Γραμμές και διλήμματα

Αν υπήρξε ένα μήνυμα από το πρώτο δείγμα στην Ολομέλεια της Βουλής, ήταν πως η τοξικότητα της προηγούμενης δεκαετίας, ακόμη και της προηγούμενης τετραετίας των τελευταίων παθών, φαίνεται να ξεμένει από οπαδούς. Ακόμη και η Ζωή Κωνσταντοπούλου άλλαξε πλεύση, στην επανεμφάνισή της οκτώ χρόνια μετά, δημιουργώντας προσδοκίες για έναν νέο κοινοβουλευτικό κύκλο με χαμηλότερα ντεσιμπέλ. Οι φρουροί χθες δεν χρειάστηκε να εμφανιστούν. Ενδεχομένως οι προγραμματικές δηλώσεις μιας νεοεκλεγείσας κυβέρνησης που δείχνει μόνη της στο γήπεδο, να μην προσφέρονται για έναν πολιτικό καβγά που θα προϊδεάζει για ένα νέο εμφυλιοπολεμικό σκηνικό στην εθνική αντιπροσωπεία. Η αυτοσυγκράτηση μπορεί να μην έχει διάρκεια σε μια οκτακομματική Βουλή, όπου οι συμμαχίες δείχνουν ανύπαρκτες και οι διεκδικούμενες δεξαμενές ψηφοφόρων συντηρούν εντάσεις και ναρκοθετούν την πορεία. Αλλά χθες τουλάχιστον η εικόνα ήταν διαφορετική.

Στην πραγματικότητα, δεν ήταν μια απόφαση των οκτώ αρχηγών να επενδύσουν στο εξής στον πολιτικό πολιτισμό εκείνη που καθόρισε το κλίμα. Αν έχει όντως διαμορφωθεί μια νέα ατμόσφαιρα, αυτή έχει προέλθει από το εκλογικό αποτέλεσμα. Η ανάγκη για μια μεγάλη στροφή που θα διαγράφει την εποχή των μετωπικών συγκρούσεων χωρίς λογική και αποτέλεσμα ήταν ένα από τα βασικά μηνύματα της κάλπης, παρά την πανσπερμία κομμάτων με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Μόλις τον περασμένο Μάιο, άλλωστε, οι ψηφοφόροι είχαν στείλει πέντε κόμματα στη Βουλή – η οκτάδα ίσως αποτελεί ένα συγκυριακό φαινόμενο που δεν θα αποκτήσει θεμέλια. Κι αυτό θα μπορούσε να το βεβαιώσει εκείνος που έμεινε εκτός, αν και φιλοδοξούσε να είναι ένας ένατος παίκτης στο πολιτικό τραπέζι. Μόλις τρεις μήνες νωρίτερα και με τις αυταπάτες ενισχυμένες από τα δημοσκοπικά ποσοστά, στο κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη πίστευαν ότι το συγκρουσιακό κλίμα θα δικαίωνε την τακτική τους. Η «ρήξη» ήταν το βασικό σύνθημα με το οποίο επεδίωκαν να κινητοποιήσουν τους υπηκόους της «χρεοδουλοπαροικίας». Με «Δήμητρες» και άλλα αλλοπρόσαλλα προσπάθησαν να τορπιλίσουν το σκηνικό και να κερδίσουν «ψεκασμένους» και εναπομείναντες αντιμνημονιακούς. Εκ του αποτελέσματος διαπίστωσαν ότι κινήθηκαν σε λάθος δρόμο, αφού ακόμη και οι ακροβολισμένοι στον πολιτικό άξονα έδειξαν κουρασμένοι από τις κραυγές. Η Κωνσταντοπούλου αποδείχθηκε περισσότερο διορατική και ξεδίπλωσε μια καμπάνια με καρδούλες και «αγάπη». Οι «ρήξεις» κατέληξαν στα ψιλά γράμματα των προεκλογικών φυλλαδίων.

Στα ψηλά πατώματα του οικοδομήματος, επίσης εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι τη νέα εικόνα είχε προβλέψει εγκαίρως ο Κυριάκος Μητσοτάκης – σε αντίθεση με τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ. Η θετική ατζέντα λειτούργησε ως βάλσαμο για μια κοινωνική πλειοψηφία που επενδύει σε μια δημιουργική χώρα. Μπορεί μετά την κόπωση των Μνημονίων να έπαιξε τον ρόλο της και η πανδημία που μετέβαλε τις επιθυμίες. Η οργή ξεθύμανε, ο φόβος ενίσχυσε την προσδοκία και την ανάγκη για ασφάλεια. Στην Κουμουνδούρου, ωστόσο, πίσω από κάθε κινητοποίηση και κάθε διαμαρτυρία έβλεπαν μόνον εξοργισμένους πολίτες που, σχεδόν αναγκαστικά, θα κατέληγαν ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Η ανάγνωση βασιζόταν στα δεδομένα του 2012-15, που είχαν πλέον αλλάξει άρδην, χωρίς εκείνοι να έχουν αντιληφθεί την αλλαγή. Καθ΄ οδόν προς τις κάλπες, η Κουμουνδούρου προσπάθησε να ξυπνήσει και αντιδεξιά σύνδρομα, πεπεισμένη ότι η οργή μπαίνει και σε ιδεολογικό καλούπι. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβερνητική εξουσία έφθασε το 2015 στον ΣΥΡΙΖΑ όχι με ένα αριστερό όχημα και στη βάση μιας ιδεολογικής διαχωριστικής γραμμής, αλλά αποκλειστικά και μόνο στη βάση μιας διχαστικής ρητορικής που ήθελε κάποιους «να τελειώσει». Αντεξε όσο μπορεί να αντέξει μια κοινοβουλευτική θητεία.

Στο νέο σκηνικό που ελέγχει απόλυτα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν άφησε αμφιβολία ότι το πολιτικό παιχνίδι θα είναι πλέον διαφορετικό: «Τους τεχνητούς διαχωρισμούς τούς γκρέμισε η εμπειρία της προηγούμενης τετραετίας. Δεν ξέρω αν είναι αριστερό ή δεξιό το gov.gr, ούτε πιστεύω ότι είναι συντηρητικές πολιτικές οι πολιτικές που αυξάνουν τις συντάξεις, οι ελαφρύνσεις των νοικοκυριών από φόρους, η διδασκαλία ξένης γλώσσας στα νηπιαγωγεία. Η νέα πραγματικότητα δηλώνει ότι σε έναν βαθμό παλιές διαχωριστικές γραμμές έχουν ξεθωριάσει, στη θέση τους αναδύονται νέα δίπολα, πολύ πιο σύνθετα διλήμματα, με πρώτο το «πρόοδος – οπισθοδρόμηση». Το έθεσε η ίδια η ζωή, το προσδιόρισε ηχηρά η ίδια η κοινωνία…». Κανείς δεν χτίζει πια με παλιά υλικά.