8 ημέρες

Ο Dmytro Humeniuk από το Κρατικό Επιστημονικό και Τεχνικό Κέντρο της Ουκρανίας για την Πυρηνική και Ακτινική Ασφάλεια εξήγησε ότι ενώ οι αντιδραστήρες πρέπει να ψύχονται ακόμα, καθώς οι ράβδοι καυσίμου εξακολουθούν να εκπέμπουν θερμότητα, το νερό δεν μπορεί να εξατμιστεί.

Εάν το σύστημα ψύξης καταστραφεί, το νερό θα μπορούσε να διαφύγει και ο Dmytro Humeniuk εκτίμησε ότι ένα πυρηνικό ατύχημα θα συμβεί μέσα σε οκτώ ημέρες.

Σύμφωνα με τους Ουκρανούς ειδικούς, ο έκτος αντιδραστήρας εξακολουθεί να βρίσκεται σε «θερμό κλείσιμο», στον οποίο οι μονάδες παραγωγής ενέργειας παράγουν θερμική ενέργεια, παρά το γεγονός ότι η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας είχε διατάξει την ψυχρή διακοπή λειτουργίας του πριν από τέσσερις εβδομάδες.

Εάν συμβαίνει αυτό, το νερό ψύξης μπορεί να φτάσει τους 280 βαθμούς Κελσίου και θα εξατμιστεί σε περίπτωση διαρροής. Αυτό θα αφήσει στους ειδικούς μόλις 27 ώρες για να αποτρέψουν τη διαφυγή ακτινοβολίας. «Νομίζω ότι όλος αυτός ο εκβιασμός και όλες αυτές οι απειλές συμβαίνουν για να σταματήσουν την αντεπίθεση της Ουκρανίας στην περιοχή», είπε ο Kosharna.

Το χειρότερο σενάριο

Ειδικοί πιστεύουν ότι μια έκρηξη σε οποιοδήποτε μέρος του συστήματος ψύξης της Ζαπορίζια θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καταστροφή, όπως αυτή στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας.

Υπενθυμίζεται ότι το 2011, ένας σεισμός και το επακόλουθο τσουνάμι διέκοψαν την ακολουθία ψύξης τριών αντιδραστήρων του πυρηνικού σταθμού Fukushima Daiichi, με αποτέλεσμα μια τήξη του πυρήνα που απελευθέρωσε ακτινοβολία.

Για τη Ζαπορίζια, το Κέντρο Πυρηνικής και Ακτινοπροστασίας της Ουκρανίας έχει αναπτύξει δύο πιθανά σενάρια σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος στο εργοστάσιο.

Το χειρότερο σενάριο εξετάζει ένα πυρηνικό ατύχημα κατά το οποίο θα έχει καταστραφεί το περίβλημα πάχους 1 μέτρου που προστατεύει τον αντιδραστήρα ενώ η εγκατάσταση κάτω από αυτόν λιώνει.

Αυτό θα μπορούσε να συμβεί εάν η τροφοδοσία είχε διακοπεί εντελώς ή τα συστήματα ψύξης είχαν υποστεί ζημιά.

«Σε αυτό το σενάριο, η ακτινοβολία θα επηρεάσει μια πολύ μεγαλύτερη ακτίνα και θα είχε πολύ πιο σοβαρές συνέπειες. Η μολυσμένη περιοχή θα εξαρτηθεί από τις καιρικές συνθήκες», εξήγησε το κέντρο.

Ο ειδικός στην περιβαλλοντική μοντελοποίηση στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών της Ουκρανίας Ivan Kovalets έχει υπολογίσει ότι, ανάλογα με τη δύναμη και την κατεύθυνση του ανέμου, μια περιοχή έως και 20 χιλιομέτρων που περιβάλλει τον πυρηνικό σταθμό θα μπορούσε να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό.

«Σε αυτή τη περίπτωση, θα απαιτηθεί άμεση εκκένωση», είπε ο Κοβάλετς. Ακόμη και άνθρωποι που ζουν έως και 550 χιλιόμετρα μακριά από το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κινδύνους για την υγεία. «Σε τέτοιες αποστάσεις, όμως, δεν χρειάζονται άμεσα αντίμετρα ή εκκενώσεις», πρόσθεσε.

Το ήπιο σενάριο

Στο ήπιο σενάριο, το προστατευτικό περίβλημα του αντιδραστήρα παραμένει ανέπαφο.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι σε ένα τέτοιο σενάριο, μια περιοχή περίπου 2,5 χιλιομέτρων που περιβάλλει το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής θα μολυνθεί από ακτινοβολία.

«Βασικά, αυτό θα επηρέαζε μόνο το προσωπικό που εργάζεται στον σταθμό παραγωγής ενέργειας», ανέφερε το κέντρο σε πρόσφατη δήλωση, προσθέτοντας ότι αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να εγκαταλείψουν την περιοχή. «Η προφύλαξη από ιώδιο δεν είναι απαραίτητη».

Ουκρανική εμμονή

Ωστόσο, όλες αυτές οι ανησυχητικές πληροφορίες προέρχονται από την ουκρανική πλευρά.

Στα τέλη Ιουνίου, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας ανέφερε ότι δεν βρήκε καμία ένδειξη ναρκών ή άλλων εκρηκτικών στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Υπενθυμίζεται εξάλλου ότι και μετά την ανατίναξη του φράγματος Κακχόβκα, το Κίεβο είχε ανακοινώσει η Ρωσία είχε επίσης τοποθετήσει νάρκες στις δεξαμενές ψύξης του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Το ίδιο είχε ισχυριστεί -στις αρχές της ρωσικής εισβολής το 2022- η ουκρανική εταιρεία Energoatom, ότι δηλαδή, δήθεν οι ρωσικές δυνάμεις πιθανότατα είχαν ναρκοθετήσει το συγκρότημα.

Ο Γενικός Διευθυντής της ΔΥΑΕ, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, ανακοίνωσε ότι οι εμπειρογνώμονες της υπηρεσίας απαιτούν πλέον πρόσβαση σε περαιτέρω τμήματα του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής για να πραγματοποιήσουν μια πιο ενδελεχή επιθεώρηση και να αποκλείσουν την παρουσία εκρηκτικών.

Πάντως, οι ανακοινώσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας φαίνεται ότι δεν ευχαριστούν την ουκρανική πλευρά.

Η Olga Kozharna, επικρίνει το γεγονός ότι η έκθεση του ΔΥΑΕ για τις νάρκες γύρω από τον πυρηνικό σταθμό αναφέρει ότι δεν επηρεάζουν τις κύριες λειτουργίες ασφαλείας του. Κατηγορεί μάλιστα τον Γκρόσι ότι είναι προκατειλημμένος υπέρ της Ρωσίας.

Δεν είναι Φουκουσίμα, ηρεμήστε

Πάντως, μιλώντας στη DW ο επισκέπτης καθηγητής στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Ραδιενέργειας στο Πανεπιστήμιο της Φουκουσίμα, Mark Zheleznyak, φάνηκε να μη συμμερίζεται τις ανησυχίες των Ουκρανών.

«Μετά από το ατύχημα [στη Φουκουσίμα], δημιουργήθηκε μια ζώνη εκκένωσης την οποία οι άνθρωποι έπρεπε να εγκαταλείψουν. Τρία χρόνια αργότερα, επέστρεψαν λόγω της χαμηλής ακτινοβολίας, και τώρα, η ζώνη έχει μειωθεί στο ένα τρίτο».

Ωστόσο, πιστεύει ότι η πιθανότητα κινδύνου στη Ζαπορίζια είναι μικρότερη από ό,τι στη Φουκουσίμα. «Δεν θα υπήρχε καταστροφή ακτινοβολίας, επειδή ένα μπλοκ τερματισμού δεν μπορεί να εκπέμπει ραδιενεργό ιώδιο», είπε, συμβουλεύοντας να μην υποκύψουμε στον πανικό και να αγοράζουμε δισκία ιωδίου που προστατεύουν τον θυρεοειδή αδένα από το ραδιενεργό ιώδιο.

Με πληροφορίες από DW, Eurotopics